Αγγελική Ράλλη*
Είναι θαυµάσιο ότιαποφάσισαν τα ΜΜΕ να ασχοληθούν µε το θέµα των νεοελληνικών διαλέκτων και ιδιαίτερα µε αυτές που οµιλούνταν (και εντοπίζονται ακόµα) στην Τουρκία, οι οποίες τείνουν δυστυχώς να εξαφανιστούν. Κίνητρο ήταν µια συνέντευξη που έδωσε η ελληνίδα γλωσσολόγος Ιωάννα Σιταρίδου στη βρετανική εφηµερίδα «Independent», µε αφορµή την ενασχόλησή της µε τα ποντιακά της περιοχής του Οφι, τα επονοµαζόµενα «ρωµαίικα». Στα διάφορα δηµοσιεύµατα των τελευταίων ηµερών υπάρχουν όµως και ανακρίβειες, που για την επιστηµονική τάξη των πραγµάτων καλό είναι να επισηµανθούν. ∆ιαφορετικά, το ευρύ κοινό µένει µε εσφαλµένες εντυπώσεις για ένα θέµα που αφορά την πολύπαθη ελληνική γλωσσική κληρονοµιά.
1. Η ύπαρξη της ρωµαίικης και της ποντιακής καταγωγής εθνότητας που την οµιλεί στην περιοχή του Οφι, είναι γνωστή εδώ και πολλά χρόνια. ∆εν πρόκειται για τωρινή ανακάλυψη.

2. Τα ρωµαίικα (ποντιακά του Οφι) είναι µια τοπική παραλλαγή της ποντιακής, η οποία παρουσιάζει τα βασικά γνωστά χαρακτηριστικά αυτής της διαλέκτου. Εχει ήδη µελετηθεί µε βάση τη γλώσσα των χριστιανικών πληθυσµών που έφυγαν από τη συγκεκριµένη περιοχή και εγκαταστάθηκαν σε περιοχές της Μακεδονίας. Ο λόγος για τον οποίο δεν έχει επαρκώς προσεγγισθεί και µε βάση τη γλώσσα των µουσουλµάνων ελληνοφώνων που παρέµειναν στον Οφι δεν ήταν η άγνοια της υπάρξεώς τους, αλλά η αρνητική και απαγορευτική στάση της Τουρκίας απέναντι σε «εθνικά» / «γλωσσικά» θέµατα συνδεδεµένα µε την Ελλάδα.

3. Τα ρωµαίικα ανήκουν στις νεοελληνικές διαλέκτους, όπως άλλωστε και τα ποντιακά της Ελλάδας. ∆εν είναι αρχαία ελληνικά. Η απευθείας σύνδεση της σηµερινής γλωσσικής κατάστασης των ρωµαίικων µε την αρχαιότητα, χωρίς να λαµβάνεται υπόψη η υπερδισχιλιετής ενδιάµεση γλωσσική ιστορία, δεν ωφελεί αλλά βλάπτει την ελληνική γλώσσα και την αντίληψη που έχουν γι’ αυτήν Ελληνες και ξένοι.

4. Είναι αποδεδειγµένο ότι όλες οι νεοελληνικές διάλεκτοι ανάγονται στην ελληνιστική κοινή, µε µόνη εξαίρεση τα τσακώνικα, για τα οποία υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι αποτελούν εξέλιξη της δωρικής διαλέκτου της Λακωνίας.

5. Στοιχεία και δοµές της αρχαίας ελληνικής, που δεν απαντούν στην κοινή νεοελληνική, υπάρχουν στις περισσότερες νεοελληνικές διαλέκτους, σε άλλες λιγότερο και σε άλλες περισσότερο. Σε σχέση µε το απαρέµφατο, είναι γνωστό ότι όχι µόνο η ποντιακή αλλά και οι ελληνικές διάλεκτοι της Κάτω Ιταλίας διασώζουν την τελευταία φάση της ύπαρξής του.

6. Οι απαρεµφατικές δοµές στα ρωµαίικα είναι γνωστές στους επιστήµονες από το τέλος του 19ου αιώνα και αναφέρονται ήδη στα έργα των Μ. Deffner και Ι. Παρχαρίδη.

Καλό θα ήταν να ελέγχονται οι πληροφορίες που µεταδίδονται, έστω και αν στη συγκεκριµένη περίπτωση η πρώτη προσέγγιση του θέµατος υπήρξε στη βρετανική εφηµερίδα «Ιndependent».

Είναι φαιδρό να δίνεται η εντύπωση ότι πρόκειται για ανακάλυψη ενός λαού που οµιλεί µια γλώσσα πολύ κοντά στα αρχαία ελληνικά.

*ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑΣ  ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ

ΝΕΑ