Jean-Marie Colombani
Η επίσκεψη του Μαχμούτ Αχμαντινετζάντ στον Λίβανο αποτελεί γεγονός που εντάσσεται στην αύξηση της έντασης στην Εγγύς Ανατολή. Στη Βηρυτό, ένα περιχαρές πλήθος ζητωκραύγαζε τον ιρανό πρόεδρο και τον υποδεχόταν πετώντας λουλούδια και ρύζι στο πέρασμά του. Παρ΄ όλα αυτά, το πλήθος αυτό δεν αντιπροσώπευε το σύνολο των Λιβανέζων.

Στην πραγματικότητα, επρόκειτο ουσιαστικά για τους υποστηρικτές αυτού του κράτους εν κράτει, της Χεζμπολάχ, που φάνηκαν ενθουσιώδεις. Και έτσι επιβεβαίωσαν με τρανταχτό τρόπο ότι θέλουν να θεωρούνται ένας από τους ένοπλους βραχίονες του Ιράν στην περιοχή. Το γεγονός αυτό οδήγησε τον εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου να δηλώσει ότι αυτή η επίσκεψη δείχνει « ότι η Χεζμπολάχ ενδιαφέρεται περισσότερο να φανεί πιστή προς το Ιράν απ΄ ό,τι να φανεί πιστή προς τον Λίβανο ».

Παρ΄ όλα αυτά, ενδιαφέρον- αν όχι και ανησυχία- παρουσιάζει και το πιο «ορατό» μέρος αυτής της επίσκεψης, αυστηρά οικονομικό και διμερές. Το ζήτημα έγκειτο βεβαίως στην ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, δηλαδή στις ιρανικές επενδύσεις στον Λίβανο. Μετά τον πόλεμο του Νοτίου Λιβάνου ενάντια στο Ισραήλ, το 2006, η Τεχεράνη είχε ήδη επιτύχει μια θεαματική και δημοφιλή επιχείρηση βοηθώντας αποφασιστικά στην αναδόμηση, μεταξύ άλλων μέσω χρηματοδότησης, των κοινωνικών δικτύων που ήλεγχε η Χεζμπολάχ. Αυτή τη φορά το ζήτημα ήταν να διευρυνθεί το πεδίο της οικονομικής ενίσχυσης στον τομέα της ενέργειας. Ο Λίβανος έχει πράγματι ανάγκη από εξοπλισμούς κάθε είδους, κυρίως ηλεκτρικούς. Χρειάζεται επίσης τα μέσα για να προχωρήσει στην αναζήτηση κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, σε μια ζώνη όπου μόλις ανακαλύφθηκε ότι περιέχει σημαντικά αποθέματα και την οποία εποφθαλμιούν το Ισραήλ και η Κύπρος.

Οι επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα στον Λίβανο αποτελούν τμήμα ενός ευρύτερου στρατηγικού σκοπού, που στα μάτια της Τεχεράνης θα πρέπει να μπορεί να περιλαμβάνει επίσης την Τουρκία, όπως και το Ιράκ, τη Συρία και την Ιορδανία. Η ενέργεια γενικότερα, ειδικότερα σε αυτή την περιοχή, βρίσκεται προφανώς στο κέντρο κάθε φιλόδοξου πολιτικού σχεδίου.

Στο μυαλό των Ιρανών όμως αυτή η οικονομική βοήθεια προς τον Λίβανο θα πρέπει να αφορά και τον εξοπλισμό του λιβανέζικου στρατού. Διαβόητα για την έλλειψη επαρκούς εξοπλισμού, από το 2006, τα στρατεύματα του Λιβάνου βρίσκονται συνεχώς σε κατάσταση σύγκρουσης με το Ισραήλ. Αυτός είναι και ο λόγος που το αμερικανικό Κογκρέσο «πάγωσε» πρόσφατα ένα σχέδιο για να τους δοθεί αμερικανικός οπλισμός. Το Ιράν υπολογίζει να χωθεί ακόμη περισσότερο σε αυτό «άνοιγμα» που δημιουργείται: από τον εξοπλισμό ως την άσκηση επιρροής στη στρατιωτική διοίκηση, το Ιράν χρειάζεται να κάνει ένα μόνο βήμα, που θα γίνει ακόμη ευκολότερα δεδομένου ότι μαζί με τη Χεζμπολάχ διαθέτει έναν ανεπίσημο, βαριά εξοπλισμένο στρατό.

Οσον αφορά την ανησυχία που προκαλείται, θα πρέπει να προσθέσουμε και την πολιτική έννοια του ταξιδιού του Αχμαντινετζάντ, η οποία είναι απολύτως ξεκάθαρη. Ο ιρανός πρόεδρος φιλοδοξεί να δείξει στο Ισραήλ ότι σε περίπτωση επίθεσης εναντίον των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων η ανταπάντηση θα περάσει μέσα από τον Λίβανο και τη Χεζμπολάχ.

Βεβαίως, η Χεζμπολάχ δεν είναι ηγεμονική οργάνωση στον Λίβανο· τουλάχιστον όχι ακόμα. Είναι όμως σαφές ότι στηρίζεται στη βοήθεια του Ιράν για να γίνει- παρά την ανησυχία που προκαλεί αυτή η κατάσταση στις σουνιτικές χώρες της περιοχής. Παρ΄ όλα αυτά έχει δοθεί προειδοποίηση: η πρώτη συνέπεια μιας ενδεχόμενης επίθεσης του Ισραήλ εναντίον του Ιράν θα σημάνει την άμεση δημιουργία ενός νέου μετώπου στον Νότιο Λίβανο. Υπό αυτές τις συνθήκες, η νέα πορεία των σχέσεων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης από τη μια και της Συρίας από την άλλη αποκτά μεγάλη βαρύτητα. Αυτή η χώρα, που ως χθες ήταν απομονωμένη και τη «φλέρταρε» το Ιράν, προσελκύει την έντονη προσοχή Δυτικών και σουνιτών, οι οποίοι προσπαθούν να την πείσουν να μη συμπαραταχθεί με το Ιράν. Το γεγονός αυτό ισοδυναμεί με την απαλλαγή του καθεστώτος της Δαμασκού από την κατηγορία της δολοφονίας του πρώην λιβανέζου πρωθυπουργού Ραφίκ Χαρίρι. Πλέον, οι κατηγορίες βαρύνουν τη Χεζμπολάχ.

Η ισραηλινή πλευρά εμφανίστηκε συγκρατημένη. Το Ισραήλ προτίμησε να αφήσει τους άλλους, και κυρίως τα αραβικά κράτη, να επικρίνουν την επίσκεψη του ιρανού προέδρου στη Βηρυτό. Και παραδόξως, σύμφωνα με τα λεγόμενα ορισμένων ειδικών, στα σύνορα του Ισραήλ με τον Νότιο Λίβανο επικρατεί « εξαιρετική ησυχία ». Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι η κατάσταση είναι λιγότερο επικίνδυνη.