Ξεκινά από σήμερα στον Εβρο υπό ελληνική διοίκηση, η επιχειρησιακή δράση των δυνάμεων ομάδων ταχείας αντίδρασης (RAPID) της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Φύλαξης των Συνόρων (FRONTEX).

Στους Ευρωπαίους συνοριοφύλακες θα γίνει ενημέρωση από τις ελληνικές αρχές κατά την άφιξη τους, επιτόπου, στην περιοχή της Ορεστιάδας, για τις προβλέψεις της κοινοτικής και της εθνικής νομοθεσίας σχετικά με τις μεταναστευτικές ροές και την παράνομη μετανάστευση, για νομικά θέματα (χρήση όπλων, χειροπέδηση, καθεστώς συλλήψεων κ.ά.), καθώς και για το γεωγραφικό ανάγλυφο των 12,5 χιλιομέτρων, στο οποίο τις επόμενες ημέρες θα αναπτύξουν τη δράση τους.

Οι «λαγοί», όπως αποκαλούνται εξαιτίας της κωδικής ονομασίας τους (RABIT= Rapid Border Intervention Team), θα περιπολούν στην παρεύρεια περιοχή μαζί με τις ελληνικές δυνάμεις για να συνδράμουν στο έργο της αντιμετώπισης της λαθρομετανάστευσης. Οι Ευρωπαίοι συνοριοφύλακες θα τελούν υπό τον έλεγχο και το συντονισμό της ελληνικής διοίκησης, θα φέρουν τα διακριτικά των χωρών τους και οπλισμό, τον οποίο θα χρησιμοποιούν μόνο για αυτοάμυνα.

Οι δυνάμεις ταχείας αντίδρασης της Frontex θα κινούνται στις προκαθορισμένες περιοχές που έχουν συμφωνηθεί στο καταρτισθέν επιχειρησιακό πλάνο. Η άφιξη της ομάδας, που αριθμητικά έχει προσδιοριστεί, όπως και ο εξοπλισμός τους (οχήματα, θερμικές κάμερες κ.ά.), στους 175 άνδρες, θα συνδράμει ως δύναμη αποτροπής και αποθάρρυνσης του φαινομένου της λαθρομετανάστευσης, που ιδιαίτερα στην περιοχή του Εβρου έχει προσλάβει εκρηκτικές διαστάσεις.

Η Ε.Ε έδωσε το πράσινο φως για την ανάπτυξη των RABIT, έπειτα από σχετικό αίτημα που υπέβαλε από ελληνικής πλευράς ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Χρήστος Παπουτσής. Ήδη, από τις 15 Σεπτεμβρίου, το ΥΠΤΠΟ είχε παρουσιάσει το νέο σχέδιο δράσης της ελληνικής κυβέρνησης για τις μεταναστευτικές ροές, στα ευρωπαϊκά όργανα, αποσπώντας θετικές αντιδράσεις.

Ο κ. Παπουτσής είχε επισήμως διατυπώσει το αίτημα προς τη Βελγίδα πρόεδρο του Συμβουλίου Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Annemie Turtelboom, καθώς και προς την Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων, Cecilia Malmstrom, αλλά και διά ζώσης, στις αρχές του μήνα, με παρέμβασή του στο συμβούλιο των υπουργών Ασφάλειας και Δικαιοσύνης της Ε.Ε. στο Λουξεμβούργο, ζητώντας από τις λοιπές χώρες-μέλη να βοηθήσουν ενεργά για την αντιμετώπιση «ενός φαινομένου με ευρωπαϊκή διάσταση, που απαιτεί ευρωπαϊκή λύση».

Ο κ. Παπουτσής έθεσε και πρόσφατα το ζήτημα, στις 29 Οκτωβρίου, παρουσία και της υφυπουργού Εργασίας, Άννας Νταλάρα, και στο Βέλγο υφυπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, Melchior Wathelet, η χώρα του οποίου έχει την προεδρία της Ε.Ε το τρέχον εξάμηνο, με τον οποίο και συζήτησε το σχέδιο δράσης της ελληνικής κυβέρνησης, τη νέα διαδικασία ασύλου, την ανάγκη αναθεώρησης του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙ και τους τρόπους στήριξης της χώρας μας από την Ε.Ε.

«Οι μεταναστευτικές ροές στα σύνορά μας είναι πάρα πολύ έντονες. Η χώρα μας δεν μπορεί μόνη της να αντιμετωπίσει ένα φαινόμενο το οποίο δεν είναι τοπικό, είναι ευρωπαϊκό. Ως τέτοιο απαιτεί ευρωπαϊκές λύσεις, απαιτεί ευρωπαϊκό συντονισμό», δήλωσε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ για το θέμα τα παράνομης μετανάστευσης, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Χρήστος Παπουτσής.

Και πρόσθεσε: «Η ανάπτυξη, λοιπόν, των μονάδων ταχείας επέμβασης της Frontex στον Εβρο φέρνει την Ευρώπη στα σύνορά της. Πρόκειται για έναν πολιτικό στόχο που επετεύχθη. Από εκεί και πέρα, στέλνουμε μηνύματα στη διεθνή κοινότητα, στις χώρες που αποτελούν αφετηρία των μεταναστευτικών ροών, όπως επίσης και στην Τουρκία, από την οποία περιμένουμε περισσότερη συνεργασία για την αντιμετώπιση του διεθνούς κυκλώματος των διακινητών που εμπορεύονται την ελπίδα των μεταναστών για μια καλύτερη ζωή».

Φυσικά, ακόμη και μετά την ενίσχυση της χερσαίας συνοριοφυλακής, με τις δυνάμεις της Frontex, το φαινόμενο της λαθρομετανάστευσης δεν είναι δυνατόν να εκλείψει από τη μια ημέρα στην άλλη, καθώς ακόμη και τα ισχυρότερα μέτρα ασφάλειας αδυνατούν να συγκρατήσουν όλο αυτό το κύμα των εξαθλιωμένων και αποφασισμένων να ρισκάρουν ακόμη και τη ζωή τους ανθρώπων, αποζητώντας ένα καλύτερο μέλλον.

Ωστόσο, η συνδρομή της FRONTEX και στον Εβρο δηλώνει πλέον ενεργά και έμπρακτα το ενδιαφέρον της Ε.Ε. για τη διαφύλαξη των ευρωπαϊκών συνόρων και στέλνει, επίσης, μηνύματα και προς τις χώρες προέλευσης να αναλάβουν τις ευθύνες τους.

Εκρηκτική η μεταναστευτική ροή στον Eβρo

«Αν θέλεις να δεις τι ακριβώς συμβαίνει, πήγαινε στα συνοριακά τμήματα, στο ποτάμι», μας προέτρεψε έμπειρος συνάδελφος από την περιοχή. Η εικόνα που αντικρίσαμε έξω από το Τμήμα Συνοριακής Φύλαξης Φερών ήταν ενδεικτική της κατάστασης. Την ημέρα εκείνη είχαν γίνει περίπου εξήντα συλλήψεις και οι λαθρομετανάστες περίμεναν έξω από το τμήμα για να ακολουθηθούν οι διαδικασίες.

Oπως μάθαμε, δεν επρόκειτο για εξαίρεση, αλλά απλώς, για μια ακόμη «συνηθισμένη» ημέρα. Η ίδια εικόνα επαναλαμβάνεται καθημερινά σε όλα τα αστυνομικά τμήματα του Έβρου, με αυξητικές κάθε φορά τάσεις, ως προς τον αριθμό των παράνομων μεταναστών.

Οι γεωγραφικές ιδιομορφίες της περιοχής και το μεγάλο μήκος των συνόρων, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες που καταβάλλονται από τις ελληνικές αρχές, καθιστούν αδύνατο τον αποτελεσματικό έλεγχο και τη διαρκή παρουσία δυνάμεων σε κάθε σημείο, ώστε να αποθαρρύνεται η λαθρομετανάστευση. Τις περισσότερες φορές, οι παράνομοι μετανάστες βρίσκονται και συλλαμβάνονται εντός του ελληνικού εδάφους.

Ιδιαίτερα μετά την ένταξη της χώρας μας στην Ε.Ε., ο Eβρος έγινε ιδανικό πέρασμα-κόμβος για τη λαθρομετανάστευση. Σημείο γεωπολιτικό, γεωστρατηγικό, πολιτισμικό, ανθρωπιστικό, που στο μυαλό των παράνομων μεταναστών αποτελεί την κύρια πύλη εισόδου για την Ευρώπη.

Είναι η λεπτή νοητή γραμμή που ενώνει και ταυτόχρονα κρατά σε απόσταση κόσμους, νοοτροπίες, αντιλήψεις, πολιτισμούς. Eνας «σταθμός», όπου τελειώνει η περιπέτεια της Ανατολής και αρχίζει η πρόκληση της Ε.Ε.

Ο ποταμός έγινε υγρός τάφος για εκατοντάδες που προσπάθησαν κατά καιρούς να τον περάσουν χωρίς χαρτιά, αλλά και αφετηρία ελπίδας για όσους το κατάφεραν. Σήμερα, έχει καταστεί φρούριο, που ραγίζει υπό την πίεση των τεράστιων μεταναστευτικών ροών. Το ταξίδι προς την ελπίδα για εκατοντάδες χιλιάδες δυστυχισμένους ανθρώπους, που φεύγουν από τις χώρες καταγωγής τους σε αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης στις πλουσιότερες «πολιτισμένες δημοκρατίες της Δύσης», αρχίζει μόλις περάσουν τις όχθες του. Και πλέον φαίνεται ότι αυτό το αντιλαμβάνεται καλύτερα σήμερα και η Ε.Ε., που στρέφει την προσοχή της εδώ, συνδράμοντας την Ελλάδα.

Ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, η λαθρομετανάστευση από την παρεύρεια περιοχή έχει ενταθεί δραματικά, εξαιτίας της καλύτερης αστυνόμευσης του λιμενικού, με τη συνδρομή της FRONTEX από το 2009, στα θαλάσσια σύνορα. Τα δεκάδες χιλιόμετρα της συνοριακής γραμμής του Eβρου αποτελούν πλέον «βολικότερο δρόμο» για τους διακινητές των λαθρομεταναστών, μετά την ενίσχυση των περιπολιών στο Αιγαίο.

Αδιάψευστος μάρτυρας τα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ. για το εννεάμηνο του 2010. Οι συλλήψεις των παράνομων μεταναστών από τον Eβρο, από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέμβριο, αυξήθηκαν σε σύγκριση με το περσινό αντίστοιχο εννεάμηνο του 2009, κατά το εκπληκτικό ποσοστό… 371,94%! Φέτος, συνελήφθησαν στα σύνορα με την Τουρκία 31.219 παράνομοι μετανάστες, ενώ πέρσι κατά το αντίστοιχο διάστημα ήταν 6.615.

Οι αριθμοί της λαθρομετανάστευσης

Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι από την Ανατολή επιχειρούν κατά κύματα, κάθε ημέρα, να περάσουν προς τη χώρα μας. Σε τριακόσιους, ημερησίως, κατά μέσο όρο, τους υπολογίζει η ΕΛ.ΑΣ. Συγκλονιστικός, ο αριθμός, αντιστοιχεί σε μαζική μετακίνηση των κατοίκων μια μεγάλης “πόλης”. Συνολικά, μέσα στο εννεάμηνο του 2010 συνελήφθησαν 96.398 (94.747 από τη στεριά και 1.651 από τη θάλασσα) παράνομοι μετανάστες στη χώρα, έναντι 96.085, που ήταν το αντίστοιχο διάστημα του 2009. Επίσης, φέτος, στο ίδιο χρονικό διάστημα, έγιναν συνολικά 924 (878 στη στεριά και 46 στη θάλασσα) συλλήψεις διακινητών παράνομων μεταναστών.

Τα στοιχεία για τις συλλήψεις του εννιαμήνου του 2010, που δημοσιοποιήθηκαν από το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας και τη Διεύθυνση Αλλοδαπών, ήταν αρκετά για να θορυβήσουν, όχι μόνο εγχώρια, αλλά και ευρωπαϊκά κέντρα αποφάσεων. Ενώ καταγράφηκε σχετική μείωση της λαθρομετανάστευσης από το Αιγαίο, λόγω και της βοήθειας της FRONTEX, η αύξησή της στον Έβρο ήταν εντυπωσιακή. Περίπου 4,5 φορές πάνω από τον αντίστοιχο αριθμό του περσινού εννεάμηνου.

Υψηλή, σε απόλυτους αριθμούς (25.814 φέτος, αντί 29.786 το 2009) παραμένει και η λαθρομετανάστευση από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, που καταγράφει πάντως μεγάλη ποσοστιαία μείωση (-13,34%). Στη μεθόριο Ελλάδας – ΠΓΔΜ συνελήφθησαν 1.269, αντί 1.931 το 2009 (-34,28%) και στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο 789, αντί 925 πέρυσι (-4,70%). Μικρή αύξηση εισόδου παράνομων μεταναστών παρατηρήθηκε πάντως και στις Κυκλάδες (11,26%) όπου πέρσι εντοπίστηκαν 231 και φέτος 257, ενώ αντίθετα, μείωση της λαθρομετανάστευσης σημειώθηκε από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, στη Λέσβο (-75,6%), στη Σάμο (- 77,3%), στη Χίο (-9%) και στα Δωδεκάνησα (-78,5%) σε μικρούς ωστόσο απόλυτους αριθμούς. Στην Κρήτη παρατηρήθηκε μείωση συλλήψεων κατά 23,31% (1.773 φέτος, αντί 2.312 το 2009). Σε άλλες περιοχές της χώρας συνελήφθηκαν φέτος 30.748, έναντι 34.560 πέρυσι (-11,3%).

Ωστόσο, η τάση μείωσης της λαθρομετανάστευσης στο Αιγαίο, παρά την ενίσχυση της θαλάσσιας φρούρησης, μπορεί να οφείλεται και σε συγκυριακά αίτια, καθώς τα ποσοστά εξαρτώνται από μικρούς απόλυτους αριθμούς, σε σχέση με τον αριθμό των μεταναστών που εισέρχεται από τα χερσαία σύνορα.

Οι αρχές και η πολιτική ηγεσία δεν επαναπαύονται και επιθυμούν η τάση αυτή να συνεχίσει να βαίνει συνεχώς μειούμενη. Σ’ αυτή την κατεύθυνση έχει εξαγγελθεί η λειτουργική και η επιχειρησιακή αναβάθμιση της ελληνικής ακτοφυλακής.

Πολυπληθέστερη εθνότητα παρανόμων μεταναστών απ’ όσες εντοπίστηκαν φέτος στη χώρα μας, μετά τους Αλβανούς (38.911 στη στεριά και 12 στη θάλασσα) είναι οι υπήκοοι Αφγανιστάν.

Συνολικά 20.288 Αφγανοί διήλθαν από την ξηρά και 566 από τη θάλασσα. Ακολουθούν υπήκοοι Σομαλίας (6.438 στη στεριά και 171 στη θάλασσα) και Παλαιστίνης (4.975 στη στεριά και 593 στη θάλασσα). Πολλοί ήρθαν από το Ιράκ (3640), το Μπαγκλαντές (2.010), την Ερυθραία (1.298), τη Γεωργία (1.023) και το Ιράν (802). Τα ποσοστά αυτών των τελευταίων εθνικών ομάδων που εισήλθαν από τη θάλασσα δεν ξεπερνούν διψήφιο νούμερο.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα χερσαία σύνορα «βουλιάζουν» από λαθρομετανάστες, ενώ στη θάλασσα το φαινόμενο έχει περιοριστεί σημαντικά.

Η διπλωματική διάσταση

Παρά το γεγονός ότι οι Αλβανοί είναι η πιο μεγάλη εθνική ομάδα παρανόμων μεταναστών προς τη χώρα μας, φαίνεται ότι είναι πιο διαχειρίσιμη για τις ελληνικές αρχές. Οι διμερείς συμφωνίες με την Αλβανία τηρούνται και η επαναπροώθησή τους, λόγω της διασυνοριακότητας, είναι σχετικά ευκολότερη υπόθεση.

Αξίζει να αναφερθεί ότι 17.064 παράνομοι μετανάστες, υπήκοοι Αλβανίας, απελάθηκαν μέσα στο 2009, ενώ οι υπόλοιποι επαναπροωθούνται συνήθως σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά τον εντοπισμό τους.

Φέτος, η είσοδος λαθρομεταναστών από την ελληνοαλβανική μεθόριο παρουσίασε μείωση σε ποσοστό πάνω από 13%, σε σχέση με το εννεάμηνο του 2009 (25.814 αντί 29.786), αλλά ο μεγάλος αριθμός Αλβανών υπηκόων που εμφανίζεται φέτος στο εννεάμηνο του 2010 (38.923) στους αντίστοιχους πίνακες της ΕΛ.ΑΣ. οφείλεται και σε συλλήψεις στο εσωτερικό της χώρας.

Αντίθετα, παρά το εντυπωσιακό μέγεθος των συλλήψεων παράνομων μεταναστών από χώρες της Ασίας και της Αφρικής, έγιναν μόνο 1.554 απελάσεις μέσα στο 2009 και πάνω από εξακόσιοι υπολογίζεται επέστρεψαν πάλι στη χώρα μας. Συνολικά προς την Ευρώπη επαναπροωθήθηκαν πέρυσι σε διάφορες χώρες 18.754 παράνομοι μετανάστες, προς χώρες της Ασίας 1.322 και της Αφρικής 232 και προς την αμερικανική ήπειρο 34.

Οι συνολικές απελάσεις του 2009 έφτασαν σε αριθμό τις 20.342.

Σημαντικότερη αιτία γι’ αυτή την εμπλοκή είναι ότι από τις χώρες της Ασίας και της Αφρικής προέρχονται οι περισσότερες αιτήσεις για άσυλο, αλλά κυρίως το γεγονός ότι πολλές χώρες του λεγόμενου τρίτου κόσμου αρνούνται να δεχτούν την επανεισδοχή υπηκόων τους.

Επίσης, από την πλευρά της Τουρκίας, ενώ υπάρχει σε ισχύ από το 2002 συμφωνία επανεισδοχής μέρους εκείνων που διερχόταν από το έδαφός της προς την Ελλάδα, μόνο ελάχιστοι σε αριθμό παράνομοι μετανάστες γίνονταν δεκτοί (κυρίως όσοι προέρχονταν από γειτονικές χώρες της Τουρκίας, όπως Γεωργία, Αρμενία κ.ά.).

Μετά την πρόσφατη επίσκεψη του Τούρκου πρωθυπουργού, Ρετζέπ Ταγίπ Ερτογάν, στην Αθήνα και τη συνάντησή του με τον Έλληνα πρωθυπουργό, Γιώργο Παπανδρέου, δόθηκε η διαβεβαίωση, ότι θα γίνουν προσπάθειες να τηρηθούν τα συμφωνημένα και να ενταθεί η αμοιβαία συνεργασία για την καλύτερη αντιμετώπιση της λαθρομετανάστευσης (συλλήψεις διακινητών κ.α.) από τρίτες χώρες, μέσω της γειτονικής χώρας.

Σημαντική είναι η διπλωματική επαφή με χώρες προέλευσης για να περιοριστεί το φαινόμενο. Στο πλαίσιο αυτά, κατά το προηγούμενο διάστημα, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη είχε συναντήσεις με πρέσβεις χωρών των Βαλκανίων και της Ασίας, στους οποίους ανέπτυξε τις θέσεις της ελληνικής κυβέρνησης σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών.

Πρόσθετες υποχρεώσεις που πέφτουν στις πλάτες της χώρας μας δημιουργούν οι προβλέψεις του κανονισμού Δουβλίνο ΙΙ, που ορίζουν ότι η χώρα εισόδου των λαθρομεταναστών στην Ε.Ε. είναι η χώρα στην οποία επαναπροωθούνται, εάν συλληφθούν σε άλλη χώρα της Ε.Ε.

Αξίζει να σημειωθεί ότι 916 παράνομοι μετανάστες επέστρεψαν φέτος στη χώρα μας από χώρες τις Ε.Ε. όπου είχαν καταφύγει.

Η ελληνική κυβέρνηση καταβάλλει προσπάθειες για την τροποποίηση του κανονισμού, καθώς θεωρεί ότι το πρόβλημα της λαθρομετανάστευσης δεν είναι αμιγώς ελληνικό, αλλά κατ’ εξοχήν ευρωπαϊκό πρόβλημα.

Ταυτόχρονα, μέσα από διυπουργική συνεργασία, προωθούνται μικτές διυπουργικές δράσεις (ΥΠΤΠΟ, ΥΕΘΑ, Υπουργείο Υγείας, Υπ. Εσωτερικών, Υπ. Εργασίας) και εξετάζονται τρόποι καλύτερης διαχείρισης του φαινομένου στο εσωτερικό της χώρας. Σε κυβερνητικό επίπεδο, με την προώθηση νομοθετικών πρωτοβουλιών (π.χ. για τη διαδικασία του ασύλου κ.ά.) καθώς και σε υπηρεσιακό επίπεδο, με στόχο τον καλύτερο συντονισμό των ενεργειών των εμπλεκόμενων φορέων.

Οι επιμέρους πτυχές του ζητήματος έχουν συζητηθεί σε κοινές επιτροπές, μεταξύ διαφόρων υπηρεσιών, ώστε να προκύψει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε πριν από ένα μήνα, στις 30 Σεπτεμβρίου, στο ΓΕΕΘΑ υπό την προεδρία του αρχηγού ΓΕΕΘΑ πτεράρχου (Ι) Ιωάννη Γιάγκου, τη συμμετοχή του αρχηγού ΓΕΣ αντιστράτηγου Φραγκούλη Φράγκου, του αρχηγού ΕΛ.ΑΣ. αντιστράτηγου Ελευθέριου Οικονόμου, καθώς και επιτελών ΓΕΕΘΑ – ΓΕΣ – ΕΛ.ΑΣ., με θέμα τη συνδρομή των ενόπλων δυνάμεων στην αντιμετώπιση της λαθρομετανάστευσης.

Οι «δρόμοι» της λαθρομετανάστευσης

Σήμερα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μια μεγάλη τάση λαθρομετανάστευσης εντοπίζεται από τα παράλια της Β. Αφρικής και ακολουθεί το θαλάσσιο δρόμο μέσω Μάλτας, Σικελίας, Κορσικής, προς Ιταλία, Γαλλία και Ισπανία, ενώ η δεύτερη κύρια τάση είναι από την Ανατολή και τις χειμαζόμενες οικονομικά κοινωνίες (Πακιστάν, Μπαγκλαντές, Ινδία, Μαρόκο, Ερυθραία) ή αντίστοιχα τις χώρες όπου βρίσκονται σε εξέλιξη πολεμικές συγκρούσεις (Ιράκ, Αφγανιστάν).

Η πίεση αυτού του τύπου της λαθρομετανάστευσης προς τη χώρα μας είναι ιδιαίτερα μεγάλη, κυρίως από τα σύνορά μας με την Τουρκία, που δεν αποτελεί χώρα προορισμού, αλλά διέλευσης. Το μείζον πρόβλημα παραμένει ο έλεγχος του Eβρου.

Στο Δέλτα του ποταμού συντελείται καθημερινά μια ειρηνική εισβολή. Οι παράνομοι μετανάστες κινούνται συνήθως τη νύχτα, με οδηγούς που αναλαμβάνουν να τους περάσουν από το ποτάμι, έναντι αμοιβής, συχνά μέσα σ’ ένα εξαιρετικά δυσπρόσιτο τοπίο, που καθορίζουν η γεωγραφία της περιοχής, το ποτάμι, η πυκνή βλάστηση, οι βάλτοι και οι ευμετάβλητες καιρικές συνθήκες. Δεν είναι, όμως, παντού έτσι, καθώς σ’ ορισμένα σημεία, ιδιαίτερα προς τα νότια, ο ποταμός στενεύει και το βάθος μειώνει.

Επίσης, στο χερσαίο τμήμα των συνόρων, στο ύψος της Ορεστιάδας, διευκολύνεται η πρόσβαση. Αυτά τα περάσματα τα ξέρουν καλά οι διακινητές-δουλέμποροι και τα αξιοποιούν κατά περίπτωση.

Στην άλλη όχθη, συνήθως τους περιμένουν συνεργάτες τους Eλληνες ή αλλοδαποί, με Ι.Χ. ή με φορτηγά, για να τους προωθήσουν στο εσωτερικό. Παλαιότερα, με μεγάλη μυστικότητα.

Τον τελευταίο καιρό, όμως, οι ίδιοι οι λαθρομετανάστες μόλις περάσουν το σύνορο επιδιώκουν τη σύλληψή τους, βγαίνοντας σε κεντρικά σημεία ακόμη και στο δρόμο.

Λόγω της αδυναμίας διαχείρισης του τεράστιου όγκου τους και με βάση τα ισχύοντα για το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα κι εφόσον, λόγω του αριθμού τους, οι τοπικές αρχές δυσκολεύονται να τους εξασφαλίσουν αξιοπρεπή διαβίωση στους καταυλισμούς, η Αστυνομία οφείλει να ακολουθήσει την τυπική διαδικασία.

Η διαδικασία αυτή θα τους επιτρέψει να διακινηθούν «νόμιμα» στο εσωτερικό της χώρας τουλάχιστον για ένα μήνα, προκειμένου να εξασφαλίσουν την επιστροφή τους στη χώρα τους.

Ωστόσο, λίγοι απ’ αυτούς που έχουν κάνει τόσα χιλιόμετρα, μ’ αυτές τις συνθήκες, αποφασίζουν να αποδεχτούν τη μοίρα τους και να επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους. Επιδιώκουν να κινηθούν προς μεγάλα αστικά κέντρα και να χαθούν μέσα στο πλήθος, προκειμένου να εξασφαλίσουν αργότερα τρόπο με τον οποίο θα φύγουν για τη χώρα επιλογής τους.

Η διαδικασία είναι η εξής: οι λαθρομετανάστες οδηγούνται αμέσως μετά τη σύλληψή τους στα τμήματα συνοριακής φύλαξης ή στα αστυνομικά τμήματα της παρεύρειας περιοχής, όπου γίνεται δακτυλοσκόπηση, φωτογράφηση και τούς παρέχεται από τις αστυνομικές αρχές ένα έγγραφο, με το οποίο τους δίνεται διορία ενός μηνός για να εγκαταλείψουν μόνοι τους τη χώρα.

Συνήθως, δεν έχουν μαζί τους χαρτιά κι αυτό δυσκολεύει τις αρχές στην πιστοποίηση των στοιχείων τους. Για να ανακαλύψουν την πραγματική τους ταυτότητα επιστρατεύονται «αφενημερωτές», που έχουν εκπαιδευτεί να αναγνωρίζουν εθνικότητες, γλώσσες, συνήθειες της κάθε εθνικότητας.

Στο έργο αυτό θα βοηθήσει σημαντικά πλέον και η FRONTEX με εξειδικευμένο προσωπικό.

Η μεγάλη πλειονότητα προτιμά να μεταβεί με τρένο ή λεωφορείο του ΚΤΕΛ στην Αθήνα, τυπικά για να συνεννοηθεί με τις προξενικές αρχές της χώρας του για την επιστροφή του, αλλά ουσιαστικά για να εξασφαλίσει το ακαταδίωκτο του ενός μηνός και να βρει τρόπους να προωθηθεί στις βόρειες ανεπτυγμένες χώρες της Ε.Ε.

Τα «λύτρα» της λαθρομετανάστευσης

Η ταρίφα των διακινητών των λαθρομεταναστών, των σύγχρονων δουλεμπόρων, υπολογίζεται σε αρκετές χιλιάδες δολάρια το κεφάλι. Οικονομίες μιας ζωής για το κόστος του συναλλάγματος στις χώρες προέλευσης. Θα το βρουν όμως και θα το δώσουν χωρίς δεύτερη σκέψη για μία θέση στη βάρκα, στο φορτηγό. Για να αγοράσουν το απαγορευμένο εισιτήριο για τη… γη της επαγγελίας τους.

Οι ίδιοι οι λαθρομετανάστες εισέρχονται στη χώρα, με μικροποσά στις τσέπες τους, της τάξης των 70-80 ευρώ, όσα περίπου χρειάζονται για να διακινηθούν οδικώς με τα ΚΤΕΛ μέχρι την Αθήνα.

Υπάρχει, ωστόσο, μια ανεξήγητη πτυχή στα όσα συμβαίνουν στα σύνορα σε σχέση με την οικονομική δυνατότητα που απαιτείται, παρά τη φαινομενική τους ένδεια, για να διακινηθούν οι παράνομοι μετανάστες.

Η θαλάσσια διέλευση «αγοράζεται», σύμφωνα με εκτιμήσεις, αλλά και με κατά καιρούς δηλώσεις των ίδιων των συλληφθέντων λαθρομεταναστών, με 5.000 – 6.000 δολάρια, το άτομο.

Από τα χερσαία σύνορα, τα «λύτρα» υπολογίζονται σε περίπου 1.000 δολάρια, κατ’ άτομο. Συνεπώς, το ποσό που απαιτείται για τη μετακίνησή τους είναι αρκετά μεγάλο για την οικονομία των χωρών προέλευσής τους, πόσο μάλλον εάν αναλογιστεί κάποιος ότι ορισμένοι μεταφέρουν μαζί τους κι άλλα μέλη της οικογενείας τους (συζύγους, παιδιά κ.ά.). Τόσο μεγάλο, που εάν το κατείχαν στις χώρες τους δεν θα είχαν κανέναν απολύτως λόγο να μεταναστεύσουν.

Aνθρωποι που ζουν στα σύνορα αδυνατούν να συλλάβουν «πώς εξαθλιωμένοι άνθρωποι από χώρες του τρίτου κόσμου είναι δυνατόν να βρίσκουν τόσα χρήματα» για να «εξαγοράσουν» τη μετακίνησή τους.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων αυτών είναι «βρώμικο χρήμα», που χρησιμοποιείται από «κυκλώματα» για τη «στρατολόγηση» ανθρώπων από τις χώρες καταγωγής τους, προκειμένου να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες παρεμπορίου ή λαθρεμπορίου στις χώρες υποδοχής.

Οι ίδιοι οι παράνομοι μετανάστες αναλαμβάνουν την υποχρέωση να ξεπληρώσουν τους «ευεργέτες» τους, εργαζόμενοι γι’ αυτούς δωρεάν στις χώρες προέλευσης, για κάποιο χρονικό διάστημα. Χωρίς να μπορούν να αποδείξουν αυτά που μας λένε, κάτοικοι με τους οποίους μιλήσαμε τονίζουν ότι, η «ανωνυμία» τους, η έλλειψη αναστολών μπροστά στην επιθυμία τους να φύγουν από τη χώρα τους, τους καθιστά εύκολα θύματα για το οργανωμένο έγκλημα.

Μειώνονται οι αιτήσεις για άσυλο

Αν και πολλοί από τους λαθρομετανάστες προέρχονται από χώρες από τις οποίες τυπικά έχουν τη δυνατότητα να θεωρηθούν «πρόσφυγες» (θύματα πολεμικών συρράξεων ή διωγμών για το χρώμα, τη φυλή, το θρήσκευμα και τις πεποιθήσεις) τελευταία, όλο και περισσότεροι αποφεύγουν να υποβάλουν αίτηση ασύλου, καθώς γνωρίζουν ότι η διαδικασία είναι χρονοβόρα και ενδεχομένως να τους καθηλώσει για δύο ή και παραπάνω χρόνια στη χώρα μας.

Η Ελλάδα δεν είναι ο προορισμός τους, αλλά ο τόπος εγκλωβισμού τους, στην προσπάθειά τους να εισέλθουν στο εσωτερικό της Ε.Ε.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι από τους 96.328 παράνομους μετανάστες, φέτος, μόλις 6.500 αιτήματα ασύλου έχουν υποβληθεί και τα περισσότερα από υπηκόους χωρών που δεν πληρούν τα κριτήρια χορήγησής του (Μπαγκλαντές, Πακιστάν, Γεωργία). Ο αριθμός των φετινών αιτήσεων είναι περίπου ο μισός σε σχέση με τις αιτήσεις του 2009.

Από την άλλη, η επεξεργασία των στοιχείων απαιτεί χρόνο. Το 2009 δόθηκε μόνο σε 36 πολιτικό άσυλο, σε 26 ανθρωπιστικό καθεστώς και σε 102 επικουρική προστασία.

Το αίτημα για τη χορήγηση ασύλου σήμερα ελέγχεται σε Α’και Β’ βαθμό από 53, ορισμένα γι’ αυτό το σκοπό αστυνομικά κέντρα σε όλη τη χώρα, που έχουν επιφορτιστεί τόσο για την παραλαβή των αιτήσεων όσο και για την εξέταση των στοιχείων από μικτές ειδικές επιτροπές (συμμετέχουν υπηρεσιακοί παράγοντες από τις περιφέρειες κ.α.).

Συνήθως, όμως για διάφορους λόγους δεν συμπληρώνουν πάντοτε απαρτία, με αποτέλεσμα να παρατείνεται ο χρόνος εξέτασης της υπόθεσης.

Οπως δήλωσε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο εκπρόσωπος Τύπου της Αστυνομίας, αστυνόμος Α’ Αθανάσιος Κοκκαλάκης, γίνεται προσπάθεια, με νέο προεδρικό διάταγμα, που προωθείται προς υπογραφή, να αποσυγκεντρωθεί η διαδικασία και να διαχωρίζεται η παραλαβή των αιτήσεων και των δικαιολογητικών από την επεξεργασία των αιτημάτων, ιδίως σε Β’ βαθμό, που θα γίνεται πλέον από δεκατρείς ειδικές επιτροπές.

Σε ό,τι αφορά τα ισχύοντα μέχρι σήμερα, ο αιτών άσυλο, αμέσως μετά την κατάθεση της αίτησής του, αποκτά αυτομάτως τη ροζ κάρτα, που ανανεώνεται κάθε εξάμηνο, έως ότου εκδικαστεί το αίτημά του και μ’ αυτήν στην κατοχή του μπορεί να παραμένει και να κινείται ελεύθερος στο εσωτερικό της χώρας. Σε περίπτωση που η αίτησή του απορριφθεί, έχει δικαίωμα να προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας

Η ολοκλήρωση της διαδικασίας μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια, γεγονός που αποτρέπει ολοένα και περισσότερους παράνομους μετανάστες να ενεργοποιήσουν αυτό το δικαίωμα.

Η ελληνική πλευρά προσπαθεί να ανταποκριθεί και κάνει ήδη σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση εναρμόνισης των υποχρεώσεών της, στο πλαίσιο των διεθνών κανονισμών και συνθηκών για τους πρόσφυγες.

Από την άλλη πλευρά, η επιτυχία των όποιων προσπαθειών θα κριθεί και από τη θέληση της Ε.Ε. να συμβάλει ουσιαστικά στη δημιουργία προϋποθέσεων για το κοινό πλαίσιο παροχής ασύλου στην επικράτειά της.

Η θέση της ελληνικής κυβέρνησης είναι ότι ένα ολοκληρωμένο Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου προϋποθέτει και θα πρέπει να συνδυαστεί με μέτρα προώθησης της αρχής της δίκαιης κατανομής ευθυνών, κοινής διαχείρισης, ανάληψης υποχρεώσεων, θεσμικά κατοχυρωμένης αλληλοβοήθειας μεταξύ των κρατών-μελών, στο πλαίσιο της ενδοκοινοτικής αλληλεγγύης.

Χώροι υποδοχής λαθρομεταναστών

Το φαινόμενο έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις, που πλέον είναι εξαιρετικά δυσχερής η δημιουργία αξιοπρεπών συνθηκών περίθαλψης και φροντίδας τους στους καταυλισμούς υποδοχής, που δημιουργεί η Ελληνική Πολιτεία, οι οποίοι βουλιάζουν κάτω από το βάρος του πλήθους.

Τέσσερις είναι οι επίσημοι χώροι υποδοχής λαθρομεταναστών που δημιούργησε η Ελληνική Πολιτεία: στο Μερσινίδι της Χίου, στο Βαθύ της Σάμου, στο Τυχερό και στο Φυλάκιο του Eβρου.

Ταυτόχρονα, υπάρχουν διάφοροι ανεπίσημοι χώροι συγκέντρωσης, όπου οι ελληνικές αρχές είναι υποχρεωμένες να οδηγούν προσωρινά όσους συλλαμβάνονται, χωρίς προϋποθέσεις παραμονής στο εσωτερικό της χώρας.

Παρά τις προσπάθειες να φιλοξενηθούν ευπρεπώς, λόγω του αριθμού τους, δημιουργείται συνωστισμός και απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης.

Από την άλλη, οι τέσσερις επίσημοι χώροι υποδοχής που έχουν δημιουργηθεί διαθέτουν χωρητικότητα μόλις 1.004 ατόμων. Εάν αναλογιστεί κάποιος ότι ο ημερήσιος αριθμός προσέλευσης υπερβαίνει τους τριακόσιους, οι καταυλισμοί αυτοί αρκούν για να γεμίσουν μέσα σε… τρεις μόνο ημέρες. Πρακτικά, είναι μονίμως γεμάτοι, όλη την περίοδο του χρόνου.

Οι πολιτικές ηγεσίες του ΥΠΤΠΟ και του ΥΕΘΑ συνεργάζονται στενά στην κατεύθυνση της αναζήτησης νέων χώρων, προκειμένου να αυξηθούν οι καταυλισμοί σε διάφορες περιοχές της χώρας, με πρώτη προτεραιότητα να δημιουργηθεί ένας ακόμη, στον Έβρο, τη Λέσβο και τα Δωδεκάνησα.

Εκατοντάδες, τα προηγούμενα χρόνια, τα θύματα της λαθρομετανάστευσης

Στις ημέρες μας, οι θάνατοι κατά το πέρασμα του ποταμού Έβρου έχουν περιοριστεί σημαντικά και οφείλονται κυρίως σε πνιγμούς και τραύματα που προκαλούνται από κατά τη διέλευση των ορμητικών νερών, ιδιαίτερα τη χειμερινή περίοδο.

Παλαιότερα, τα θύματα ήταν εκατοντάδες, λόγω των διάσπαρτων ναρκοπεδίων στην περιοχή, αλλά πλέον έχουν μειωθεί αισθητά μετά την αποναρκοθέτηση της περιοχής.

Η χώρα μας, εφαρμόζοντας πλήρως τη Συμφωνία της Οττάβα για την καταστροφή των ναρκών κατά προσωπικού έως το 2013, έχει ήδη, εδώ και ενάμιση χρόνο (σε χρόνο πολύ μικρότερο από το συμβατικό του χρονοδιαγράμματος της συνθήκης), καταστήσει ασφαλή την παρεύρεια περιοχή.

Ο πρώην ναρκαλιευτής, συνταξιούχος, σήμερα, Χρήστος Παπαλεξανδρής, ήταν από τα επίλεκτα στελέχη του πολιτικού προσωπικού ναρκαλιείας του ελληνικού στρατού, υπαγόμενος στο Τάγμα Εκκαθάρισης Ναρκοπεδίων Ξηράς (ΤΕΝΞ).

Κατά τη διάρκεια της 25ετούς υπηρεσίας του στα σύνορα συμμετείχε σε πολλαπλές επιχειρήσεις απεγκλωβισμού λαθρομεταναστών από ναρκοπέδια της περιοχής. Θυμάται ότι τις περισσότερες φορές βρίσκονταν νεκροί και διαμελισμένοι. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά, κυρίως ασιατικής καταγωγής. Ένα πραγματικό «σφαγείο» ανθρώπων, που τις προηγούμενες δεκαετίες απασχόλησε έντονα τη διεθνή κοινή γνώμη.

Το 2002, ο Παπαλεξανδρής τιμήθηκε από γνωστή μη κυβερνητική οργάνωση ενάντια στις νάρκες κατά προσωπικού, διότι διέσωσε δύο λαθρομετανάστες νιγηριανής και πακιστανικής καταγωγής αντίστοιχα, από ένα ναρκοπέδιο, όπου είχαν εγκλωβιστεί. Κατά τη στιγμή της διάσωσής τους είχαν χάσει τις αισθήσεις τους και δεν γνώριζαν τον άνθρωπο που τους έσωσε τη ζωή.

«Hταν ακρωτηριασμένοι και αιμορραγούσαν. Μπήκαμε στο ναρκοπέδιο και τους πήραμε για να μεταφερθούν στο νοσοκομείο. Hταν αναίσθητοι και δεν είχαν επαφή με το περιβάλλον. Δεν με αναγνώρισαν στην εκδήλωση που έγινε οκτώ χρόνια μετά. Όταν τους είπαν ποιος είμαι, άρχισαν να με φιλούν και να με ευχαριστούν που τους έβγαλα ζωντανούς μέσα από το ναρκοπέδιο», λέει ο Παπαλεξανδρής.

Ο πρώην ναρκαλιευτής έχει συμμετάσχει σε εκατοντάδες επιχειρήσεις απεγκλωβισμού λαθρομεταναστών από ναρκοπέδια. Πολλές φορές ήταν αργά για όλους όσοι είχαν περάσει το συρματόπλεγμα. Ήταν ολόκληρες οικογένειες. Aλλες φορές έβρισκε δύο ή τρεις νεκρούς. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα εάν επιχειρούσαν μόνοι τους ή με άλλους, που παρά τον κίνδυνο του θανάτου προτίμησαν να το διασχίσουν, ρισκάροντας τη ζωή τους, για να συνεχίσουν την αναζήτηση του… ονείρου τους.

«Υπήρξαν και στιγμές που βρήκαμε ζωντανούς λαθρομετανάστες να περιμένουν ακίνητοι μέσα στο ναρκοπέδιο, τρέμοντας από το φόβο τους και βλέποντας τι είχε γίνει με συντρόφους τους που το είχαν διασχίσει και είχαν χάσει τη ζωή τους. Τους βρίσκαμε καθηλωμένους να περιμένουν μήπως και περάσει κανείς που ξέρει να τους βγάλει με ασφάλεια έξω από το συρματόπλεγμα και να τους σώσει», λέει ο Παπαλεξανδρής.

Στις επιχειρήσεις αυτές, καθώς και στην προσπάθεια αποναρκοθέτησης της περιοχής, δυστυχώς υπήρξαν ατυχήματα και στις ομάδες ναρκαλιείας.

Ο δημοσιογράφος, Παύλος Νεράντζης, σε ντοκιμαντέρ για τις ανάγκες της δημόσιας τηλεόρασης, που προβλήθηκε στην ΕΤ-3, το 2005, είχε την τραγική εμπειρία να βιώσει μια θλιβερή σκηνή.

Eνας ναρκαλιευτής έχασε τη ζωή του από έκρηξη νάρκης μπροστά στα μάτια του τηλεοπτικού συνεργείου και των συναδέλφων του, κατά τη διάρκεια του καθήκοντος.

Στα 56 χρόνια από την ίδρυση του Τάγματος Εκκαθάρισης Ναρκοπεδίων Ξηράς (ΤΕΝΞ) έχασαν τη ζωή τους στα ναρκοπέδια 48 άτομα. Πολλοί άλλοι κινδύνεψαν αποναρκοθετώντας τα στρατόπεδα και σώζοντας λαθρομετανάστες.

Iσως αυτές οι σκηνές να αποτελούν παρελθόν, δίνουν όμως μια εικόνα για τη σιδερένια θέληση των λαθρομεταναστών και το ισχυρό κίνητρο αυτών των ανθρώπων να παίζουν κορόνα – γράμματα τη ζωή τους προκειμένου να διαβούν το «σύνορο» που τους χωρίζει από την «πολιτισμένη Δύση».

Δεν είναι και πολλά τα ανταλλάγματα που μπορούν να τους προσφερθούν για να εξακολουθήσουν να αποδέχονται βίαιες συμπεριφορές, αυταρχικά καθεστώτα, απάνθρωπες συνθήκες ζωής, διαβίωση στα όρια της επιβίωσης, ανύπαρκτες συνθήκες περίθαλψης, υγιεινής και ασφάλειας, σε ανειρήνευτες πολιτείες.

Η Ε.Ε. τα τελευταία χρόνια καταβάλλει προσπάθειες να δημιουργήσει κίνητρα παραμονής σε τρίτες χώρες, μέσω διαφόρων προγραμμάτων βοήθειας και απασχόλησης, αλλά φαίνεται ότι, ακόμη κι έτσι, ένας πολύ μεγάλος αριθμός υπηκόων τους εξακολουθεί να έχει στραμμένα τα μάτια του προς τη Δύση.

Σε πλανητικό επίπεδο, οι «βεβαιότητες» καταρρέουν υπό το βάρος και της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και μαζί τους διαταράσσονται οι κοινωνικές σταθερές και οι πληθυσμιακές ισορροπίες.

Ο νέος παγκοσμιοποιημένος κόσμος, που ενισχύει τις συναλλαγές, ευνοεί τις ανταλλαγές, συνταράσσει την εργασία, δημιουργεί ευκαιρίες αλλά και ανεργία, διαπερνώντας τα εθνικά σύνορα και διεθνοποιώντας τα προβλήματα «τρίζει» κάτω από την πίεση των νέων οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων και εντείνει τις μεταναστεύσεις. Η νέα εποχή καλλιεργεί νέες προσδοκίες, αλλά γεννά και νέα προβλήματα.

Ευλογία ή κατάρα, οι έντονες μεταναστευτικές ροές είναι ένα από τα φαινόμενα που στην εποχή της παγκοσμιοποίησης ταλαιπωρούν τις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες και χρειάζονται ολοένα και περισσότερα μέτρα πρόληψης, σε συνδυασμό με τις αποτρεπτικές δράσεις που θα παρέχουν κίνητρα για τη δημιουργία συνθηκών σταθερότητας, ανάπτυξης και ασφάλειας στις χώρες καταγωγής, ώστε να αποθαρρύνεται η μετακίνηση μεγάλων μαζών οικονομικών μεταναστών από τις υπανάπτυκτες και τις υπό ανάπτυξη χώρες, προς τις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης.

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ
http://www.naftemporiki.gr/localnews/story.asp?id=1890936