Του Χριστόδουλου Κ. Γιαλλουρίδη
Ηνέα Τουρκία υπό τους Ερντογάν, Γκιουλ και Νταβούτογλου αναπτύσσει εδώ και δυο περίπου χρόνια έναν καλά σχεδιασμένο και συστηματικά προετοιμασμένο ρόλο για την Άγκυρα, στον εξαιρετικά ευαίσθητο γεωπολιτικά χώρο της Μέσης Ανατολής, και όχι μόνο.

Περί τα τέλη του 2009 και τις αρχές του 2010, η Τουρκία διέρρηξε τις μέχρι τότε σχέσεις στρατηγικού άξονα με το Ισραήλ, που ανέτρεχαν στα μέσα της δεκαετίας του ’90 και προσέφεραν πολλαπλά οφέλη εσωτερικά και διεθνώς στην ίδια, κάνοντας ταυτόχρονα ένα μεγάλο και εμφανές, διαδηλωτικό άνοιγμα προς τη Μέση Ανατολή και ειδικότερα, σε πρώτη φάση, προς τους Παλαιστίνιους, προς τους οποίους και εκδήλωσε την ενεργό μαχητική στήριξή της, στη διάρκεια της περίφημης απόπειρας εισβολής, διά θαλάσσης, στη Γάζα, που έγινε γνωστή διά του περιστατικού του «Μάβι Μαρμαρά».

Το αιματηρό αυτό επεισόδιο, αποτέλεσε την αφετηρία εκδήλωσης της νέας στρατηγικής της Άγκυρας στη Μέση Ανατολή, και εφαρμογής του στρατηγικού δόγματος Νταβούτογλου, για την οικοδόμηση ενός νεο-οθωμανικού imperium στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, που περιλαμβάνει και το Ιράν, τον Καύκασο, και φτάνει μέχρι την Αδριατική.

Η νέα τουρκική ηγεσία, φρόντισε στο μεταξύ να εμπεδώσει την πολιτική κυριαρχία της στο εσωτερικό της χώρας, ανατρέποντας συθέμελα τον Κεμαλισμό ως δομή εξουσίας αλλά και ιδεολογίας, και να προχωρήσει με σχέδιο, στην εμπέδωση πολιτικών επιρροής, στα νέα συστήματα που αναδύονται, στην ταραγμένη και αγνώστου πολιτικής πορείας Εγγύς Ανατολή. Η Τουρκία, φρόντισε και είναι παρούσα ως ένας από τους σημαντικούς παράγοντες διαμόρφωσης των νέων δομών εξουσίας στη Λιβύη, ο δραστήριος Αχμέτ Νταβούτογλου επηρεάζει μαζί με τις Μεγάλες Δυνάμεις, κυρίως τη Γαλλία τη διαμόρφωση του νέου πολιτικού συστήματος στη μετα-Καντάφι εποχή, διασφαλίζοντας έτσι τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα της Τουρκίας στην περιοχή, κυρίως όμως, εμπεδώνει για τη χώρα του διεθνώς, την εικόνα του παράγοντα που μπορεί να παίξει αποτελεσματικά και αποφασιστικά, καθοριστικό ρόλο στις κρίσιμες εξελίξεις σε αυτή την περιοχή του κόσμου.

Ταυτόχρονα, η Τουρκία αναπτύσσει, έναν εμφανώς διεμβολιστικό ρόλο στις εξελίξεις στη Συρία, και στο διαμορφούμενο, μαζικό κίνημα ανατροπής του καθεστώτος Άσαντ, στηρίζοντας κατά τρόπο προκλητικό την εμφανιζόμενη ως ηγεσία των αντικαθεστωτικών με τους οποίους διαπραγματεύεται το μέλλον της χώρας, σε επίσημες συσκέψεις που λαμβάνουν χώρα εντός τουρκικού εδάφους. Η Τουρκία στηρίζει τους αντικαθεστωτικούς σήμερα, οικονομικά, πολιτικά, με τη συνδρομή και της Σαουδικής Αραβίας, αφού προηγήθηκε τα τελευταία χρόνια μια στενή σχέση με το καθεστώς Άσαντ.

Το σημαντικό σε αυτή την περίπτωση, συνίσταται στο γεγονός ότι η πτώση του καθεστώτος Άσαντ, μαζί με την ανατροπή που επήλθε στη Λιβύη, – ανατροπές που δεν μοιάζουν με τις αλλαγές καθεστώτος, στην Τυνησία και την Αίγυπτο, όπου οι νέες ηγεσίες, αποτελούν ουσιαστικά συνέχεια των προηγούμενων-, θα επιφέρουν ένα ντόμινο εξελίξεων στο συνολικό πολιτικό σκηνικό των καθεστώτων της Μέσης Ανατολής.

Η Τουρκία, στοχεύει να παίξει το ρόλο του ηγεμόνα στο νέο Μεγάλο Παιχνίδι της Μέσης Ανατολής, ενώ οι Μεγάλες Δυνάμεις, φοβούνται μια ενδεχόμενη ανατροπή στη Συρία, παρακολουθούν όμως αμήχανοι και χωρίς εμπεριστατωμένο σχέδιο την ανατρεπτική πορεία των πραγμάτων.

Ο παράγοντας που πήρε ήδη θέση και ανησυχεί τα μέγιστα με τις εξελίξεις στη Συρία, είναι το Ισραήλ, που φοβάται την ανατροπή ενός καθεστώτος με το οποίο μπορεί να έχει αντιθέσεις, αλλά ξέρει με ποιον έχει να κάνει – ο «διάβολος που γνωρίζεις»- ενώ μια ισλαμική σουνιτική επικράτηση σε αυτή τη χώρα θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα επιπρόσθετο πρόβλημα ασφάλειας για το Τέλ Αβίβ.

Το σημαντικότερο πρόβλημα όμως, που πρέπει να ενδιαφέρει την Ελλάδα και την Κύπρο, είναι η διαγραφόμενη ανάδειξη της Τουρκίας σε πρωταγωνιστή των εξελίξεων σε αυτή την ευαίσθητη και γεωπολιτικά κρίσιμη περιοχή του κόσμου, πράγμα που θα επηρεάσει αρνητικά τα συμφέροντα της Ελλάδας και της Κύπρου, ότι δηλαδή μια τέτοια εξέλιξη θα έχει, μεσο-μακροπρόθεμα αρνητικές επιπτώσεις στο Κυπριακό και τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις.

* Ο Χριστόδουλος Κ. Γιαλλουρίδης είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
http://www.philenews.com/digital/