ΤΟΥΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

ΕΠΤΑ χρόνια μετά τοδημοψήφισμα της 24ης Απριλίου 2004, το σχέδιο Ανάν εξακολουθεί να παραμένει εν ζωή. Παρά τις όποιες διαβεβαιώσεις, τα Ηνωμένα Έθνη κινούνται έχοντας ως εργαλείο λύσης του Κυπριακού το σχέδιο Ανάν. Το ίδιο πράττουν και οι Τούρκοι, ενώ αποτελεί σημείο αναφοράς στη διαδικασία υπό την έννοια ότι υπάρχει «συσσωρευμένο υλικό». Παράλληλα, αν και έχει μειωθεί η ένταση μέσα στην κοινωνία, η διαπίστωση είναι πως ως διχαστικό στοιχείο εξακολουθεί να επηρεάζει την κυπριακή κοινωνία σε όλα τα επίπεδα. Δεν μπορεί να το ξεπεράσει η κοινωνία, ό,τι και να λέγεται σήμερα.

Οι σχεδιασμοί που κορυφώθηκαν το 2004 είχαν ξεκινήσει, τουλάχιστον, από το 1999 και το σχέδιο Ανάν, όπως υποδείχθηκε πολλές φορές από τους μεσολαβητές, δεν έπεσε από τον ουρανό. Λάθη χειρισμών, λανθασμένοι υπολογισμοί και φοβικά σύνδρομα, υποχωρητική πολιτική, φόρτωσαν το Κυπριακό με το βάρος του σχεδίου Ανάν.

Ένα κομβικό σημείο στην πορεία προς τα δημοψηφίσματα ήταν η συνάντηση της Χάγης (Μάρτιος 2003). Εκεί, η ε/κ πλευρά τήρησε εποικοδομητική στάση και δεν είχε καμία ευθύνη για την κατάρρευση της διαδικασίας. Αντίθετα, όπως ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας ανέφερε στο δραματικό εκείνο ολονύκτιο θρίλερ, η ευθύνη της αποτυχίας καταλογίσθηκε στον Ραούφ Ντενκτάς. Ένα μήνα αργότερα, ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος υπέγραψε στην Αθήνα τη Συνθήκη Προσχώρησης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε.. Ακολούθησε, μερικές ημέρες μετά, την 23η Απριλίου 2003, η αιφνιδιαστική κίνηση της Άγκυρας και του Ντενκτάς με τη μερική άρση των περιορισμών στη διακίνηση ένθεν και ένθεν του κατοχικού οδοφράγματος. Οι διαδικασίες είχαν παγώσει ενόψει και των λεγόμενων εκλογών στα κατεχόμενα, που διεξήχθησαν το Δεκέμβριο.

Το Δεκέμβριο του 2003, ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος απέστειλε επιστολή στον Κόφι Ανάν με την οποία ζητούσε από τον Γενικό Γραμματέα να αναλάβει πρωτοβουλία για λύση του Κυπριακού. Η πλήρης ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. ήταν ήδη πολύ κοντά.

Στις 4 Φεβρουαρίου διαβιβάζονται μέσω του ειδικού αντιπροσώπου του Γενικού Γραμματέα, επιστολές του Κόφι Ανάν προς τις εμπλεκόμενες πλευρές για επανέναρξη των συνομιλιών με συναντήσεις στη Νέα Υόρκη. Στους αποδέκτες των επιστολών και ο Ταλάτ. Ήταν η αρχή του τέλους για τον Ραούφ Ντενκτάς. Αμέσως μετά συνέρχεται το Εθνικό Συμβούλιο και αποφασίζεται ότι τον Πρόεδρο Παπαδόπουλο θα συνοδεύουν στη Νέα Υόρκη ο Γλαύκος Κληρίδης και οι αρχηγοί των κομμάτων ΑΚΕΛ, ΔΗΣΥ και ΕΔΕΚ. Πριν από τη μετάβαση στη Νέα Υόρκη ο Πρόεδρος πήγε στην Αθήνα για συνομιλίες με την ελληνική κυβέρνηση. Την Τρίτη 10 Φεβρουαρίου έγινε η πρώτη συνάντηση που διήρκεσε σχεδόν δύο ώρες. Σε κλίμα έντασης με τον Κόφι Ανάν, ο Τάσσος Παπαδόπουλος απορρίπτει την επιδιαιτησία και καθιστά σαφές πως το σχέδιο θα υποβληθεί σε δημοψήφισμα μόνο αν υπάρξει συμφωνία των δύο πλευρών. Ο Ραούφ Ντενκτάς δεν παρεμβαίνει και μόνο στο τέλος, δηλώνει ότι συμφωνεί μαζί του.

Ο Γενικός Γραμματέας επιρρίπτει εξ ολοκλήρου την ευθύνη άρνησης στον Παπαδόπουλο. Το βράδυ της ίδιας ημέρας, Ελλάδα και Τουρκία που βρίσκονται στον προθάλαμο των συζητήσεων, ενημερώνονται από τον Αλβαρο ντε Σότο. Ο Περουβιανός διπλωμάτης άφησε σαφώς να εννοηθεί πως η διαδικασία δεν θα προχωρούσε. «Ο Κόφι Ανάν προβληματίζεται για τη δυνατότητα επανάληψης των συνομιλιών», είχε αναφέρει στις δύο αντιπροσωπείες που συναντούσε συνεχώς χωριστά.
Σύμφωνα με τηλεγράφημα της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Ελλάδος από τη Νέα Υόρκη, τη δεύτερη ημέρα των συζητήσεων, ο Ντενκτάς ακολουθώντας τον οδικό χάρτη της Άγκυρας υποβάλλει ολοκληρωμένη πρόταση, που «κατά τα φαινόμενα διαμορφώθηκε με παρέμβαση ή συνεργασία Τουρκίας, ΗΠΑ και Ην. Εθνών». Στην επεξεργασία της από τα Ηνωμένα Έθνη και τους Αγγλοαμερικανούς, η πρόταση αυτή κατέληξε στη συμφωνία.

Ο Ντενκτάς αιφνιδίασε τους πάντες με την εισήγησή του. Η ελληνοκυπριακή αντιπροσωπεία «πάγωσε» και ζήτησε χρόνο να διαβουλευθεί. Με βάση την πρόταση προβλεπόταν διαπραγμάτευση των δύο μερών από 18 Φεβρουαρίου έως 21 Μαρτίου. Σε περίπτωση αδυναμίας μέχρι τις 22 Μαρτίου, παρεχωρείτο στον Κόφι Ανάν η δυνατότητα να συγκαλέσει συνάντηση με τη συμμετοχή Ελλάδας – Τουρκίας.

Αν και αυτή η προσπάθεια αποτύχει, να υπάρξει επιδιαιτησία του ΟΗΕ προκειμένου να ολοκληρωθεί το σχέδιο και να υποβληθεί σε δημοψηφίσματα. Ο Ανάν επικροτεί, ο Παπαδόπουλος -κατ’ αρχήν- συμφωνεί. Αυτό ήταν η κορύφωση του τέλους, η αποδοχή -λανθασμένα- της επιδιαιτησίας. (Πηγή «Σχέδιο Ανάν Το μυστικό Παζάρι» Κ. Βενιζέλου, Μιχ. Ιγνατίου, Ν. Μελέτη εκδόσεις Λιβάνη).

Στο παγωμένο Μπούργκενστοκ στο δημοψήφισμα

ΜΕΤΑτη Νέα Υόρκη ακολούθησαν συνομιλίες στη Λευκωσία. Ο Ντενκτάς τραγουδούσε το «ρε μουσταφά, ρε μουσταφά» ενώ η ε/κ πλευρά υπέβαλε έγγραφα, επέδιδε ιδέες. Μετά ήταν το παγωμένο Μπούργκενστοκ, στο οποίο δεν έγινε καμία διαπραγμάτευση. Από το σκηνικό απουσίαζε ο άλλοτε πρωταγωνιστής, ο Ραούφ Ντενκτάς. Είχε με επιστολή του προς τον Ανάν εξουσιοδοτήσει τους Ταλάτ και Σερντάρ Ντενκτάς. Ο Κόφι Ανάν επέδωσε, στις 29 Μαρτίου, στις πλευρές το αναθεωρημένο του σχέδιο ( το Σχέδιο Ανάν 4).

Την Πρωταπριλιά του 2004 (στις 00.40) άρχισε η τελετή που οργάνωσαν τα ΗΕ στο Μπούργκενστοκ, στην παρουσία όλων των πλευρών, για ολοκλήρωση των συνομιλιών για το Κυπριακό. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Κόφι Ανάν επέδωσε στις εμπλεκόμενες πλευρές στο Κυπριακό το τελικό σχέδιο. Στο λίγο χρόνο που υπήρξε μέχρι το δημοψήφισμα, υπήρξαν έντονες διεργασίες.
Η κοινωνία είχε τοποθετηθεί, ακολούθησαν τα κόμματα. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος κάλεσε τους πολίτες να απορρίψουν το σχέδιο, που θα διάλυε την Κυπριακή Δημοκρατία και θα καταστούσε την Κύπρο εσαεί όμηρο των τουρκικών σχεδιασμών. Εναντίον του σχεδίου τάχθηκαν το ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ, οι Νέοι Ορίζοντες και η πλειοψηφία του κόσμου του ΔΗΣΥ. Υπέρ από τα κόμματα ο ΔΗΣΥ.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ 22/04/2011