Στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Λισαβόνα (19-20 Νοεμβρίου) η Τουρκία έκανε την πάπια αναφορικά με το πυραυλικό σύστημα που το ΝΑΤΟ, η Ουάσιγκτον δηλαδή, θέλει να αναπτύξει, στόχος του οποίου είναι κυρίως η Τεχεράνη.

Η Τουρκία αποδέχθηκε τη θέση της Ουάσιγκτον, ιεράρχησε το πραγματικό συμφέρον της και άφησε το Ιράν του Αχμαντινετζάντ και το Ισλάμ, του οποίου φιλοδοξεί να ηγηθεί ως νέος Χαλίφης («η σκιά του Αλλάχ στη γη») στα κρύα του λουτρού. Ναι μεν στο κοινό ανακοινωθέν του ΝΑΤΟ δεν κατονομάζεται το Ιράν ως στόχος – κάτι που επεδίωκε η Άγκυρα με τις πυροτεχνικές δηλώσεις του Μεγάλου Μάγιστρου Νταβούτογλου (a.k.a. γιος του Δαυίδ) – αλλά όπως ευθαρσώς δήλωσε ο Γάλλος Πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, όλοι ξέρουμε ποιος νιαουρίζει στα κεραμίδια.

Επιπλέον, όποιος γνωρίζει στοιχειωδώς πώς διατυπώνονται τα κείμενα τέτοιας διεθνούς εμβέλειας όπως το ανακοινωθέν του ΝΑΤΟ, γνωρίζει ότι ο «εχθρός» ποτέ δεν κατονομάζεται ευθέως αλλά δια της πλαγίας.

Ωστόσο, άλλο είναι που θέλω να υπογραμμίσω. Και είναι ακριβώς αυτό που λέχθηκε από ορθά σκεπτόμενους και καλά καταρτισμένους Άραβες σχολιαστές. Ας πάρουμε μάθημα, γράφουν, πώς συμπεριφέρθηκε η Άγκυρα στη Λισαβόνα και ας πάρει και το αντίστοιχο μάθημα η Τεχεράνη. Ας πάρουμε ένα μάθημα όλοι ως μουσουλμάνοι από τη συμπεριφορά των μουσουλμάνων Τούρκων.

Στη Λισαβόνα πήγαν οι μουσουλμάνοι Τούρκοι εκεί που τους καθοδήγησε το συμφέρον τους -δηλαδή ευθυγραμμίστηκαν με τους Αμερικανούς και τα ΝΑΤΟϊκά τους συμφέροντα.
Τι θα μπορούσε να αποκομίσει μια σοβαρά σκεπτόμενη πολιτική ηγεσία σε Λευκωσία και Αθήνα από τη συμπεριφορά της Άγκυρας στη Λισαβόνα;

Πέραν του ότι οι ισλαμιστικές φανφάρες της Άγκυρας, την πάνε μέχρι εκεί αλλά όχι παραπέρα με τον ισλαμικό κόσμο, είναι και τούτο: ότι οι ισλαμοπασάδες γνωρίζουν πού βρίσκεται η χήνα που γεννά χρυσά αυγά. Δεν βρίσκεται στην Ανατολή. Γνωρίζουν επίσης πολύ καλά ποια είναι εκείνη η χώρα της οποίας ένας Πρόεδρος δήλωσε, στις αρχές του 20ού αιώνα, ότι πολιτική της χώρας του είναι να μιλά ήρεμα αλλά να κουβαλά μαζί της μια μεγάλη μαγκούρα.

Οι Τούρκοι αποδίδουν μείζονα σημασία στη ΝΑΤΟϊκή τους σχέση και ρόλο. Γνωρίζουν ότι χωρίς το ΝΑΤΟ και την αλληλένδετη με αυτό δυτική αρωγή (πάνω από 100 δισ. δολάρια μεταπολεμικά), η Τουρκία θα ήταν μια χώρα κάτι μεταξύ Αιγύπτου (υπερπληθυσμός) και Πακιστάν (πραξικοπήματα).
Μπορούν οι δικοί μας ηγέτες, στην παρούσα φάση Παπανδρέου και Χριστόφιας, να μπουν «σφήνα» στις σχέσεις ΝΑΤΟ Τουρκίας; Μπορούν αλλά δεν τολμούν. Τους λείπει όχι τόσο πολύ το θάρρος αλλά η φαντασία – η πολιτική φαντασία.

Στην τελευταία συνάντησή τους ο Ελληνας Πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου και ο Κύπριος Πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας εξέφρασαν δημόσια την απογοήτευσή τους για την έλλειψη προόδου στο Κυπριακό. Δεν πάει πουθενά δήλωσαν λόγω της αδιαλλαξίας των Τούρκων. Τουλάχιστον μέχρι τον ερχόμενο Ιούνιο που θα γίνουν τουρκικές εκλογές, μας είπαν. Και μετά δηλαδή τι;Αθήνα και Λευκωσία πρέπει να κατανοήσουν ότι για την τουρκική κυβέρνηση ποτέ δεν υπάρχει «εύκαιρος στιγμή» για τη λύση οποιουδήποτε προβλήματος στο τρίγωνο Αθήνα-Άγκυρα- Λευκωσία, εκτός εάν γίνει αποδεκτή η τουρκική ειρήνη, δηλαδή η τουρκική θεώρηση των πραγμάτων.

Μόνο με ανατρεπτικές προτάσεις εκ μέρους Αθήνας και Λευκωσίας μπορεί να ανατραπεί η τουρκική στρατηγική, που δυστυχώς βρίσκεται από το 2003 (και όχι το 2004) πάντα ένα βήμα μπροστά από εμάς. Υπάρχουν μόνο δύο τρόποι για να ανατραπεί η τουρκική στρατηγική. Και οι δύο προϋποθέτουν πρωτοβουλίες από την Αθήνα, αλλά με πρωθύστερη συνεννόηση με τη Λευκωσία. Ο πρώτος τρόπος είναι έμμεσος και ο δεύτερος άμεσος. Αλλά και οι δύο περιστρέφονται γύρω από το ζήτημα της ασφάλειας. Και είναι το προϊόν αυτό της «ασφάλειας» που η Άγκυρα πουλά στη Δύση. Παρουσιάζεται η Άγκυρα ως «παραγωγός ασφάλειας» (securityproducer) και ζητά τα ρέστα συνήθως σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου.

Πιο άμεσα η Ελλάδα πρέπει να πείσει τη Λευκωσία ότι «ένα είναι το παιχνίδι» στο ζήτημα της ευρωπαϊκής ασφάλειας σήμερα. Είναι το ευρωατλαντικό. Είναι δηλαδή το ατλαντο-νατοϊκό.

Ο Πρόεδρος Χριστόφιας πρέπει να πεισθεί ότι χωρίς τη συμμετοχή της Κύπρου ή έστω και τη διακηρυγμένη βούλησή της να συμμετάσχει, η Τουρκία θα έχει όλο το γήπεδο μόνη της. Στο παιχνίδι αυτό, που σε τελική ανάλυση παιχνίδι είναι και τίποτα άλλο, ο Πρόεδρος Χριστόφιας δεν μπορεί να είναι ή να προσποιείται ότι είναι βασιλικότερος του Κρεμλίνου και ο τελευταίος θεματοφύλακας του Λενινισμού.
* Ο Μάριος Ευρυβιάδης διδάσκει διεθνείς σχέσεις στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟη Τουρκία ως «παραγωγός ασφάλειας» πρέπει να χτυπηθεί εκεί που πονά. Στο τρίποδο της «Συνθήκης Εγγύησης» που το συναποτελούν Λονδίνο, Αθήνα και Άγκυρα. Η Ελλάδα πρέπει να βγει και να δηλώσει διά στόματος Πρωθυπουργού ότι αρνείται για μια σειρά από λόγους να συμμετάσχει σε ένα μελλοντικό «σύστημα εγγυήσεων» για την Κύπρο. Τελεία και παύλα. Χωρίς την ενεργή συμμετοχή της Ελλάδας απονομιμοποιείται το παρόν και το όποιο «εγγυητικό καθεστώς» στην Κύπρο. Ακυρώνεται ταυτόχρονα και ο ρόλος της Τουρκίας σε θεσμικό και νομιμοποιημένο επίπεδο. Ας εφαρμόσει η Τουρκία μόνη της και ως «παρίας» την «παραγωγή ασφάλειας» στην Κύπρο. Αλλά όχι με τη συμμετοχή μας και τις ευλογίες μας.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ