Υπάρχει άραγε ανάγκη  να βρεθεί μια κυβέρνηση για μια χώρα που σχεδόν  δεν υπάρχει; Η βελγική πολιτική κρίση θέτει ένα  ανησυχητικό ερώτημα για το μέλλον της ΕΕ, γράφει ο  Dirk Schümer στην  εφημερίδα Frankfurter Allgemeine. Για περισσότερο από διακόσιες μέρες η βελγική πολιτική τάξη επιδιώκει απεγνωσμένα να σχηματίσει μια νέα κυβέρνηση. Μπορεί η χώρα να μην έχει  κεντρική εξουσία; Μπορεί κανείς ήσυχα να αποκρύψει το κενό εξουσίας των Βρυξελλών ενώ βρισκόμαστε στη μέση της οικονομικής κρίσης;

 Θα βουλιάξει η μοναρχία σ’ αυτό το ρήγμα; Τίποτα από όλα αυτά. Σήμερα, ακόμη και οι καλύτεροι δεξιοτέχνες στη εξεύρεση συμβιβασμών δεν είναι σε θέση να λύσουν τους κόμβους που έχουν δημιουργηθεί σχετικά με την ομόφωνη συμφωνία για τις εξουσίες του κεντρικού κράτους και των ομοσπονδιών Βαλλονίας ή Φλάνδρας της χώρας. Βρισκόμαστε σε πλήρες αδιέξοδο. 

Δεν είναι πλέον μόνο οι ειδικοί του δημοσίου δικαίου, αλλά επίσης και οι πιο ώριμοι πολίτες, που αναρωτιούνται για τη σκοπιμότητα νέων εκλογών, αφού οι εκλεγόμενοι είναι ανίκανοι να σχηματίζουν ένα λειτουργικό εκτελεστικό όργανο. Η ελίτ ανοιχτά διαπραγματεύεται μια μόνιμη διαίρεση της χώρας.

 Πολλοί θα ονειρευόταν τον εκλογικό νόμο του Αστερίξ στην Κορσική: βάζουμε τα ψηφοδέλτια στη κάλπη, τη πετάμε στη θάλασσα, γίνεται μάχη και ο ισχυρότερος γίνεται αρχηγός. Θα έπρεπε να οργανωθεί μια τέτοια δημοκρατική μάχη για να πραγματοποιηθούν οι επιθυμίες της Εργοδοτικής Φλαμανδικής Ένωσης: μια δυνατή κυβέρνηση για τη μεταρρύθμιση του κράτους, έτσι ώστε να αναπτύξει μια οικονομική πολιτική, να εξισορροπήσει τον προϋπολογισμό και να βρει λύσεις για το μέλλον της αγοράς εργασίας, των επιδομάτων ανεργίας και των συντάξεων. Αλλά αυτή η λίστα μόνο ένα κυνικό γέλιο  μπορεί  να εγείρει στους περισσότερους Βέλγους.

Διότι η πολιτική ελίτ είναι τόσο μακριά από όλα αυτά αφού ήδη από πολύ καιρό διαπραγματεύεται ανοιχτά τον οριστικό διαμελισμό της χώρας. Η προοπτική των δύο νέων κρατών μέλη στο κέντρο διοίκησης της ΕΕ προσέλκυσε έναν αυξανόμενο αριθμό των βέλγων, ενώ οι γείτονές τους τρίβουν τα μάτια τους. Ένα κράτος του οποίου το γαλλόφωνο μέρος  συντηρείται σε μεγάλο βαθμό από τον Ολλανδόφωνο πληθυσμό αγνοώντας ταυτόχρονα την κουλτούρα και την ιστορία του, δεν έχει χάσει το δικαίωμα ύπαρξης; 

Πώς να διαχειριστεί η πρωτεύουσα της Ευρώπης – η οποία είναι σφηνωμένη μεταξύ της Βαλλονίας και της Φλάνδρας, ιστορικά φλαμανδική αλλά σήμερα σε μεγάλο βαθμό γαλλόφωνη –τις συγκοινωνίες, τα σχολεία, την πολεοδομία; Πρόκειται για τα σημεία που προκαλούν την μεγαλύτερη σύγχυση στις διάφορες προσπάθειες συμβιβασμού, οι οποίες απέτυχαν όλες για το θέμα των προνομίων της γαλλόφωνης κοινότητας. Οι Βέλγοι θέλουν να θάψουν την πολυφωνία.

 Ενώπιον αυτής της καφκικής πρόζας, δυσκολεύεται κανείς να πιστέψει ότι η ζωτικής σημασίας μητρόπολη ενός πολυγλωσσικού και πολυπολιτισμικού οικονομικού χώρου που κυμαίνεται από τη Λαπωνία στις Καναρίους Νήσους και από την Ιρλανδία στο Δέλτα του Δούναβη, μπορεί να εκραγεί εξαιτίας τέτοιων ζητημάτων. Πώς μπορεί η Ευρώπη να θεωρηθεί ένα σύστημα που βασίζεται στην γλωσσική πολυφωνία και στο πολιτιστικό άνοιγμα, όταν μια μαχητική γαλλοφωνία εξαπλώνει την ιδεολογία της στα σύνορα της πρωτεύουσας;

 Πώς μπορούν να τα βρουν οι Κύπριοι με τους Τούρκους, οι Ιρλανδοί με τους Άγγλους, οι Καταλανοί με τους Κσστιλιάνους, οι Βάσκοι με τους Γάλλους, οι Νοτιοτυρολέζοι με τους Ιταλούς, οι Ούγγροι με τους Σλοβάκους, οι Λεττονοί με τους Ρώσους εάν οι Βέλγοι θάβουν την πολυφωνία τους κράτους τους μετά από σχεδόν 200 χρόνια ύπαρξης του κράτους τους;

 Το Βέλγιο εξασφάλισε μηχανικά την Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ [κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2010] χωρίς πραγματική δημοκρατική εντολή: βέβαια, με τον Χέρμαν βαν Ρομπουί, υπάρχει ένας Βέλγος σε θέση κλειδί. Δεν είναι σύμπτωση: με τις αδιαπέραστες συμφωνίες για την γλώσσα και το ομοσπονδιακό κράτος, η χώρα παράγει ένα είδος ευέλικτων διαχειριστών, απείρως υπομονετικοί οι οποίοι αισθάνονται απόλυτα άνετα στο μηχανοστάσιο του εργοστασίου συμβιβασμών της ΕΕ.

 Ένα αδύναμο κράτος πριν από όλα χρειάζεται μεταφορές κεφαλαίων. Με κάποιο τρόπο, η ΕΕ μοιάζει εκπληκτικά με το Βέλγιο. Προφανώς, η Ευρωπαϊκή Ένωση συγκεντρώνει όχι ισχυρά κράτη μέλη αλλά καταρρέουσες κατασκευές, όπως μπορεί κανείς να το δει σε πραγματικό χρόνο (real time) με την Ελλάδα ή την Ιρλανδία χώρες σε ταχεία διάλυση που στην πραγματικότητα διοικούνται από τις αποστολές της ΕΕ που εφαρμόζουν τις πολιτικές λιτότητας.

Μήπως αυτό μας διδάσκει ότι ένα αδύναμο κράτος δεν χρειάζεται κυβέρνηση αλλά μόνο μεταφορές κεφαλαίων; Είναι οι πολιτικοί υπεύθυνοι ικανοί μόνο για να εξασφαλίσουν το θέαμα των εκλογών και τις συνεντεύξεις τύπου; Δεν είναι η λειτουργία του φεντεραλισμού που απειλείται από το σημερινό πολιτικό αδιέξοδο, αλλά κυρίως η βελγική οικονομία.

 Η εξαφάνιση αυτού του παραδειγματικού ευρωπαϊκού κράτους φαίνεται να εξαρτηθεί μόνο από το μεσοπρόθεσμο οικονομικό κόστος. Πάει πολύς καιρός, που κανείς δεν ρίχνει δάκρια συγκίνησης για το Βέλγιο. Είναι και αυτό δίδαγμα για την ΕΕ, που μελέτα τώρα την ένταξη της Ισλανδίας και της Κροατίας και που βλέπει το κοινό νόμισμα να πλημμυρίζεται, ότι τίποτα δεν είναι μόνιμο σ’ αυτήν την ήπειρο. Τα Κράτη δεν είναι αιώνια, ενώ οι γλώσσες και παραδόσεις είναι σκληρά καρύδια. Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, ένα κράτος μπορεί να καταστεί περιττό. Η βελγική πολιτική τάξη φαίνεται σήμερα να έχει περιορίσει το εαυτό της σε ντεκόρ, μια συμβολική αλλά και μια θεαματική παράσταση.

Ο ισχυρότερος βασιλιάς της Ευρώπης

Τριάμισι έτη θεσμικού χάους στο Βέλγιο έκαναν τον Αλβέρτο Β΄ τον μοναδικό βασιλιά με τεράστιες εξουσίες στην Ευρώπη”, σύμφωνα με την  El Mundo. Χωρίς μόνιμη κυβέρνηση επτά μήνες μετά τις εκλογές, ο βασιλιάς Αβέρτος Β΄ ζήτησε πρόσφατα από τον υπηρεσιακό Πρωθυπουργό Yves Λετέρμ να μειώσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού για το 2011.

 Αυτό η “άνευ προηγουμένου πράξη” συμπίπτει με την αυξανόμενη πίεση από τις αγορές ενώπιον των δυσκολιών του Βελγίου να διαχειρίζεται το υψηλό χρέος του. Από την αρχή αυτής της μακράς πολιτικής κρίσης, ο βασιλιάς διαδραμάτισε αρκετές φορές τον ρόλο του “μεσολαβητή μεταξύ των πολιτικών ομάδων, όρισε μεταβατικές κυβερνήσεις, έδωσε οδηγίες στους εκλεγόμενους και έπειθε τους πολιτικούς να συνεχίσουν να διαπραγματεύονται.” Η El Mundo υπενθυμίζει ότι ο Aλβέρτος Β΄ είχε ήδη διοικήσει χωρίς κυβέρνηση”: το 2007, ο Yves Λετέρμ έγινε Πρωθυπουργός εννέα μήνες μετά τις εκλογές. Αλλά σήμερα, “οι αποστολές που του ανατίθενται είναι ευκρινέστερες και περισσότερο πολιτικές.” Η ισπανική εφημερίδα, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο βασιλιάς του Βελγίου “είδε να ενισχύονται οι  εξουσίες του στην πράξη λόγω της παράλυσης μιας χώρας, ανίκανης να διαπραγματευθεί ένα συμβιβασμό μεταξύ των Φλαμανδών και Γαλλοφώνων πληθυσμών της”.