Η κατασκευή της πρώτης μονάδας πυρηνικής ενέργειας, αυτής του Κοζλοντούι, χρονολογείται από τη δεκαετία του 60.

Οι πρώτοι δύο αντιδραστήρες τέθηκαν σε λειτουργία το φθινόπωρο του 1974 και το 1975, ήτοι περισσότερα από είκοσι χρόνια πριν από εκείνους της κεντρικής Ρουμανίας Cerna Voda, ο μόνος άμεσος ανταγωνιστής της βουλγαρικής ενεργειακής ισχύος στην περιοχή. 

Αυτή η πρωτοπορία καθορίζει επίσης την επιλογή της τεχνολογίας που χρησιμοποιείται από τους Βουλγάρους, η οποία θα μπορούσε μόνο να είναι σοβιετική, στη συνέχεια, ρωσική. (Ενώ οι Ρουμάνοι, σε σύγκρουση με τη Μόσχα την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, επέλεξαν καναδικούς αντιδραστήρες τύπου CANDU). 

Η τεχνογνωσία επίσης: Η Βουλγαρία διαθέτει ήδη δύο γενιές άριστων πυρηνικών μηχανικών που εκπαιδεύθηκαν στη Ρωσία, στην συντριπτική πλειονότητά τους. 

Το έργο της κατασκευής ενός νέου πυρηνικού εργοστασίου στο Μπέλενε – τώρα πολύ αμφιλεγόμενο – ανατέθηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση σε μια ρωσική εταιρεία, την Atomstroiexport, που προτίθεται να το κάνει βιτρίνα της ρωσικής πυρηνικής τεχνογνωσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Θα είστε ο Δούρειος Ίππος μας στην Ευρώπη, αλλά προς τη σωστή κατεύθυνση» , είχε δηλώσει τότε ένας Ρώσος διπλωμάτης – μια φράση που πλέον τακτικά επικαλείται από εκείνους που θεωρούν ότι η Βουλγαρία παραμένει ένα είδος υποτελή του ισχυρού ανατολικού γείτονά της.

Για όλους αυτούς τους λόγους, η Βουλγαρία παρακολουθεί στενά τα δραματικά γεγονότα της Ιαπωνίας. 

Όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η πυρηνική ενέργεια καταλαμβάνει μια κεντρική θέση στην εθνική οικονομία. 

Έτσι, το σταδιακό κλείσιμο των τεσσάρων από τους έξι αντιδραστήρες του Κοζλοντούι, απαίτηση της ΕΕ για λόγους ασφαλείας, εξακολουθεί να θεωρείται από πολλούς ως καταστροφή. 

Αντιστοιχεί σε καθαρή ζημία ύψους πολλών εκατομμυρίων ευρώ, επειδή η Βουλγαρία εξάγει ενέργεια στην περιοχή. Οι δύο εναπομείναντες αντιδραστήρες, οι πιο πρόσφατοι, εξακολουθούν να καλύπτουν το 40% περίπου της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας (10-12% αντίστοιχα για  το Cerna Voda στη Ρουμανία).

Μετά τα ατυχήματα της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία, οι βουλγαρικές αρχές έχουν εντείνει τις καθησυχαστικές δηλώσεις τους για το Κοζλοντούι, επιμένοντας ότι τέτοιο σενάριο είναι «απίθανο» στη βουλγαρική πυρηνική μονάδα.

Οι τοπικοί εμπειρογνώμονες τόνισαν ότι είναι το τσουνάμι και όχι ο σεισμός που προκάλεσε τις δυσλειτουργίες στη Φουκουσίμα, και εξήγησαν τις διαφορές μεταξύ των συστημάτων ψύξης και των αντιδραστήρων που χρησιμοποιούνται. 

Ο σεισμικός κίνδυνος υφίσταται επίσης στο Κοζλοντούι – όπως και στο Μπέλενε και σε ολόκληρη την περιοχή του Δούναβη – αλλά θεωρείται πολύ χαμηλότερος από αυτό της Ιαπωνίας. 

Και, όπως δήλωσε ο Υπουργός Οικονομίας Traicho Traikov, ο σταθμός παραγωγής ενέργειας του Κοζλοντούι έχει κατασκευαστεί για να αντέξει σεισμό μεγέθους 7 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ. 

Ωστόσο, όσον αφορά την κατασκευή του Μπέλενε, ο υπουργός ανέφερε ότι η Βουλγαρία είχε ζητήσει «πρόσθετες εγγυήσεις» από τους Ρώσους. 

Σε διαπραγματεύσεις για την τιμή της μονάδας, η οποία έχει σχεδόν διπλασιαστεί από την υπογραφή της σύμβασης το 2008, η δήλωση αυτή έγινε μέτρια αποδεκτή στη Μόσχα, όπου η Σόφια κατηγορείται ότι δεν τηρεί τις υποχρεώσεις της.

Γενικότερα, στη Βουλγαρία, αναρωτιέται κανείς εάν τα γεγονότα στην Ιαπωνία θα έχουν επίδραση σε αυτό που ονομάζεται η διαδικασία της «πυρηνικής αναγέννησης» σε όλο τον κόσμο. 

Για τους οικολόγους, η καταστροφή της Φουκουσίμα είναι μια ευκαιρία να ακυρωθεί τελικά η κατασκευή της μονάδας στο Μπέλενε – μια θέση που υποστηρίζεται επίσης από τους εκπροσώπους της φιλελεύθερης δεξιάς που πιστεύουν ότι το έργο αυτό σφραγίζει την βουλγαρική ενεργειακή εξάρτηση από την Ρωσία. 

Στις 15 Μαρτίου, έλαβαν τη στήριξη του Ευρωπαίου Επίτροπου για την Ενέργεια, ο Günther Oettinger, ο οποίος έκανε επίσης έκκληση για “αναθεώρηση” του προγράμματος Μπέλενε. 

Μια γνώμη που δεν συμμερίζονται απαραίτητα όλα τα μέλη της Επιτροπής των Βρυξελλών.

Όσο για τη μονάδα του Κοζλοντούι, η «πυρηνική αναγέννηση» γράφεται σαφώς στο πρόγραμμα  ανάπτυξης της (υπάρχουν πολλά σχέδια εκσυγχρονισμού, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής επιπλέον αντιδραστήρων), παρά τις κατηγορίες που διατυπώθηκαν από έναν από τους μηχανικούς της, ο Γκεόργκι Κότεφ  που αμφισβητεί την ακεραιότητα της διοίκησης, καθώς και τη συμμόρφωση με τα πρότυπα ασφαλείας.

Άλλη μια βουλγαρική ιδιαιτερότητα -η πιθανή επιρροή του τοπικού οργανωμένου εγκλήματος στην πυρηνική βιομηχανία- προστίθεται στη συζήτηση. 

Η κυβέρνηση του Μπόικο Μπορίσοφ παραδέχεται την ύπαρξη μιας πραγματικής «μαφίας» στον τομέα της συμβατικής ενεργείας.

Σύμφωνα με τον Ατανάς Τσοβάνοφ , έναν από τους κινητές του BalkanLeaks, της βαλκανικής έκδοσης του ιστοτόπου του Julian Assange, το βουλγαρικό «πυρηνικό λόμπι” θα απαρτιζόταν από ανήθικα άτομα. 

Για απόδειξη, μας παραπέμπει σε ένα τηλεγράφημα του 2005 από τον Αμερικανό  Πρέσβη στη Σόφια, τον James Pardew, που το Balkanleaks μόλις δημοσίευσε στην πλήρη έκδοση του (χωρίς λογοκρισία των ονομάτων).

Σύμφωνα με τον Ατανάς, η ανάλυση του διπλωμάτη αποτελεί μέχρι στιγμής το πιο πλήρες έγγραφο σχετικά με τη διείσδυση του οργανωμένου εγκλήματος μέσα στο βουλγαρικό κράτος και στην οικονομία της Βουλγαρίας.

LeMonde.fr                      15/03/2011