Ο Πρόεδρος και η υπουργός Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης φάνηκαν τελείως ασήμαντοι στην διάκεια των γεγονότων που συμβαίνουν στον αραβικό κόσμο, θρηνεί μια Ισπανίδα δημοσιογράφος. Μια συμπεριφορά που επεξηγεί τη φτώχεια της ευρωπαϊκής πολιτικής.

Χρειάστηκε ένας ανυπόφορος αριθμός ημερών στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να δηλώσει δημόσια, χωρίς ρητορικές προφυλάξεις, τη θέλησή της να δει να οργανωθεί άνευ χρονοτριβής μια δημοκρατική διαδικασία μετάβασης που θα επιτρέπει στους πολίτες της Αιγύπτου να ψηφίσουν με ελεύθερες εκλογές και εγγυήσεις, πράγμα αδύνατο κάτω από την προεδρία του δικτάτορα Χόσνι Μουμπάρακ, του οποίου καταλάβαμε καθαρά τις προθέσεις με τις επιθέσεις στη πλατεία Ταχρίρ.

Η Ένωση εκφράστηκε την ώρα που οι ΗΠΑ είχαν ήδη ανοίξει τον δρόμο. Και να στέψει το σύνολο, το έκανε, με τρόπο άνευ προηγούμενου, όχι μέσα σε ένα επίσημο ανακοινωθέν της ΕΕ, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ή της υψηλής αντιπροσώπου της για τις εξωτερικές υποθέσεις, η Κατερίνα Άστον, αλλά μεσώ ενός κειμένου γραμμένου την Πέμπτη, 3 Φεβρουαρίου από τρεις χώρες μόνο, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία, στις οποίες ενώθηκαν στη διαδρομή η Ισπανία και η Ιταλία. Τέλος, για να είναι τα πράγματα πιο καθαρά ακόμη, το ανακοινωθέν διαδόθηκε πρώτα από τη προεδρία της Γαλλίας!

Μερικές ώρες νωρίτερα, τη Τετάρτη, η βαρόνη Άστον είχε πάρει τον λόγο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να επικαλεσθεί, με ουδέτερο τόνο, «μια μετάβαση με τάξη » (αλλά χωρίς χρονοδιάγραμμα), «μια ακριβή ανάλυση της κατάστασης», «την υποστήριξη του αιγυπτιακού λαού» και άλλους κοινούς τόπους που προκάλεσαν το θυμό σχεδόν όλων των πολιτικών ομάδων. Ο εκπρόσωπος των φιλελεύθερων δημοκρατών, ο Βέλγος Guy Verhofstadt, της έκανε ορθά την παρατήρηση ότι αισθάνεται περισσότερα να τον αντιπροσωπεύει ο Τούρκος Πρωθυπουργός Ερντογάν παρά η «υπουργός εξωτερικών» της ΕΕ.

Ο Ερμάν φαν Ρομπουί και η Κατερίνα Άστον

Η δόξα δεν είναι το ζητούμενο, αλλά τουλάχιστον πρέπει να αποφύγουμε την ατίμωση. Η βαρόνη Άστον δεν μπόρεσε να καταλάβει ότι υπάρχουν αξεπέραστα όρια ανοχής, και ότι η αντίδρασή της στα παρόντα γεγονότα στην Αίγυπτο συμβολίζεται από ένα συναίσθημα ντροπής σαν να έχει πράξει κάτι που ξέρει ότι εξοργίζει.
Η Κατερίνα Άστον ακολουθεί ίσως κατά γράμμα το εγχειρίδιο που της παραδόθηκε στις Βρυξέλλες την ημέρα του διορισμού της, αλλά δεν είναι κατάλληλη να ακούσει, ούτε να αντιπροσωπεύσει τα εκατομμύρια των πολιτών που είμαστε, αγανακτισμένοι από την εξωτερική εικόνα της ΕΕ που ενσαρκώνει, μια τόσο φτωχή και δειλή ΕΕ. Καλύτερος δεν είναι και ο πρώτος Πρόεδρος της ιστορίας της Ένωσης, ο Ερμάν φαν Ρομπουί, που παραμένει μια αδρανή παρουσία στα μάτια των Ευρωπαίων.

Κανένας δεν μπορεί να διεκδικήσει την δόξα, ούτε ακόμα την ευχαρίστηση, να είχε προβλέψει αυτό που επώασε μέσα στους νέους Άραβες: όχι την τόσο διαφημισμένη φονταμενταλιστική απειλή, αλλά ένα βαρύ “φτάνει πια” έναντι στα δεσποτικά και δικτατορικά καθεστώτα που προστατεύονται από τη Δύση. Εκατομμύρια Άραβες, μια απέραντη πλειοψηφία μουσουλμάνων, κατέβηκαν στους δρόμους, όχι για να ζητήσουν να μη κρίνουμε ορισμένες πλευρές της θρησκείας τους, λιγότερα ακόμα να απαιτήσουν την εφαρμογή του ισλαμικού νόμου. Όχι, κατέβηκαν για κάτι πολύ πιο άμεσο, κάτι πιο παραδειγματικό: να σεβαστεί αυτό ακριβώς που μοιράζονται με την υπόλοιπη ανθρωπότητα, το δικαίωμα να ψηφίσουν ελεύθερα, το δικαίωμα στην κυριαρχία και ακόμη η ίδια αξιοπρέπεια που απολαμβάνουν όλοι οι άλλοι λαοί και έθνη.

Τα χρόνια θα περάσουν, και δεν θα υπάρξει τρόπος να κρυφτεί ότι η ΕΕ, ως θεσμός, δεν θα μπορούσε να παίξει πιο λυπηρό ρόλο μέσα σε αυτήν την εντυπωσιακή δημοκρατική επανάσταση. Οι ΗΠΑ θα μπορέσουν τουλάχιστον να θυμηθούν ότι ο Μπάρακ Ομπάμα πήγε τον Ιούνιο του 2009 στο πανεπιστήμιο του Καΐρου να δηλώσει ότι, οποιασδήποτε θρησκεία επικαλούμαστε, υπάρχουν αυτά που λέμε τα δικαιώματα του ανθρώπου, και ότι όλοι οι λαοί επιδιώκουν ουσιαστικά την ίδια χούφτα κοινών απαιτήσεων: «τη δυνατότητα να εκφραστούν ελεύθερα και να έχουν μια ψήφο μέσα από το σύστημα με το οποίο κυβερνιούνται, την εμπιστοσύνη στο Κράτος δίκαιο, […] μια κυβέρνηση […] που δεν κλέβει αυτά που ανήκουν στο λαό της, την ελευθερία να ζήσουν σύμφωνα με την επιλογή τους». Εκείνη την ημέρα, ο Αμερικανός Πρόεδρος υποσχέθηκε την αμέριστη υποστήριξή του σε όλους εκείνους που πιστεύουν σε αυτό το μήνυμα. Έχει σήμερα μια ξεχωριστή ευκαιρία να αποδείξει ότι η προεδρία του θα σηματοδοτήσει πραγματικά την ιστορία. Για τους Άστον και φαν Ρομπουί, ας μη μιλάμε πλέον.
08.02.2011 | Soledad Gallego Díaz | El País
Le Courrier International