Με την εξόντωση του Οσάμα μπιν Λάντεν δεν πέθανε απλώς ο ηγέτης της Αλ Κάιντα. Ηττήθηκε μια ολόκληρη ιδεολογία βασισμένη στη βία και στον φανατισμό. Αυτό λέει στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα της Κυριακής» ο Φαρίντ Ζακαρία. Ο διάσημος αμερικανός δημοσιογράφος και αναλυτής διεθνών σχέσεων τονίζει μάλιστα ότι ο θάνατος του Μπιν Λάντεν συμπίπτει με μια μείζονα αλλαγή που συνταράσσει τη Μέση Ανατολή, από την Τυνησία ως τη Συρία:την «αραβική άνοιξη». «Είναι εντυπωσιακό ότι η ίδια η αραβική άνοιξη κατέστρεψε τον λόγο ύπαρξης της Αλ Κάιντα» ισχυρίζεται και προσθέτει ότι η τύχη της «νέας Μέσης Ανατολής» θα κριθεί στην Αίγυπτο.

«Ο θάνατος του Οσάμα μπιν Λάντεν είναι ένα γεγονός τεράστιας σημασίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία. Είναι θανατηφόρο πλήγμα για την Αλ Κάιντα,χωρίς να σημαίνει αυτομάτως και το τέλος της» τονίζει ο κ. Ζακαρία.

«Ξέρετε όμως ποιο είναι το κρίσιμο σημείο;» σημειώνει. «Η Αλ Κάιντα δεν είναι κράτος, ούτε στρατός. Η Αλ Κάιντα είναι κατά βάση μια πανίσχυρη ιδεολογία. Και ο Μπιν Λάντεν ήταν η προσωποποίηση αυτής της ιδεολογίας. Ηταν ένας άνθρωπος που εγκατέλειψε τα πλούτη μιας οικογένειας στη Σαουδική Αραβία, που πήγε στο Αφγανιστάν για να πολεμήσει τους Σοβιετικούς και στη συνέχεια αποφάσισε να αναμετρηθεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μην ξεχνάτε ότι όσοι συμμετείχαν στην Αλ Κάιντα έπαιρναν προσωπικό όρκο πίστης στον Οσάμα μπιν Λάντεν,όπως έκαναν και οι ναζιστές με τον Αδόλφο Χίτλερ».

Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί κανείς να καλύψει το κενό που αφήνει; «Νομίζω ότι είναι πολύ δύσκολο. Οι τρομοκρατικές οργανώσεις και παρακλάδια, όπως η Αλ Κάιντα της Αραβικής Χερσονήσου που έχει την έδρα της στην Υεμένη, θα συνεχίσουν τη δράση τους.Είναι όμως κάτι εντελώς διαφορετικό. Το κενό του Οσάμα δεν αναπληρώνεται. O μουσουλμανικός κόσμος είχε ελάχιστους ήρωες στην ιστορία του. Και λίγοι είχαν τα εφόδια να γίνουνόπως αυτός».

Η «αραβική άνοιξη»
Τι λέει όμως ο Φαρίντ Ζακαρία για τις εξεγέρσεις που συγκλονίζουν τον αραβικό κόσμο; «Η πολιτική επιστρέφει στη Μέση Ανατολή» δηλώνει. «Ουσιαστικά, αυτές οι ειρηνικές, δημοκρατικές διαδηλώσεις είχαν καταφέρει το πρώτο πλήγμα στην ιδεολογία του φανατισμού που προωθούσε η Αλ Κάιντα. Ας μην ξεχνάμε ότι η Αλ Κάιντα πρέσβευε την πτώση των καταπιεστικών καθεστώτων του ισλαμικού κόσμου, αλλά μέσω της βίας».

Οι εξελίξεις στην Αίγυπτο θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το τι θα συμβεί από εδώ και πέρα. «Η Αίγυπτος είναι το κλειδί, δεν υπάρχει αμφιβολία. Από αυτή τη χώρα ξεκίνησαν τα δύο βασικά ρεύματα που επηρέασαν μεταπολεμικά όλον τον αραβικό κόσμο:ο αραβικός εθνικισμός και ο ισλαμικός φονταμενταλισμός. Αν λοιπόν εκεί προκύψει μετά τις εκλογές μια σταθερή, δημοκρατική κυβέρνηση, αυτό θα στείλει θετικό μήνυμα».

Και ο στρατός; «Θα συνεχίσει να παίζει κεντρικό ρόλο, χωρίς αμφιβολία. Αρκεί να μη φιμώσει τις δημοκρατικές δυνάμεις. Το μοντέλο της Ινδονησίας μετά τον Σουχάρτο θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα. Εκεί ο στρατός παρέμεινε ισχυρός, αλλά επέτρεψε στη δημοκρατική κυβέρνηση να αποκτήσει σταδιακά μεγαλύτερη ισχύ».

Συρία: το «μαύρο κουτί»
Αντίθετα, ο κ. Ζακαρία εκτιμά ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο περίπλοκα στη Συρία. «Η διεθνής κοινότητα έχει ήδη πολλά στο… πιάτο της για να ασχοληθεί με μια επέμβαση και στη Συρία» παρατηρεί. «Στη Δαμασκό δεν υπάρχει εύκολο σενάριο εξόδου. Το καθεστώς ελέγχεται από μια μειονότητα, τους αλεβίτες. Ελέγχουν τον στρατό και θα πολεμήσουν μέχρι τέλους διότι ξέρουν ότι δεν υπάρχει επόμενη ημέρα. Και φυσικά» , προσθέτει, «αν συμβεί κάτι στη Συρία θα μπορούσε να έχει απρόβλεπτες περιφερειακές διαστάσεις. Η Δαμασκός παίζει ρόλο στον Λίβανο, στο Ισραηλινοπαλαιστινιακό, στο Ιράν, παντού. Και η Σαουδική Αραβία, ιδιαίτερα μετά την ανατροπή του καθεστώτος Μουμπάρακ και την αστάθεια σε Μπαχρέιν, Υεμένη και αλλού, παρακολουθεί με μεγάλη προσοχή πού θα χτυπήσει μετά ο “ιός του εκδημοκρατισμού”».

Ο κ. Ζακαρία δεν τρέφει πάντως την αυταπάτη ότι θα αλλάξουν δραματικά οι άξονες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή. «Οι περισσότερες περιπλοκές θα μείνουν ως έχουν» λέει. «Μην περιμένετε αλλαγές στα σχέδια για αποχωρήσεις από το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Πάντως ο θάνατος του Οσάμα μπιν Λάντεν θα αποκαταστήσει ως ένα σημείο την εμπιστοσύνη στην αμερικανική στρατιωτική ισχύ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες όμως πρέπει να πάψουν να μιλούν με τους πρίγκιπες και να ενισχύσουν τις σχέσεις τους με τους λαούς της Μέσης Ανατολής».

«Οι ΗΠΑ δεν έχουν ζωτικά συμφέροντα στη Λιβύη»
Πώς εξηγεί ο κ. Ζακαρία την προσεκτική στάση της Ουάσιγκτον στην υπόθεση της Λιβύης; Μήπως έχει αρχίσει να συναισθάνεται ότι η ηγεμονία της πλησιάζει στο τέλος της και αποφάσισε να πει στους Ευρωπαίους ότι πρέπει να αναλάβουν να τα βγάλουν πέρα με τη γειτονιά τους; Ή μήπως φταίει και η κακή οικονομική της κατάσταση;

«Δεν νομίζω ότι η στάση της κυβέρνησης Ομπάμα στη Λιβύη ήταν αντιευρωπαϊκή» λέει ο κ. Ζακαρία. «Απλώς,έγινε αντιληπτό ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν ζωτικά συμφέροντα στη Λιβύη. Είπαν στους Ευρωπαίους: “Θα σας υποστηρίξουμε. Αλλά ως εκεί. Δεν θα ηγηθούμε αυτή τη φορά”. Νομίζω ότι ήταν η κατάλληλη στρατηγική.Από εδώ και πέρα αυτό θα είναι το είδος της πολυμερούς δράσης που θα βλέπουμε. Στο μέλλονοι ΗΠΑ δεν μπορούν μόνες τους να αναλαμβάνουν εγχειρήματα όπως οι ανθρωπιστικές επεμβάσεις για την αποτροπή, π.χ., μιας γενοκτονίας».

Οσο για την οικονομική κατάσταση και τα υπέρογκα χρέη και ελλείμματα, ο αμερικανός αναλυτής είναι μάλλον αισιόδοξος. «Ξέρετε ότι αν η κυβέρνηση Ομπάμα καταργήσει τις φοροαπαλλαγές της κυβέρνησης Μπους, ελέγξει το κόστος των προγραμμάτων υγείας και πάψει να δαπανά τεράστια κονδύλια σε πολέμους θα επιστρέψει στα υγιή δημοσιονομικά της περιόδου Κλίντον;Αν το κάνουμε αυτό θα γίνουμε σαν τη Γερμανία. Δεν ανησυχώ λοιπόν,θεωρώ ότι βρισκόμαστε σε πολύ διαφορετική θέση απ΄ ό,τι η Ευρώπη» καταλήγει.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ
Ο Φαρίντ Ζακαρία θεωρείται ένας από τους αναλυτές διεθνών σχέσεων με τη μεγαλύτερη επιρροή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο 47χρονος Ζακαρία έχει δική του εκπομπή στο CΝΝ, είναι διευθυντής του περιοδικού «Τime» και επί τουλάχιστον μία δεκαετία υπήρξε διευθυντής του «Νewsweek Ιnternational» και αρθρογράφος του. Απόφοιτος του Χάρβαρντ και του Γέιλ, με καθηγητές του διαμετρήματος του Σάμουελ Χάντινγκτον, ο ινδικής καταγωγής δημοσιογράφος και αναλυτής έχει γράψει ενδιαφέροντα μπεστ σέλερ, όπως το «Τhe Ρost-Αmerican World», στο οποίο περιγράφει την άνοδο της ισχύος χωρών όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία σε μια περίοδο κατά την οποία η αμερικανική υπερδύναμη χάνει έδαφος.
http://www.tovima.gr