της Ελίνας Γαληνού
Η πρώτη μου επαφή με τα κείμενα του Αλέκου Σακελλάριου, ήταν ένα χρονογράφημα στον περιοδικό τύπο της δεκαετίας 70. Ο πατέρας μου με είχε προτρέψει να το διαβάσω. Μέχρι τότε, αυτό το όνομά φιγουράριζε κάτω από τους τίτλους θεατρικών έργων, στον τύπο, σε βιβλιοπωλεία, ή άκουγα να το αναφέρουν στο ραδιόφωνο. Αρα ο Σακελλάριος ήταν μια διασημότητα, κάτι πολύ σπουδαίο, θεωρούσα…
Εκείνο το καλοκαιρινό πρωινό-τέλος Αυγούστου ήταν και πάλι-μου πρωτομίλησε μέσα από το απλό και χαριτωμένο κειμενάκι που είχε δημοσιεύσει το εβδομαδιαίο περιοδικό…Ταχυδρόμος ή Πάνθεον..θα σας γελάσω. Θυμάμαι όμως τον τίτλο “Ο μεταξεταστέος”, που ερέθιζε το ενδιαφέρον μιας μαθήτριας τετάρτης δημοτικού, που τον επόμενο χρόνο θα έδινε τους πρώτους της διαγωνισμούς.
Η έννοια του μεταξεταστέου βλέπετε, φάνταζε στην συνείδηση του τότε μαθητόκοσμου, κάτι σαν μεγάλο ατύχημα. Διάβασμα μέσα στη ζέστη του καλοκαιριού, για το μάθημα που αντιπαθούσες, ξανά εξετάσεις τον Σεπτέμβριο, χώρια η ντροπή και η ρετσινιά του ¨”κουμπούρα” μαθητή που δεν έπαιρνε τα γράμματα και για τιμωρία του, θα απήχε από τα καλοκαιρινά παιχνίδια με τα γειτονόπουλα.
Αυτά τα συναισθήματα που αναγνωρίζαμε ήδη εμείς οι ανήκοντες σε γενιές πολύ νεώτερες του Σακελλάριου, τα αναβίωνε με εξαιρετικά γλαφυρό και ανθρώπινο τρόπο σε εκείνο το χρονογράφημά του. Οι φράσεις μέσα από τις οποίες ξεδίπλωνε εκείνη την μαθητική του ανάμνηση όμως, μας ήταν τόσο οικείες που υπερφαλάγγιζαν την χρονολογική απόσταση του γεγονότος από την δική μας εποχή. Ηταν λές και μας μιλούσε ένας συμμαθητής μας, άντε κάποιος λίγο μεγαλύτερος, για το σήμερα ή το κοντινό χτές. Γι΄αυτό και το θυμάμαι σαν να το διάβασα μόλις χτές…
Μας διηγόταν λοιπόν για εκείνο το καλοκαίρι που ντροπιασμένος πήγε τον έλεγχο στον πατέρα του και άκουσε αρκετούς εξάψαλμους γιατί έμεινε μεταξεταστέος στα Λατινικά. Ο πατέρας του αναγκάστηκε να προσλάβει δάσκαλο, αλλά επειδή τα οικονομικά του δεν ήταν ανθηρά, κανόνισε μαζί με άλλους δύο πατεράδες συμμαθητών του να κάνουν κοινό μάθημα στα βλαστάρια τους που είχαν κι΄αυτά σκάσει κανόνι στα Λατινικά. Τα παιδιά όμως δεν σκόπευαν να χαλάσουν τη ζαχαρένια τους. Στο άψε σβήσε, συνεννοήθηκαν να μελετάει κάθε φορά ένας εκ περιτροπής το μάθημα και οι άλλοι 2 να αντιγράφουν από αυτόν τις ασκήσεις. Ετσι, ο δάσκαλος δεν θα γκρίνιαζε ενώ θα τους έμενε χρόνος να χαρούν λίγο το καλοκαίρι. Οταν πλησίαζαν οι εξετάσεις, είχαν σκαρφιστεί και το μεγάλο κόλπο. Ο δάσκαλος διαβεβαίωνε τους γονείς ότι τα παιδιά είχαν ετοιμαστεί εξαιρετικά γιατί όλα δούλεψαν με επιμέλεια. Ομως εκείνα…είχαν άλλα σχέδια. Είχαν μοιράσει την ύλη στα τρία και θα μελετούσε καθένας τους από ένα μέρος. Στις εξετάσεις ο ένας θα αντέγραφε από τον μπροστινό του αυτό που δεν είχε διαβάσει, αφού τα θρανία θα ήταν το ένα πίσω από το άλλο…Ομως τη μέρα των εξετάσεων, τους περίμενε μια δυσάρεστη έκπληξη…Ο δάσκαλος, είχε κανονίσει να καθίσουν …στα τρία άκρα της αίθουσας. “Αδύνατος η συνεννόησις” περιέγραφε ο Σακελλάριος. “Κοιταχτήκαμε με τους συμμαθητές μου και ανταλάσσαμε βλέμματα απόγνωσης, ενώ ο καθηγητής υπαγόρευε το κείμενο και τις ασκήσεις με τα σουπίνα και γερούντια…” Ακόμα μεγαλύτερη ατυχία όμως, ήταν που το κείμενο δεν ανήκε σε αυτά που είχε διαβάσει ο Σακελλάριος. Τι θα γινόταν τώρα;
Τη λύση έπρεπε να τη δώσει μόνος του, καθώς κανένας δεν μπορούσε να βοηθήσει τον άλλον. Τότε του άστραψε μια ιδέα. Θα προσπαθούσε να γράψει ό,τι ήξερε με καθαρά γράμματα, για να διαβάζονται άνετα από τον καθηγητή, και για τα υπόλοιπα, θα έγραφε ..ορνιθοσκαλίσματα αντί για γράμματα. Καθώς δεν είχε ιδιαίτερα ωραίο γραφικό χαρακτήρα, δεν θα κινούσε καμία υποψία. Ισως έτσι, ο δάσκαλος να βαριόταν να αποκρυπτογραφήσει τις καλικαντζούρες και βλέποντας τα σωστά, να έλεγε στο τέλος “Δεν μπορώ να βγάλω άκρη, αλλά αφού απαντάει σε μερικά σωστά, ας του βάλω μια βάση να περάσει να συχάσουμε.. Ετσι και αλλιώς, δεν θα γίνει τίποτα της προκοπής αυτός..”
Αυτό και έγινε! Η ευρεσιτεχνία του πανέξυπνου Αλέκου πέτυχε, όσο δεν πέτυχε η μαθητική του επιμέλεια. Οι άλλοι που τον είδαν να γράφει με τις ώρες, απορούσαν τι έκανε, αφού εκείνοι τα βρήκαν μπαστούνια και έδωσαν σχεδόν λευκή κόλλα. Οταν τους το είπε, νόμιζαν ότι τους κοροιδεύει και του θύμωσαν. Αυτά ως το επόμενο καλοκαίρι, που πάλι κάτι θα έβρισκαν οι τρείς τους να σκαρώσουν και να δέσει ξανά η παρέα….
Μια τέτοια μέρα, είκοσι χρόνια πριν, ο πατέρας μου με έναν φίλο του παίζοντας τάβλι στη βεράντα, άκουσαν την πρώτη είδηση στο βραδινό δελτίο. “Εφυγε ο Αλέκος Σακελλάριος..” Κοίταξαν με συγκίνηση ο ένας τον άλλον και είπαν…”πάει και αυτός, τελειώνει η εποχή μας…” Εγώ κάθε τέτοια μέρα, θυμάμαι την πρώτη μας γνωριμία, με τον “Μεταξεταστέο” και τον βλέπω πάντα μπροστά μου. Οι εποχές τελειώνουν, μερικά πρόσωπα όμως, κερδίζουν την αθανασία με το πνεύμα τους.