Αραβικός Κόσμος
, Λιβύη
, Μέση Ανατολή
19 Φεβρουαρίου 2011
Ο Καντάφι, μια μηχανή πολιτικής επιβίωσης
 |
| Ο Μουαμάρ Καντάφι, στη Σύνοδο Κορυφής κατά της πείνας στη Ρώμη, στις 16 Νοεμβρίου. |
Την επομένη της «ημέρας της οργής» , η κατάσταση στη Λιβύη είναι περισσότερη τεταμένη από ποτέ.
Ο Antoine Vitkine, δημοσιογράφος και παράγωγος του ντοκιμαντέρ «Καντάφι, ο καλύτερος μας εχθρός” που προβλήθηκε στην Γαλλία την 5 Μαρτίου. Αυτή η 90-λεπτά ταινία αφηγείται 40 χρόνια διπλωματικών σχέσεων μεταξύ της Δύσης και του ηγέτη της Λιβύης που από το καθεστώς του υπαριθμού ένα δημόσιου εχθρού πέρασε στο καθεστώς του αξιόπιστου προσώπου.
Η τρέχουσες ταραχές στη Λιβύη εγείρουν λίγες αντιδράσεις από τη διεθνή κοινότητα. Γιατί;
Εκεί υπάρχει μεγάλη διαφορά με τις καταστάσεις της Τυνησίας και της Αιγύπτου.
Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις, μπορούμε να πούμε εκ των υστέρων ότι η πίεση από τη Δύση ήταν ουσιαστική και άμεση.
Ήταν επίσης πολύ σημαντικό για τους πολίτες που κινητοποιήθηκαν να ξέρουν ότι η Δύση υποστήριζε τα κινήματα τους.
Στην περίπτωση της Λιβύης, πιθανολογείται ότι θα συμβεί πολύ διαφορετικά.
Οι Δυτικοί διαθέτουν πράγματι πολύ λίγα μέσα επίδρασης στο καθεστώς. Αυτό οφείλεται σε διάφορους λόγους.
Πρώτον, η Λιβύη διαθέτει σημαντικά αποθέματα πετρελαίου, καθώς τα αποθέματα της εκτιμώνται μεταξύ 30 και 40 δισ. βαρέλια, από τα οποία το 85% πωλούνται στην Ευρώπη. Αυτό της επιτρέπει να κρατήσει περίπου 136 δισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματοοικονομικά αποθέματα.
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε εξάλλου ότι σχεδιάζει να δαπανήσει 30 δισεκατομμύρια δολάρια για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών της χώρας, που είναι μια δελεαστική αγορά για τους Δυτικούς, οι οποίοι παρέχουν επίσης όπλα στο καθεστώς.
Τούτου λεχθέντος, είναι σαφές ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα σκεφτούν δύο φορές πριν να προβούν σε δηλώσεις που θα μπορούσαν να δυσαρεστήσουν την Τρίπολη.
Επιπλέον, από την 11 Σεπτεμβρίου του 2001, η Δύση συνεργάζεται στενά με τον Καντάφι για το θέμα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, ειδικά στην περίπτωση της Αλ Κάιντα στο Ισλαμικό Μαγκρέμπ (AQMI).
Τέλος, ο Καντάφι δεν έβαλε όλα τα αυγά του στο ίδιο καλάθι. Σε αντίθεση με την Αίγυπτο, η οποία είχε μια σχέση εξάρτησης έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Καντάφι έχει δημιουργήσει αξιόπιστες σχέσεις με πολλές χώρες, είτε αυτές είναι ευρωπαϊκές, ασιατικές, ή αμερικανικές.
Η στρατηγική αυτή, η αποφυγή να εξαρτάται μόνο από μία δύναμη, χρονολογείται από τα τέλη της δεκαετίας του 1990.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεπώς δεν διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο;
Ναι, διότι παραμένουν την μεγάλη δύναμη στη Μέση Ανατολή.
Ωστόσο, ο Καντάφι έχει συνάψει συμφωνία με την Ουάσινγκτον το 2003, με την οποία ανέλαβε δύο δεσμεύσεις: το τέλος της υποστήριξης της τρομοκρατίας, και κυρίως να σταματήσει το πρόγραμμά του για τα όπλα μαζικής καταστροφής. Σε αντάλλαγμα, οι ΗΠΑ δεν θα έκαναν έκκληση για μια αλλαγή του καθεστώτος στη Λιβύη.
Η επίτευξη αυτής της συμφωνίας, ήταν την εποχή εκείνη απαραίτητη για τον Τζορτζ Μπους και τον Τόνι Μπλερ: είχαν μπει σε πόλεμο στο Ιράκ με το πρόσχημα των όπλων μαζικής καταστροφής που δεν υπήρχαν.
Ο Καντάφι τους επέτρεψε να δείξουν στη διεθνή κοινότητα ότι ορισμένοι δικτάτορες είχαν πράγματι ένα πυρηνικό πρόγραμμα, και αυτός το εγκατέλειψε.
Σήμερα οι ΗΠΑ είναι ακόμα μπλοκαρισμένες από την εν λόγω συμφωνία, και δεν μπορούν να εμφανιστούν όπως το έκαναν στην Αίγυπτο.
Επιπλέον, ο Μουαμάρ Καντάφι δεν βρίσκεται – προς το παρόν – σε εσωτερική αποσταθεροποίηση όπως ήταν ο Μπέν Αλί και ο Μουμπάρακ.
Να στοιχηματίσει η Δύση για την πτώση του έχει υψηλό ρίσκο.
Τέθηκε η εξουσία του σε αμφισβήτηση στο παρελθόν;
 |
| Στιγμιότυπο από ένα βίντεο δημοσιεύτηκε στο YouTube που δείχνει μια αντι-Κανταφική διαδήλωση στο Τομπρούκ της Λιβύης. |
Ναι. Ο Καντάφι πέρασε τα τελευταία τριάντα χρόνια για να αντιμετωπίσει διάφορες προσπάθειες αποσταθεροποίησης. Σε αντίθεση με τους Μπέν Αλί και Μουμπάρακ, σκληρά ριζωμένους στην εξουσία, ο Μουαμάρ Καντάφι είναι μια μηχανή πολιτικής επιβίωσης.
Στη δεκαετία του 1990, οι ταραχές ήταν πολύ συχνές στην περιοχή της Βεγγάζης [που είναι σήμερα το επίκεντρο της διαμαρτυρίας]. Από εκεί απόκτησε μεγάλη εμπειρία στο χειρισμό της καταστολής.
Μπορούμε συνεπώς να αναμένουμε βίαια αντίποινα από την κυβέρνηση;
Όχι απαραίτητα, γιατί η κατάσταση έχει αλλάξει. Ο Καντάφι ήταν πολύ πιο αδύνατος τότε σε σχέση με το σήμερα.
Αυτό εξηγείται εύκολα: λόγω της εξομάλυνσης των σχέσεων με τη Δύση, η Λιβύη ήταν σε θέση να γίνει πλούσια από την πώληση του πετρελαίου της. Σήμερα ο Καντάφι διαθέτει επαρκή κεφάλαια για να αγοράσει την κοινωνική ειρήνη.
Κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων της δεκαετίας του 1990, δεν διάθετε αυτό το μοχλό, και ήταν πολύ πιο ανήσυχος από ό, τι είναι σήμερα.
Την περασμένη Πέμπτη το απόγευμα, βάδισε μεταξύ των υποστηρικτών του στην Τρίπολη. Δεν θα μπορούσε να το πράξει εκείνη την εποχή.
Για την επαναπροσέγγιση του με τις δυτικές δυνάμεις κατηγορήθηκε επίσης από τους διαδηλωτές της Βεγγάζης, οι οποίοι είναι πολύ συντηρητικοί. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να σημειωθεί κανείς ότι η «ημέρα της οργής» που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου ήταν επίσης η επέτειος της επίθεσης ενάντια στο Προξενείο της Ιταλίας για την υπόθεση των γελοιογραφιών του Μωάμεθ. Αυτή η σύμπτωση δεν είναι αθώα.
Μετά τις αποχωρήσεις του Μπέν Αλί και του Μουμπάρακ, ο Καντάφι είναι πλέον ο μακροβιότερος Άραβας ηγέτης. Είναι η υγεία του παράγων που πρέπει να ληφθεί υπόψη για την ανάλυση της κατάστασης;
 |
| Ο πρώην Αιγύπτιος πρόεδρος Χόσνι Μουμπάρακ, δέχεται τον συνταγματάρχη Καντάφι, στο προεδρικό μέγαρο στο Κάιρο τον Ιούλιο του 2002. |
Ναι, γιατί παρά τις ομιλίες του όπου δηλώνει ότι είναι μόνο ο «οδηγός» της χώρας και ότι η κυβέρνησή παίζει το πρωταγωνιστικό ρόλο, παραμένει ο ισχυρός άνδρας της Λιβύης.
Αν και ποτέ δεν το ομολόγησε, ήταν άρρωστος τα τελευταία χρόνια.
Διπλωματικά μηνύματα που δημοσιεύθηκαν από την Wikileaks το έχουν πιστοποιηθεί.
Αυτό τον ανάγκασε να είναι έξω από τους καθημερινούς χειρισμούς και να αναθέσει την εξουσία στην κυβέρνησή του.
Σήμερα ξαναβρήκε την φόρμα του και ξαναπήρε το πάνω χέρι. Όμως, η εξέλιξη της υγείας του θα είναι κρίσιμη για το πώς θα αντιμετωπίσει το σημερινό κίνημα.
Αυτό είναι ακόμη πιο κρίσιμο γιατί οι λιβυκές αρχές είναι ιδιαίτερα αδόμητες. Η επιρροή του Καντάφι βασίζεται στην ικανότητα του να διαχειριστεί τις διάφορες φυλές και ρεύματα. Η διαμαρτυρία που υφίσταται πρέπει να κατανοηθεί με αυτό το πρίσμα, φυλετικό και τοπικό. Πρόσφατα, απευθυνόμενος προς τους αρχηγούς των φυλών τους πέρασε το μήνυμα: “Ελέγξετε τα παιδιά σας!”
Ακόμη και εντός του κράτους, ο Καντάφι βασίζεται εναλλασσόμενα σε μετριοπαθή και ριζοσπαστικά ρεύματα και, με το κάθε ρεύμα ομαδοποιημένο γύρω από ένα από τους γιους του. Για χρόνια οδηγεί τον έναν ενάντια στον άλλο για να εδραιώσει την εξουσία του.
Αυτός ο διαιρεμένος κρατικός μηχανισμός είναι αρκετά διαφορετικός από αυτούς που είδαμε με τον Μπεν Αλί και τον Μουμπάρακ.
Από την υγεία του Μουαμάρ Καντάφι θα εξαρτηθεί η ικανότητά του να υπερβεί τις διαφορές μεταξύ των φυλών.
Συνέντευξη από τον Vincent Matalon
LEMONDE.FR | 19.02.11
var _wau = _wau || []; _wau.push([“small”, “wvg1ie6mi5ta”, “m3y”]);
(function() {var s=document.createElement(“script”); s.async=true;
s.src=”http://widgets.amung.us/small.js”;
document.getElementsByTagName(“head”)[0].appendChild(s);
})();
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο FacebookΑκολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Facebook
Ακολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Twitter
Εγγραφείτε στο κανάλι του infognomonpolitics.gr στο Youtube