Της Μικαέλλας Λοίζου

Στις 14 Δεκεμβρίου αναμένεται να υιοθετηθεί το ψήφισμα για ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ για άλλους έξι μήνες, το οποίο τυγχάνει διαβούλευσης ανάμεσα στα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αν και δεν υπάρχουν οποιεσδήποτε ενδείξεις ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί, η έκθεση του Γ.Γ. που προηγήθηκε αφήνει κάποιες… ενδιαφέρουσες υπόνοιες.

Ο Μπαν Κι Μουν επισημαίνει, στην παράγραφο 39, ότι «είναι ακράδαντη πεποίθησή μου ότι η ΟΥΝΦΙΚΥΠ συνεχίζει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο νησί, ειδικά σε αυτό το ευαίσθητο, κομβικό σημείο των συνομιλιών. Η αποστολή δουλεύει στενά με το γραφείο του Ειδικού Συμβούλου και τις άλλες υπηρεσίες και προγράμματα των ΗΕ, τα οποία μετέχουν ενεργά στην προώθηση θετικής ατμόσφαιρας για τις συνομιλίες. Εισηγούμαι, συνεπώς, όπως το ΣΑ επεκτείνει την εντολή της ΟΥΝΦΙΚΥΠ για έξι μήνες, μέχρι τις 15 Ιουνίου του 2011».

Προσθέτει, ωστόσο, στην παράγραφο 41, πως «έχοντας επίγνωση των προηγούμενων εκκλήσεων του ΣΑ και τη δική μου καταγεγραμμένη πρόθεση να διατηρήσω όλες τις ειρηνευτικές αποστολές υπό αναθεώρηση, θα συνεχίσω να παρακολουθώ στενά τις επιχειρήσεις της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις επί του εδάφους και τις απόψεις των μερών, και θα επανέλθω στο Συμβούλιο με εισηγήσεις, ως είθισται, για περαιτέρω προσαρμογές στην εντολή της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, στα επίπεδα της δύναμης και στην έννοια των επιχειρήσεων, όποτε κάτι τέτοιο δικαιολογείται (as soon as warranted)».

Επιπλέον, προσθέτει ο Γ.Γ. του ΟΗΕ στην ίδια παράγραφο, προσανατολίζεται στους επόμενους μήνες να διενεργήσει πιο ευρεία αξιολόγηση της παρουσίας των ΗΕ στην Κύπρο, ώστε να προσαρμόζεται στις συνεχείς εξελίξεις.

Με λίγα λόγια, ο Γ.Γ. του ΟΗΕ φροντίζει να συνδέσει άμεσα την παρουσία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ με τις υπόλοιπες υπηρεσίες που παρέχει ο Οργανισμός στην Κύπρο και κυρίως με τη διαπραγματευτική διαδικασία. Με αναφορά σε αναθεώρηση, υπό το φως των εξελίξεων, ο Μπαν Κι Μουν επαναφέρει στην επιφάνεια μιαν απειλή που επικρέμαται ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από το κεφάλι του Προέδρου Χριστόφια, από τότε που άρχισαν οι συνομιλίες: Ότι τα ΗΕ μπορεί να τα μαζέψουν και να φύγουν, αναλόγως εξελίξεων…

Η στρατηγική

Καθόλου τυχαία δεν είναι αυτή η προσέγγιση του Γ.Γ. του ΟΗΕ. Αντιθέτως, η προσέγγιση αυτή αποτελεί καταγεγραμμένη στρατηγική του Οργανισμού από το Μάιο του 2009. Τότε, συνεζητείτο και πάλι η ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Ο Τίμοθι Alchin λαμβάνει ηλεκτρονικό μήνυμα από την Κέντρα Κόλινς Νέα Υόρκη, στις 20 του μήνα, με τις αλλαγές της Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, του Τμήματος Πολιτικών Υποθέσεων, στην παρουσίαση που θα έκανε ο Ταγέ Μπρουκ Ζεριχούν, προκάτοχος της Λίζα Μπάιντχαϊμ στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Η Σπέχαρ, ανάμεσα σ’ άλλα, εμφανίζεται δυσαρεστημένη με την καταληκτική πρόταση, η οποία ήταν: «Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ παραμένει το μοναδικό όργανο ασφάλειας στην Κύπρο, με τη δυνατότητα να προσφέρει το περιβάλλον που θα καταστήσει εφικτό (enabling) ένα επιτυχές αποτέλεσμα της ειρηνευτικής διαδικασίας».

Η Σπέχαρ σχολιάζει: «Υπάρχουν κάποιοι προβληματισμοί γι’ αυτή την πρόταση -ένα εφικτό περιβάλλον δεν εξαρτάται απλά από την ασφάλεια- θα ήταν καλύτερα να μιλούσαμε για τα ΗΕ πιο γενικά». Και συνεχίζει: «Το να αποκαλούμε την ΟΥΝΦΙΚΥΠ ‘ένα μοναδικό όργανο ασφάλειας’ έρχεται σε αντίθεση με τη στρατηγική της υπόνοιας ότι δεν μπορεί να μείνει για πάντα, το στάτους κβο είναι ασταθές (unsustainable)». «Η πρόταση αυτή την κάνει να ακούγεται απολύτως απαραίτητη», τονίζει, προφανώς διαμαρτυρόμενη.

Αυτό που η Σπέχαρ αποκαλύπτει ήταν ότι τα ΗΕ με επιτηδειότητα καλλιεργούσαν την ιδέα ότι σε κάποιο στάδιο μπορεί ο Οργανισμός να συμπεράνει ότι η παρουσία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ δεν είναι πλέον απαραίτητη και να την αποσύρει, με όποιες επιπτώσεις θα μπορούσε αυτό να έχει. Δεν είχαν, δηλαδή, πραγματική πρόθεση να πράξουν κάτι τέτοιο, αλλά να καλλιεργήσουν την εντύπωση ότι ενδεχομένως να συμβεί, προφανώς για να ασκήσουν πίεση για επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων, για να… προλάβουν να λύσουν το Κυπριακό πριν μείνουμε χωρίς ειρηνευτική δύναμη. Το ίδιο συμβαίνει και στην παρούσα έκθεση, όταν ο Μπαν Κι Μουν αναφέρεται στην ευχέρειά του για αναθεώρηση, με αποτέλεσμα να προκαλείται ένας τεχνητός προβληματισμός για την παραμονή ή όχι της δύναμης.

Η κατά λάθος επιβεβαίωση Χριστόφια

Την ίδια μέρα, τα ΗΕ παρέλαβαν επιστολή από τον Πρόεδρο Χριστόφια, με κάποιες ενστάσεις που είχε σχετικά με την έκθεση που προηγήθηκε στις 15 του μήνα και στην οποία υπήρχαν αναφορές σχεδόν πανομοιότυπες με τη φετινή, σε σχέση με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Στην τρίτη παράγραφο, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρει: «Βρίσκω την επιμονή, στην έκθεση, για αναθεώρηση των επιχειρήσεων της ΟΥΝΦΙΚΥΠ ανησυχητική. Επιθυμώ να τονίσω ότι μέχρι να εξευρεθεί λύση, συμφωνημένη και σε ισχύ, οι συνθήκες που καθιστούν την ΟΥΝΦΙΚΥΠ απολύτως απαραίτητη παραμένουν αμετάκλητες.

Οποιαδήποτε μείωση της δύναμης, αποδυνάμωση της εντολής ή αλλαγή στην επιχειρησιακή της δομή, πριν από την έναρξη της ισχύος μιας διευθέτησης, θα δημιουργούσε εσφαλμένες εντυπώσεις». Προσθέτει, επίσης, ότι δεν θα πρέπει να ληφθούν αποφάσεις αυτού του είδους, έχοντας υπόψη τον αριθμό του τουρκικού στρατού στα κατεχόμενα, ενώ υπογραμμίζει ότι είναι θετική η παρουσία της δύναμης στη διαπραγματευτική διαδικασία. Η μελέτη τέτοιων ενδεχομένων, στην παρούσα φάση, είναι μη βοηθητική και αντιπαραγωγική, τόνισε.

Τα ΗΕ πέτυχαν αυτό που ήθελαν. Η στρατηγική τους δούλεψε. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τους ανακοίνωσε ότι αισθάνεται θορυβημένος. Μπήκε, χωρίς βέβαια να το γνωρίσει, στη διαδικασία να τους τεκμηριώσει γιατί είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό ενδεχόμενο να αναθεωρηθούν οι όροι εντολής της δύναμης, εξηγώντας τους έτσι πόσο έχει επιτύχει η στρατηγική τους. Κι έτσι, όπως διαφαίνεται από τις αλλαγές της Σπέχαρ, τα Ηνωμένα Έθνη τον αγνόησαν, με σκοπό να ενισχύσουν τις ανησυχία του και την πανηγυρική έκβαση της απειλής τους…
ΣΗΜΕΡΙΝΗ