Του ΑΧΙΛΛΕΑ ΦΑΚΑΤΣΕΛΗ
Στο Πακιστάν, που τις τελευταίες μέρες γνωρίζει τις καταστροφικές συνέπειες των χειρότερων πλημμυρών εδώ και σχεδόν έναν αιώνα, σπεύδουν τώρα όλοι όσοι ελπίζουν να αποκομίσουν στρατηγικά οφέλη από τη διαχείριση της θεομηνίας.

Από τη μια είναι οι αμερικανοί διπλωμάτες και policy makers, που δηλώνουν κυνικά ότι η καταστροφή μπορεί να αποδειχθεί ευκαιρία για να υποχωρήσει ο ευρύς αντιαμερικανισμός που καταγράφεται στην κοινή γνώμη της πολύπαθης χώρας. Από την άλλη, ομάδες κρούσης των Ταλιμπάν ή των συνεργαζόμενων φανατικών ομάδων που πρόσκεινται σε αυτούς τροφοδοτούν με νέα επεισόδια την πολιτική και εθνοτική βία επιδιώκοντας την παραπέρα φθορά της πολιτικής εξουσίας και των ξένων υποστηρικτών της.

Για τους Αμερικανούς η κατάσταση είναι δύσκολη, καθώς οι τελευταίες δημοσκοπήσεις (Pew Global Attitudes Survey) δείχνουν ότι το 68% των Πακιστανών «έχει κακή εικόνα για τους Αμερικανούς», γεγονός στο οποίο σπεύδουν να επενδύσουν οι Ταλιμπάν. Με τέτοιο αντιαμερικανισμό, η κατάσταση απαιτεί βαριά «όπλα», και η αμερικανική διπλωματία τα βρίσκει στα ελικόπτερα Chinook, που ήδη σχηματίζουν θορυβώδεις αερογέφυρες για την μεταφορά κιβωτίων ανθρωπιστικής βοήθειας με ευδιάκριτη την αστερόεσσα πάνω τους. Ταυτόχρονα, στα πεδία των δυσδιάκριτων διπλωματικών παρεμβάσεων σχεδιάζεται η ανάλογη επικοινωνιακή πολιτική με δηλωμένο στόχο να κερδηθούν «η ψυχή και ο νους» των Πακιστανών -κατά την προσφιλή έκφραση των αμερικανικών ΜΜΕ.

Η ίδια η υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χίλαρι Κλίντον διεύρυνε το φάσμα της διπλωματικής εκμετάλλευσης της θεομηνίας, δηλώνοντας ότι δεν θα υπάρξει μόνο μεγάλη και διαρκής ανθρωπιστική βοήθεια προς το Πακιστάν αλλά και αποφασιστική αντιμετώπιση των τρομοκρατών, «που δεν διστάζουν να χτυπούν ακόμη και τους πληγέντες στη ζώνη της καταστροφής». Θεωρώντας ότι με τον τρόπο αυτό θα πυροδοτηθεί η οργή των Πακιστανών για όσους δεν σέβονται την τραγωδία τους, η επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας πλειοδότησε σε ανθρωπισμό, επιδεικνύοντας στους δημοσιογράφους το κινητό της τηλέφωνο και λέγοντας ότι η ίδια «μόλις έστειλε» την οικονομική της συνεισφορά σε νεοσύστατη φιλανθρωπική οργάνωση που ζητά «10 δολάρια από τον καθένα» για να συνδράμει οικονομικά τους πληγέντες από τις πλημμύρες.

Χρήσιμοι οι θεατρινισμοί, αλλά απαιτείται και σοβαρή πολιτική προσπάθεια για να κερδηθούν οι Πακιστανοί: Η κυβέρνηση Ομπάμα μελετά ήδη πρόταση του ρεπουμπλικάνου βουλευτή Φρανκ Βολφ να συσταθεί νέα, ειδική επιτροπή για την ανάλυση της κατάστασης στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν, όπως είχε γίνει και στο Ιράκ το 2006, με θετικά αποτελέσματα για την προώθηση της στρατηγικής των ΗΠΑ εκεί. Υποδεικνύοντας «μια εύκολα διακριτή και ισχυρή δόση φιλανθρωπίας από τις ΗΠΑ προς το Πακιστάν», ο Βολφ εκτιμά ότι σε συνδυασμό με τον επανασχεδιασμό της στρατηγικής στο αφγανοπακιστανικό μέτωπο «θα μειωθεί ο αντιαμερικανισμός σε μια χώρα που είναι ζωτικής σημασίας για την ήττα της Αλ Κάιντα».

Πολιτική με ρίσκο
Ομως, δεν λείπει ο σκεπτικισμός για την αποτελεσματικότητα της ανθρωπιστικής βοήθειας ως διπλωματικού εργαλείου. Αν και η εμπειρία των ΗΠΑ στην Ινδονησία, με το τσουνάμι του 2004, έδειξε ότι οι μεγάλες δόσεις φιλανθρωπίας μπορούν να παράγουν φιλικά αισθήματα στους αποδέκτες της, η πακιστανική περίπτωση διαφέρει. Ο φονικός σεισμός του 2005 στο Κασμίρ είχε κοστίσει στις ΗΠΑ πολλά δισεκατομμύρια δολάρια ανθρωπιστικής βοήθειας, χωρίς να υπάρξει ουσιαστική συρρίκνωση του αντιαμερικανισμού.

Στο μεταξύ, καταγράφεται μια θεαματική επιδείνωση της κατάστασης της δημόσιας ασφάλειας στη χώρα, καθώς αυξάνουν τα περιστατικά θρησκευτικής και εθνοτικής βίας από ομάδες με γνωστές διασυνδέσεις με την Αλ Κάιντα και τους Ταλιμπάν του βορειοδυτικού Πακιστάν. Επίκεντρο της βίας το Καράτσι, η οικονομική πρωτεύουσα της χώρας, όπου μόνο την περασμένη εβδομάδα 60 άνθρωποι σκοτώθηκαν από επιθέσεις φανατικών ομάδων. Ο Ρεχμάν Μαλίκ, υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης Γκιλάνι, επισήμανε ότι αν παραλύσει το Καράτσι θα παραλύσει όλη η χώρα.

Ολα δείχνουν ότι αυτό φιλοδοξούν να πετύχουν και οι Ταλιμπάν, καθώς οι πρόσφατες επιχειρήσεις του πακιστανικού στρατού τούς υποχρέωσαν να απομακρυνθούν από το Καράτσι, που θεωρείται βασικό «καταφύγιό» τους. Ηρθαν όμως οι καταστροφικές πλημμύρες, που αναπόφευκτα επιτείνουν τη λαϊκή δυσφορία απέναντι στην κεντρική διοίκηση, κι αυτό σπεύδουν να εκμεταλλευτούν οι Ταλιμπάν, ελπίζοντας να εγγράψουν νέους συμπαθούντες στα στρατόπεδά τους. Και δεν ποντάρουν μόνο στην όξυνση της βίας, αλλά πραγματοποιούν και εκείνοι «επιθέσεις φιλανθρωπίας», με διανομή βοήθειας -παράδειγμα η διανομή τροφίμων και φαρμάκων στην πόλη Χαρσάντα- στους πληγέντες των βορειοδυτικών επαρχιών.

Ουσιαστικά, πρόκειται για έναν αγώνα δρόμου ανάμεσα στις ΗΠΑ και τους φανατικούς ισλαμιστές για να κερδηθούν «οι ψυχές και ο νους» των Πακιστανών, την ώρα που βουλιάζουν στα λασπόνερα μιας θεομηνίας και αναζητούν απεγνωσμένα σωτήρες.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ