Κάποιος ίσως να το θεωρούσε ανέκδοτο. Όμως, ο Πρόεδρος του σερβικού καντονιού (Republika Srpska)
της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, Milorad Dodik, ανακοίνωσε ότι προσφέρει
«άσυλο» στους Σέρβους του Κοσσόβου. Και η δήλωσή του ήταν τόσο
σημαντική, που η σερβική εφημερίδα Blic την έκανε πρωτοσέλιδο.Καταρχήν, θα μπορούσε κανείς εύλογα να σκεφτεί ότι εάν ήθελε κάποιος
Σέρβος από το Κόσσοβο να ζητήσει πολιτικό άσυλο κάπου, μάλλον θα
ξεκινούσε από μια χώρα της Ε.Ε.
Στην πραγματικότητα αυτό κάνουν ήδη. Εδώ
και δύο χρόνια, σχεδόν όλοι όσοι είναι κάτοχοι ενός διαβατηρίου κράτους
των Δυτικών Βαλκανίων, έχουν δικαίωμα να ταξιδέψουν χωρίς visa σε
οποιαδήποτε χώρα μέλος της ζώνης του Schengen. Και περίπου 34.000 εξ
αυτών έχουν ήδη κάνει αίτηση ασύλου σε μία από αυτές τις χώρες. Σέρβοι
υπήκοοι, για παράδειγμα, έχουν κάνει 10.000 παρόμοιες αιτήσεις στη
Γερμανία, αριθμός που ξεπερνά ακόμα και τις αιτήσεις Σύριων και Αφγανών,
αφού αυτοί δεν έχουν τη δυνατότητα να φτάσουν στη Γερμανία και,
συνεπώς, να υποβάλουν αίτηση. Οι περισσότεροι εξ αυτών βέβαια είναι
φτωχοί Ρομά, οι οποίοι έλκονται από το γεγονός ότι το Γερμανικό κράτος
προσφέρει – έως την ουσιαστική εξέταση της αίτησής τους – οικονομική
στήριξη, στέγη, σχολείο, υγειονομική κάλυψη, κ.ο.κ.

Το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν όλες οι χώρες των Βαλκανίων, γεγονός
που έχει ήδη προκαλέσει αντιδράσεις από τη Σλοβενία έως τη Σουηδία. Το
αποτέλεσμα είναι ότι συζητείται η ανάκληση του δικαιώματος ελεύθερης
διακίνησης για όλες αυτές τις χώρες.

Σε αυτό το σημείο είναι που η πρόσκληση-πρόκληση Dodik, παύει να
είναι αστεία. Υπό την απειλή της στέρησης του πιο σημαντικού δικαιώματος
που κατέκτησε η Σερβία στη μακρόχρονη προσπάθειά της να παραμείνει σε
τροχιά ένταξης, ένας εθνικιστής ηγέτης επεμβαίνει στα εσωτερικά της
θέματα. Ο Dodik προτείνει ανοικτά την προσάρτηση του Βόρειου Κοσσόβου
στη Σερβία – που τυπικά η Σερβία ακόμα θεωρεί έδαφός της – και τη
μετακίνηση των υπολοίπων στη Βοσνία, που μπορεί επίσης να σημαίνει
δημογραφική ενίσχυση της εκεί εκπροσώπησής τους. Παράλληλα, ο Dodik
ασκεί κριτική στο Βελιγράδι, που «αποδέχτηκε» το στάτους της υποψήφιας
προς ένταξη χώρας, χωρίς παράλληλα να οριστεί με σαφήνεια συγκεκριμένη
ημερομηνία έναρξης διαπραγματεύσεων.

Το Βελιγράδι είναι λοιπόν ήδη με την πλάτη στον τοίχο. Ο πρώην
εθνικιστής Nikolic είναι τώρα μετανοημένος εθνικιστής, που εσχάτως
μιλάει με «ρεαλισμό» για το μέλλον του Κοσσόβου. Αλλά είναι σαφές ότι η
ΕΕ δεν θα κάνει διεύρυνση για μερικά χρόνια και η Κροατία μάλλον τα
κατάφερε λίγο πριν να κλείσει – έστω προσωρινά – η πόρτα. Εάν υποθέσουμε
ότι επιστρέφει η απαίτηση της VISA, τότε το πρώην γεράκι που έγινε
περιστέρι, θα βρίσκεται σε πολύ δύσκολη πολιτική θέση.
Το συμπέρασμα όμως είναι ότι και η επιρροή της Ε.Ε. στα Βαλκάνια,
τίθεται υπό αμφισβήτηση. Οι Βρυξέλλες έως τώρα υποτιμούν τον κίνδυνο. Η
αίρεση της VISA, θα σήμαινε ότι οι Βρυξέλλες πλέον θα είχαν μόνο
μαστίγια και κανένα καρότο. Και ο Nikolic θα μπορούσε πολύ εύκολα να
θυμηθεί ότι η Σερβία, είναι ένα ανεξάρτητο και περήφανο έθνος, να
καλλιεργήσει μια περισσότερο ειδική σχέση με τη Ρωσία και, τελικά, να
ακολουθήσει το ρεύμα των ημερών, όπως έκανε πάντα, όπως κάνουν πάντα οι
λαϊκιστές.
Και εδώ προκύπτουν δύο συμπεράσματα με ενδιαφέρον για την Ελλάδα:

1. Καταρχήν, είναι πλέον εθνική και ευρωπαϊκή ανάγκη να αναθεωρηθεί και
   να επισπευτεί η διαδικασία απονομής ασύλου. Και η Ελλάδα τώρα έχει ένα
   διττό επιχείρημα να προβάλει αυτό το αίτημα και να δείξει ηγεσία. Αυτό
   πρέπει να γίνει τόσο για λόγους ανθρωπιστικούς, όσο και για λόγους
   πολιτικούς.
2. Δεύτερον, είναι πλέον σαφές ότι η αρμοδιότητα διαχείρισης των
   μεταναστευτικών ροών, δεν μπορεί να είναι υπόθεση εθνική. Εάν η Γερμανία
   είναι ανίκανη να κρίνει επί της ουσίας τόσες αιτήσεις ασύλου σε μικρό
   χρονικό διάστημα, γιατί να μπορεί να το κάνει η Ελλάδα; Υπάρχει ανάγκη
   κοινών δομών σε πολλά επίπεδα. Και το επίκεντρο τέτοιων δράσεων, μπορεί
   να είναι η ευρωπαϊκή περιφέρεια.

Η Ελλάδα έχει κάθε συμφέρον να μιλήσει για την ανάγκη συγκέντρωσης
της διαχείρισης των πολιτικών αποφάσεων και των αντίστοιχων δομών
υποδοχής και περαίωσης αιτήσεων ασύλου. Το διαχειριστικό κόστος είναι
πραγματικά μεγάλο. Είναι σαφές ότι ακόμα και ο σχεδιασμός παρόμοιων
υποδομών, είναι πολιτικά και διοικητικά αδύνατος, δεδομένου ότι το
κράτος – τουλάχιστον αυτή τη στιγμή – δεν έχει παρόμοιες δυνατότητες ή
ικανότητες. Όμως, εάν στην ευρωπαϊκή περιφέρεια είχαν δοθεί τα μέσα και
οι υποδομές που πρέπει να υπάρχουν προκειμένου να ανταποκριθεί στις
απαιτήσεις του Δουβλίνου ΙΙ, θα μιλούσαμε για Άμεσες Δημόσιες-Ξένες
Επενδύσεις αρκετών εκατομμυρίων (ή/και δισεκατομμυρίων). Και το πολιτικό
επιχείρημα είναι σήμερα ώριμο για μια τέτοια απαίτηση.
Η Μαριλένα Κοππά είναι ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ