Η πρόταση Νετανιάχου, οι εξελίξεις στον Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολη και το «ισχυρό χαρτί» του ΙΤGΙ

ΑΓΓ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
Τις κρυφές κινήσεις που διαδραματίζονται αυτή την περίοδο στην ευρωπαϊκή σκακιέρα της ενέργειας αποκάλυψε την περασμένη εβδομάδα το Ισραήλ με την πρότασή του προς την ελληνική κυβέρνηση για κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου μεταξύ των δύο χωρών.

Και αυτό σε μια στιγμή που το παρασκήνιο στην Ανατολική Μεσόγειο έχει ανάψει για τα καλά. Αιτία αποτελεί η ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου από τα οποία πολλοί επιδιώκουν οφέλη.

Ολα αυτά συνδέονται με την επιδείνωση των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων, με το Κυπριακό, με τις βλέψεις της Τουρκίας να αναδειχθεί σε ενεργειακό κόμβο. Η Ρωσία, που παραμένει ο ισχυρότερος παίκτης στη διεθνή ενέργεια, παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, όπως άλλωστε και οι Αμερικανοί. Το ερώτημα που παραμένει αναπάντητο ακόμη είναι ποιος από τους μεγάλους παίκτες στη διακίνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρώπη και στη Μεσόγειο θα κυριαρχήσει και πόσο ακόμη θα αγριέψει η διπλωματία των αγωγών.

Στην απάντηση το μόνο βέβαιο είναι ότι η Ρωσία θα εξακολουθήσει να ελέγχει το παιχνίδι και οι υπόλοιποι θα προσπαθήσουν να κυριαρχήσουν στον ρόλο του διακομιστή, έναν ρόλο τον οποίο διεκδικεί ως έναν βαθμό και η Ελλάδα.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου απέφυγε να μπει στη δημόσια συζήτηση περί της ύπαρξης πρότασης ακόμη και για την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου από το Ισραήλ. Ωστόσο η εμπλοκή της Ελλάδος στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη αποτελεί προσωπική επιλογή του Πρωθυπουργού. Και δεν είναι λίγοι όσοι επιμένουν ότι δίνοντας το «πράσινο φως» να διαμορφωθεί το θεσμικό πλαίσιο ακόμη και για την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων σε ελληνικό έδαφος έχει μεγαλεπήβολα σχέδια.

Ο South Stream, η Ρωσία και οι άλλοι O «άγνωστος Χ» στον αγωγό πετρελαίου Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολη παραμένει η Βουλγαρία. Τους τελευταίους μήνες ο πρωθυπουργός της Μπόικο Μπορίσοφ έχει εκνευρίσει με τις παλινωδίες του τόσο τη Μόσχα όσο και την Αθήνα. Το Κρεμλίνο απορρίπτει πλήρως τις αιφνίδιες περιβαλλοντικές ευαισθησίες του κ. Μπορίσοφ και διαβλέπει πίσω από τη στάση του «αμερικανικό δάκτυλο». «Πώς μπορεί ο Μπορίσοφ να ενδιαφέρεται για το φυσικό περιβάλλον στο Μπουργκάς όταν κοντά στην πόλη υπάρχουν δεξαμενές πετρελαίου της ρωσικής Lukoil;» αναρωτιούνται χαρακτηριστικά. Μάλιστα την προσεχή εβδομάδα, στις 8 και 9 Σεπτεμβρίου, βουλγαρική αντιπροσωπία σπεύδει στη Μόσχα. Αξιωματούχοι της αμερικανικής πετρελαϊκής εταιρείας Chevron φέρονται να συναντήθηκαν με τον κ. Πούτιν, καθώς η συγκεκριμένη εταιρεία έχει συμφέροντα στην κοινοπραξία που εκμεταλλεύεται τα πετρέλαια του Καζακστάν τα οποία θα τροφοδοτήσουν και τον Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολη, εφόσον αυτός κατασκευασθεί.

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του «Βήματος», η ελληνική κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει πάντως ότι θέλει το έργο. Μάλιστα έχει προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς η προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίμηση για τον αγωγό, ενώ το νομοσχέδιο για τις απαλλοτριώσεις αναμένεται σύντομα στην Ολομέλεια της Βουλής.

Η κυβέρνηση Μπορίσοφ δείχνει πάντως διατεθειμένη να τορπιλίσει και τον South Stream, κάτι που θα επηρεάσει και τα ελληνικά συμφέροντα, προτιμώντας τον αμερικανικής εμπνεύσεως και ευρωπαϊκής εκτελέσεως Νabucco. Η Αθήνα υπέγραψε με τη Ρωσία τον περασμένο Ιούνιο τη σύμβαση της σύστασης εταιρείας για το ελληνικό τμήμα του αγωγού. Ωστόσο παρακολουθεί στενά και τη ρωσοτουρκική προσέγγιση. Ανησυχία έχει προκαλέσει το ενδεχόμενο κατασκευής του αγωγού πετρελαίου Σαμψούντα- Τζεϊχάν, που θα μπορούσε να είναι εναλλακτικός του Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολη. Πάντως οι υπερβολικές απαιτήσεις των Τούρκων έχουν προβληματίσει το Κρεμλίνο.

ΙΤGΙ, ένας μικρός Νabucco
Στη σκακιέρα των αγωγών όμως το ισχυρό πιόνι της Αθήνας είναι ο αγωγός Τουρκίας- Ελλάδας- Ιταλίας (ΙΤGΙ). Ευρωπαίοι αλλά και έλληνες αξιωματούχοι σημειώνουν σε ιδιωτικές τους συζητήσεις ότι «θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως μικρός Νabucco». Και αυτό διότι ο… κανονικός Νabucco κινείται με ρυθμούς χελώνας παρά τις υψηλές φιλοδοξίες ότι μπορεί να αποτελέσει τον αγωγό που θα παρακάμψει τη Ρωσία. Ο Νabucco είναι ένας αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου που θα ενώσει την Τουρκία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και την Αυστρία με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από τη Ρωσία. Η βασικότερη ανησυχία για τον Νabucco είναι ότι θα γεμίσει με αέριο, την ώρα που ο ΙΤGΙ προσφέρει την άμεση προοπτική της μεταφοράς του αζερικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη- κάτι που επιθυμούν τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ. Αυτός ήταν και ο λόγος που η Επιτροπή ενέταξε τον ΙΤGΙ στο Ευρωπαϊκό Σχέδιο Οικονομικής Ανοικοδόμησης. Παρά τα προβλήματα που έχουν παρουσιαστεί, το τελευταίο διάστημα έχουν υπάρξει σημαντικές εξελίξεις με πρωτοβουλία του υπουργείου Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής. Οι γνωρίζοντες επισημαίνουν δύο γεγονότα.

Το πρώτο είναι η υπογραφή του Μνημονίου Κατανόησης κατά την πρόσφατη επίσκεψη του τούρκου πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα. Η ελληνική κυβέρνηση πιέζει μέσω αυτού την τουρκική να κυρώσει τη συμφωνία για τον ΙΤGΙ, ενώ παράλληλα τόσο η ΔΕΠΑ όσο και η ιταλική Εdison αποκτούν πρόσβαση στο δίκτυο της τουρκικής Βotas. Το δέλεαρ για τους Τούρκους είναι η συμμετοχή τους στην εταιρεία «Ποσειδών» που ελέγχει το υποθαλάσσιο κομμάτι του ΙΤGΙ προς την Ιταλία.

Το δεύτερο στοιχείο είναι η πρόσφατη επίσκεψη στην Ελλάδα του Νατίκ Αλίεφ, υπουργού Ενέργειας και Βιομηχανίας του Αζερμπαϊτζάν. Οι Αζέροι εμφανίζονται εσχάτως να τα βρίσκουν με τους Τούρκους για τη διέλευση του φυσικού αερίου από τον ΙΤGΙ, παρά το πιεστικό αίτημα της Βotas να παρακρατεί το 15% του φυσικού αερίου για να το μεταπωλεί.

Η Ελλάδα δίνει έμφαση στον ΙΤGΙ λόγω και του ΙGΒ. Πρόκειται για τον αγωγό που θα συνδέει την Κομοτηνή με τη Στάρα Ζαγόρα της Βουλγαρίας. Ουσιαστικά, ο μικρός αυτός αγωγός, μήκους 170 χιλιομέτρων, θα μετατρέψει την Ελλάδα σε πωλητή, με όλα τα οφέλη που αυτό συνεπάγεται.

Το «κλειδί» του LΝG
Μπορεί το σχέδιο ενός υποθαλασσίου αγωγού Ισραήλ- Ελλάδος να ακούγεται δύσκολο, ίσως και ανέφικτο, η προοπτική όμως μεταφορά ισραηλινού φυσικού αερίου σε υγροποιημένη μορφή ακούγεται επίσης ελκυστική. Παράγοντες του υπουργείου Εξωτερικών και του ΥΠΕΚΑ τονίζουν πάντως ότι «τα όσα έγραψε η εφημερίδα «Ηaaretz» αφορούν ένα κοίτασμα, το Λεβιάθαν, στο οποίο δεν έχουν καν ξεκινήσει οι εργασίες». Πάντως η προοπτική του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LΝG) είναι θετική από διάφορες πηγές, όπως π. χ τα κράτη του Περσικού Κόλπου αλλά και η Λιβύη. Δεν πρέπει επίσης να λησμονείται ότι οι έλληνες εφοπλιστές διαθέτουν μεγάλο στόλο με δεξαμενόπλοια LΝG.
ΒΗΜΑ