Στην κόλαση του πολέμου Ανδρέας Σαμουήλ: Η κατάθεση μιας συγκλονιστικής μαρτυρίας για την τουρκική εισβολή
Μια μαρτυρία, είναι κατάθεση στην ιστορία. Μια ιστορία πολέμου, αποτελεί μια κραυγή γεμάτη απόγνωση και αγωνία. Ο πόλεμος γεννά τον θάνατο, την καταστροφή, τις τραγωδίες, εθνικές και προσωπικές. Οι ιστορίες του καθενός που έζησε την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο το 1974, συνθέτουν όλες μαζί το παζλ της στυγνής πραγματικότητας. Η προδοσία της χούντας και της ΕΟΚΑ Β, η τουρκική εισβολή που ακολούθησε, η κατοχή μέχρι και σήμερα, δεν αποτελούν μόνο την ιστορία, αλλά και τη στυγνή πραγματικότητα. Ο Ανδρέας Σαμουήλ, νεαρός τότε δικηγόρος, βλέποντας τα τουρκικά αεροπλάνα να «σκεπάζουν» την Κύπρο, τις βόμβες να πέφτουν μοιράζοντας καταστροφή και θάνατο, τους αλεξιπτωτιστές ανενόχλητα να «προσγειώνονται» στην κυπριακή γη, έκανε αυτό που επέβαλαν οι στιγμές.
Εγκλωβισμένοι στο Ντόουμ της Κερύνειας Ο ΑΝΔΡΕΑΣΣαμουηλ με τον Χρίστο Σαββίδη, που ήταν έκτοτε μαζί του στις διηγήσεις τους, βρέθηκαν σε ένα απομονωμένο σπίτι της Κερύνειας, το οποίο ανήκε σε ξένους. Έμειναν μέρες εκεί, παρέα με τις οβίδες που έπεφταν από παντού. Ήταν μεταξύ του θανάτου και της ζωής. Από τη μια η ελπίδα για τη ζωή, τα αγαπημένα πρόσωπα που καρτερούσαν να επιστρέψουν.
…»Εδώ έξω έγιναν τα πάντα αυτές τις τρεις τελευταίες μέρες. Και τι δεν έγινε; Πέρασαν εκατοντάδες και μπορεί και χιλιάδες στρατιωτικά οχήματα. Διάβηκαν από εδώ ίσως και πάνω από είκοσι ή και τριάντα χιλιάδες στρατιώτες. Λιγότεροι δικοί μας και οι πιο πολλοί Τούρκοι. Έγιναν μάχες καταδρομέων, συγκρούσεις αρμάτων, επιχειρήσεις από τους Τούρκους. Ήταν το πέρασμα της ελπίδας προς την ελευθερία για εκατοντάδες δικούς μας, προδομένους σαν και μας, καταδρομείς και πεζικάριους. Κληρωτούς κι εφέδρους. Έπεσαν δεκάδες χιλιάδες σφαίρες και οβίδες. Σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν, να δούμε πόσοι… Δεν ξέρω. Μπορεί και πάρα πολλοί. Ο οδηγός του τζιπ είναι ακόμα εδώ. Οι ανέμελοι πεζοπόροι θα κείτονται κι αυτοί κάπου εδώ τριγύρω. Και να δούμε πόσοι άλλοι. Όμως, τώρα… ησυχία. Εμείς, ο βασιλιάς ήλιος, αυτοί που μιλούν με τον τηλεβόα κι αυτό το αινιγματικό μικρό λεωφορείο.
Προχωρώ χωρίς κανένα δισταγμό τώρα πια. Ανοίγω το βήμα μου. Σάμπως και το χώνεψα ότι είναι ή αυτό κι η σωτηρία ή τίποτε άλλο. Θάνατος και σκοτάδι απ’ εκεί και πέρα. Ο οδηγός φορά γαλάζιο μπερέ. Κατεβαίνει ένας δεύτερος με γαλάζιο μπερέ κι αυτός και χωρίς να γυρίσει καν να με δει και χωρίς να πει λέξη σ’ εμένα κατευθύνεται προς την άλλη πλευρά του δρόμου, προς το τζιπ με τον τραυματία ή σκοτωμένο Τούρκο. Λες και με περίμενε να πάω στο μικρό λεωφορείο. Λες κι είχαμε ένα προκαθορισμένο ραντεβού εκεί.
Μα κι εγώ δεν ασχολούμαι καθόλου μ’ αυτόν που κατέβηκε. Η προσοχή μου είναι στο να καταλάβω τι γίνεται στο αυτοκίνητο και ποιοι είναι μέσα σ’ αυτό. Φτάνω στην πόρτα του. Ανεβαίνω αργά-αργά τα δυο σκαλοπάτια του μικρού λεωφορείου και μπαίνω μέσα σαν να μπαίνω στο λεωφορείο της γραμμής. Δεν ρωτώ τίποτε ούτε και περιμένω να ρωτηθώ. Αριστερά ο οδηγός και δεξιά, προς τις πίσω θέσεις του μικρού λεωφορείου, 5-6 μεσήλικες γυναίκες. Πριν από τις γυναίκες στέκεται ένας άντρας με τον τηλεβόα στο χέρι. Φορά κοντό παντελόνι. Κανένας δεν μιλά. Ούτε με ρωτούν κάτι, ούτε αρθρώνουν οποιαδήποτε λέξη.
– Αυτό τι μπορεί να σημαίνει; διερωτώμαι.
Γυρίζω για να γνέψω στον Χρίστο να έλθει, αλλά δεν χρειάζεται. Είναι κι εκείνος ήδη στα σκαλοπάτια του μικρού λεωφορείου. Καθόμαστε κι οι δυο σιωπηλοί στις δύο κενές θέσεις που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή καθισμάτων, προς τα δεξιά. Δεν ξέρουμε ποιοι είναι αυτοί που κάθονται μέσα στο λεωφορείο. Οι γυναίκες μπορεί να είναι Τουρκάλες ή δικές μας. Αυτοί με τα μπερέ μπορεί να είναι των Ηνωμένων Εθνών, μπορεί όμως και να είναι Τούρκοι. Έχω δει και προηγούμενα στην τηλεόραση, από τούρκικους σταθμούς, Τούρκους στρατιώτες με γαλάζιο μπερέ. Κι αυτός με τον τηλεβόα, τώρα πια δεν λέει τίποτε. Λες κι όσα φώναζε, ό,τι κι αν έλεγε, τα φώναζε για μας. Από τη στιγμή που μπήκαμε στο λεωφορειάκι δεν μιλά. Ούτε μια λέξη τώρα πια». Τους οδηγεί στο ξενοδοχείο Ντόουμ. Φυλακισμένοι, εγκλωβισμένοι (κρατήθηκαν και στις φυλακές στην κατεχόμενη Λευκωσία) έμειναν μέχρι τον Οκτώβριο. Η επιστροφή στη ζωή και στην οικογένεια, τη σύζυγό του Λένια και το μικρό του τότε γιο Δημήτρη, σήμερα διπλωμάτη στο ΥΠΕΞ.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ 13/06/2011