Γενικά θέματα 8 Μαρτίου 2012

Η βαθειά σχέση του Kerk Kirkeby με την Βυζαντινή Τέχνη

Η βαθειά σχέση του Kerk Kirkeby με την Βυζαντινή Τέχνη

της Ελίνας Γαληνού                      
Το προφίλ του Kerk Kirkeby είναι πολυδιάστατο. Από τα πρώτα νεανικά του χρόνια, ήξερε ότι ήθελε να γίνει ζωγράφος, έχοντας μια ρομαντική αντίληψη για τον ρόλο του καλλιτέχνη.  Εμπειρος δάσκαλος, ζωγράφος, ποιητής και στοχαστής, δεν υπέκυψε ποτέ στις συμβάσεις ενώ αναζητούσε πάντα με πρωτότυπο τρόπο, το οικείο. Κάποιες περίοδοι στην ιστορία της τέχνης, προσελκύουν περισσότερο το ενδιαφέρον του και μια απ΄αυτές, είναι η βυζαντινή εποχή. Αυτό είναι εμφανές από τα συγγράμματά του, στα οποία επανέρχεται ξανά και ξανά στο Βυζάντιο.
Το διακριτό, αυστηρό ύφος που χαρακτήριζε τη βυζαντινή τέχνη, έχει αφήσει εμφανή σημάδια στο δικό του προσωπικό καλλιτεχνικό ιδίωμα. Τα βυζαντινά στοιχεία ανιχνεύονται στα έργα του από τα πρωτοξεκινήματα της καριέρας του, όταν ακόμα εμπνεόταν από την αμερικανική Πόπ Αρτ. Ο κυρίαρχος προβληματισμός του καλλιτέχνη, πήγαζε από την Εικονομαχία, τη διαμάχη για τις εικόνες που συντάραξε το Βυζάντιο μεταξύ 8ου και 9ου αιώνα.
Σ΄αυτούς τους προβληματισμούς, οφείλεται πιθανότατα η απομάκρυνση του ζωγράφου από το ειρωνικό σύμπαν της Πόπ Αρτ και η προσήλωσή του σε ένα πιό συναισθηματικά φορτισμένο είδος ζωγραφικής με σαφή εκφραστικό χαρακτήρα και με περισσότερες αναφορές στην παράδοση. Αρχικά, αυτές οι τάσεις του εκδηλώνονται με τη δημιουργία ατμόσφαιρας σε έργα που απευθύνονται περισσότερο στις αισθήσεις παρά στη σκέψη του θεατή. Στη συνέχεια, τα εκφραστικά του μέσα γίνονται πιό αυστηρά και η ζωγραφική του αποκτά σταθερές υποκείμενες δομές με κλίση προς τον εικονιστικό χαρακτήρα. Είναι η φάση όπου ο Kirkeby έχει προσχωρήσει σοβαρά σε έναν δημιουργικό διάλογο με τη βυζαντινή τέχνη, καθώς τον επηρεάζουν περισσότερο τα ίδια τα έργα της εποχής από την οποία εμπνέεται, δηλ. οι εικόνες, τα ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες. Μέσα στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, ο διάλογός του ενισχύθηκε περισσότερο. Με σταθερή την αφετηρία την λεγόμενη “Υψηλή Τέχνη” της ιταλικής Αναγέννησης και άρα, σε τελική ανάλυση το Βυζάντιο, ζωγραφίζει παραστατικές συνθέσεις αλλά όχι μορφές. Οπως οι Βυζαντινοί ζωγράφοι στη διάρκεια της εικονομαχίας έπρεπε να ανατρέξουν στο υποκατάστατο  του συμβόλου, έτσι και ο Kirkeby. Ζωγραφίζει για παράδειγμα δέντρα, που χρησιμεύουν ως σύμβολα της σταύρωσης, του θανάτου και της ανάστασης του Χριστού.
Σ΄ένα ταξίδι μου στην Ελλάδα, το Βυζάντιο έγινε για μένα μια εμμονή που έκτοτε, δεν έπαψε να με ακολουθεί. Η βυζαντινή τέχνη μοιάζει με ένα βουνό, που φαίνεται παρ΄όλη την ακινησία του, να δονείται από ενέργεια… Στην Αθήνα βρήκα το βυζαντινό μουσείο. Είχε κάτι το μυστικό και μόνο οι μυημένοι πήγαιναν εκεί. Η επίσκεψη αυτή ήταν αποφασιστικής σημασίας, μολονότι εξακολουθούσα να μην ξέρω πώς θα μπορούσα να την αξιοποιήσω. Είχα αρχίσει να διαβάζω στο μεταξύ, το “Βυζάντιο” του Julius Norwich ενώ περίμενα με αγωνία τον τελευταίο τόμο “Byzantium. The Decline and Fall”.  Η ιστορία της εικονομαχίας όμως, με γοήτευε περισσότερο απ΄όλα, σαν μια ιστορία για το τίμημα που πληρώνεις δημιουργώντας τέχνη..Τα έργα σου μπορούν να σου κοστίσουν τα μάτια σου..
Πολλά χρόνια αργότερα, θέλησα να επισκεφτώ πάλι το Βυζαντινό μουσείο. Κατά περίεργη ειρωνεία της τύχης, έχασα την όρασή μου πριν φτάσω. Να ήταν μια εκδίκηση για την εικονομαχική μου στάση; Τότε ο γιός μου μου έδωσε ένα τετράδιο ιχνογραφίας και το μολύβι μου. “Σχεδίασε, αλλιώς όλα θα τελειώσουν” μου είπε. Σχεδίασα ό,τι μπορούσα να διακρίνω μέσα στο γκρίζο. Αυτά τα σχέδια του Βυζαντίου, που μόλις μπορούσα να διακρίνω μέσα στο γκρίζο, μεταμορφώθηκαν σαν από θαύμα” εξομολογείται ο ίδιος ο Per Kirkeby, που θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκφραστές του νεο-εξπρεσιονισμού στη Δανία.
Στην Ελλάδα τον γνωρίζουμε για πρώτη φορά μέσω της έκθεσης 29 επιλεγμένων έργων του που διοργάνωσε η πρεσβεία της Δανίας, στο αγαπημένο του Βυζαντινό Μουσείο. Στο πλαίσιο της έκθεσης αυτής που ξεκίνησε από την 1η Φεβρουαρίου, θα πραγματοποιηθούν θεματικές διαλέξεις και παράλληλες δραστηριότητες με επίκεντρο, την πρόσληψη του βυζαντινού κόσμου και της βυζαντινής τέχνης από λαούς της Βόρειας Ευρώπης. Ειδικά για τον Kirkeby όμως, η έκθεση αυτή σημαίνει την ολοκλήρωση ενός κύκλου όχι μόνο εικαστικής αναζήτησης, αλλά και ψυχικής και πνευματικής.

Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Facebook

Ακολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Facebook

Ακολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Twitter

Εγγραφείτε στο κανάλι του infognomonpolitics.gr στο Youtube

Εγγραφείτε στο κανάλι του Σάββα Καλεντερίδη στο Youtube