ΟΤΑΝο Ντμίτρι Μεντβέντεφ επισκεφθεί τον ερχόμενο μήνα τη Γερμανία, η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ θα στρώσει το κόκκινο χαλί για να υποδεχθεί τον πρόεδρο της Ρωσίας στο τελευταίο του ταξίδι στη χώρα με αυτή την ιδιότητα. Από τότε που ανέλαβε την προεδρία, το 2008, ο Μεντβέντεφ είχε μια πολύ στενή σχέση με τη Μέρκελ, σε αντίθεση με τη συχνά θυελλώδη σχέση που είχε η τελευταία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Η επικείμενη αλλαγή των ρόλων, με τον Βλαντιμίρ Πούτιν να αναλαμβάνει την προεδρία και τον Ντμίτρι Μεντβέντεφ την πρωθυπουργία, κάθε άλλο παρά ενθουσιάζει το Βερολίνο. Οι Γερμανοί και οι άλλοι Ευρωπαίοι που ήλπιζαν στον εκδημοκρατισμό της Ρωσίας, είναι απελπισμένοι. Και υποστηρίζουν ότι έχει έλθει η ώρα να υιοθετήσει η Ευρώπη μια διαφορετική στρατηγική απέναντι στη Ρωσία.

Η Γερμανία δεν φαίνεται να πιστεύει πλέον ότι η συμβολή της στον εκσυγχρονισμό της ρωσικής οικονομίας, θα οδηγήσει με τον χρόνο στον μεγαλύτερο εκδημοκρατισμό της. «Η πολιτική αυτή απέτυχε», λέει ο Στέφαν Μάιστερ, ειδικός του Γερμανικού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων για τη Ρωσία. «Με τον Πούτιν να ετοιμάζεται να αναλάβει ξανά την προεδρία, η Γερμανία και η Ευρώπη πρέπει να υιοθετήσουν μια νέα πολιτική απέναντι στη Ρωσία. Πρέπει να είμαστε πιο συνεπείς». Όπως συνέβη και με τις αραβικές χώρες, το συμφέρον της Ευρώπης να εξασφαλίσει σταθερή ενεργειακή τροφοδοσία από τη Ρωσία εκτόπισε σε δεύτερη θέση την έμφαση στις ευρωπαϊκές αξίες. «Όμως οι αξίες μας, η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το κράτος του νόμου και η καταπολέμηση της διαφθοράς είναι και τα συμφέροντά μας», επισημαίνει ο Μπεν Τζούντα, από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων που εδρεύει στο Λονδίνο.

Ο Μεντβέντεφ άκουγε πάντα προσεκτικά τη Μέρκελ και τους άλλους Ευρωπαίους ηγέτες όταν τον προειδοποιούσαν ότι πρέπει να ενισχυθεί το κράτος του νόμου και πρέπει να αντιμετωπιστούν η μείωση του πληθυσμού, η μόλυνση του περιβάλλοντος και η καταστροφή των υποδομών. Στην πράξη, όμως, δεν έκανε τίποτα. «Οι μεταρρυθμίσεις δεν προχώρησαν, γιατί θα οδηγούσαν στην αποδυνάμωση της ελίτ», λέει ο Νικολάι Πετρόφ, πολιτικός αναλυτής στο ίδρυμα Κάρνεγκι της Μόσχας.

Επιπλέον, ο Μεντβέντεφ όφειλε τη θέση του στον Πούτιν και δεν μπορούσε να κάνει τίποτα χωρίς τη συμφωνία του. Οι Ευρωπαίοι πέτυχαν επίσης ελάχιστα πράγματα με τη Ρωσία και στον εξωτερικό τομέα. Όταν το Κρεμλίνο ανακοίνωσε την «επανεκκίνηση» των σχέσεών του με τις Ηνωμένες Πολιτείες, και έφτασε σε συμφωνία για τη μείωση των πυρηνικών όπλων, η Ευρώπη έμεινε στο περιθώριο, ανίκανη να χαράξει μια μακροπρόθεσμη πολιτική απέναντι στη Ρωσία. Οι ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ, για παράδειγμα, προσπάθησαν να εντάξουν τη Ρωσία στο αντιπυραυλικό σύστημα της Συμμαχίας που αποσκοπεί στην προστασία της Ευρώπης. Μέχρι τώρα, οι συνομιλίες δεν έχουν οδηγήσει πουθενά, με τη Ρωσία να είναι αντίθετη στο αντιπυραυλικό πρόγραμμα και τους Ευρωπαίους να είναι διχασμένοι ως προς την απάντηση που πρέπει να δώσουν.

Ακόμη πιο απογοητευτικό για την Ευρώπη, και κυρίως για τους Γερμανούς, ήταν το αδιέξοδο στον Μόλδοβα. Η Υπερδνειστερία, που υποστηρίζεται από τη Ρωσία, αγωνίζεται για την απόσχισή της από τον Μόλδοβα, μια φτωχή χώρα που συνορεύει με τη Ρουμανία. Η Μέρκελ και ο Μεντβέντεφ συμφώνησαν πριν από 18 μήνες να συνεργαστούν για την επίλυση αυτής της σύγκρουσης, που διαρκεί εδώ και είκοσι χρόνια. Σε αντάλλαγμα, η Γερμανία πρόσφερε στη Ρωσία τη συγκρότηση μιας Πολιτικής Επιτροπής ΕΕ – Ρωσίας, μέσα από την οποία οι Ρώσοι διπλωμάτες έχουν την ευκαιρία να επηρεάζουν την αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης. Στο θέμα της Υπερδνειστερίας, όμως, δεν σημειώθηκε καμιά πρόοδος.

Όσο ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ βρισκόταν στην προεδρία, υπήρχε πάντα η ελπίδα ότι η Ρωσία θα μετατρεπόταν σε έναν πιο σύγχρονο και δημοκρατικό τόπο. Η επιστροφή του Πούτιν στην προεδρία, όμως, διαλύει αυτή την ελπίδα. Στην ερχόμενη προεδρική θητεία του Πούτιν, την οποία οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θεωρούν βέβαιη, οι δυτικοί πολιτικοί περιμένουν ελάχιστα πράγματα στον τομέα του εκσυγχρονισμού και του εκδημοκρατισμού. Πολλοί μάλιστα φοβούνται ότι οι αντιθέσεις θα οξυνθούν στο ζήτημα του ΝΑΤΟ, αλλά κυρίως στα θέματα της Λευκορωσίας, της Ουκρανίας και του Μόλδοβα. Τα σχέδια του Βλαντιμίρ Πούτιν για ένα «ευρωασιατικό υπερκράτος» δείχνουν ότι ο Ρώσος ηγέτης θέλει να επεκτείνει την επιρροή του Κρεμλίνου στη μετασοβιετική σφαίρα.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ 17/10/2011