Ο Νείλος διασχίζει εννιά χώρες, αλλά μόνο μία, η Αίγυπτος, ελέγχει το 80% των νερών του βάσει των συμφωνιών που υπέγραψε με τη Βρετανία, την πρώην αποικιοκρατική δύναμη της περιοχής, το 1929 και με το Σουδάν το 1959, το οποίο ελέγχει σήμερα το 11% των νερών.

Η Αιθιοπία, η Κένυα, η Ουγκάντα, η Ρουάντα και η Τανζανία υπέγραψαν νέα συμφωνία, με σκοπό τη δυνατότητα εκμετάλλευσης των υδάτων του Νείλου. Το Κονγκό στηρίζει την πρωτοβουλία, ενώ το Μπουρούντι, όπου βρίσκονται οι πηγές του Νείλου, αναμένεται να αποφασίσει αν θα τη στηρίξει. Η Αιθιοπία έχει ήδη προχωρήσει στην κατασκευή φραγμάτων στον ποταμό με τη βοήθεια της Κίνας, ώστε να καλύψει τις ανάγκες της σε νερό. Ωστόσο, η Αίγυπτος έχει ασκήσει βέτο στο δικαίωμα των γειτονικών χωρών να χτίσουν φράγματα και συστήματα άρδευσης που ενδέχεται να έχουν ως συνέπεια μεταβολές στη ροή των υδάτων του ποταμού. Η Αίγυπτος και το Σουδάν απορρίπτουν τη συμφωνία των «πέντε», διότι φοβούνται ότι θα επιδεινωθεί η λειψυδρία στις δύο χώρες σε περίπτωση που κάνουν υποχωρήσεις. Αναλυτές προειδοποιούν ότι η επόμενη μεγάλη ξηρασία που θα πλήξει την περιοχή, κάτι που υπολογίζεται ότι θα συμβεί πριν από το 2017, ίσως οδηγήσει τις εμπλεκόμενες χώρες σε πόλεμο, αν δεν καταλήξουν σε συμφωνία για τον ποταμό.

Στη Δυτική Αφρική, η ανακοίνωση της Σενεγάλης για σχέδιο εκτροπής της κοίτης του ομώνυμου ποταμού προκαλεί την οργή της Μαυριτανίας, που βασίζει την ασθενική της αγροτική οικονομία στα νερά του.

Οι ποταμοί της Μέσης Ανατολής
Η Συρία και το Ιράκ ένωσαν τις δυνάμεις τους για να εμποδίσουν την Τουρκία να εφαρμόσει πρόγραμμα κατασκευής 13 φραγμάτων, με το οποίο θα περιορίσει σημαντικά τη ροή του Ευφράτη και του Τίγρη. Οι δύο χώρες πιέζουν από κοινού την Αγκυρα να καταλήξουν σε συμφωνία γύρω από τη διαχείριση των υδάτων των δύο ποταμών. Η Συρία, που με τη βοήθεια της Σοβιετικής Ενωσης κατασκεύασε το 1974 το φράγμα του Τάμπκα στον Ευφράτη, εξασφαλίζει από τον ποταμό αυτόν το 80% του γλυκού νερού που χρησιμοποιεί και το 60% για την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας. Στο Ιράκ, η κατάσταση είναι χειρότερη όσον αφορά τα αποθέματα νερού. Αναλυτές εκτιμούν πως μέσα σε 10-15 χρόνια αυτά θα μειωθούν κατά 50%, ενώ η χώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους δύο ποταμούς για να καλύψει τις ανάγκες της σε νερό.

Τέσσερις χώρες, το Ισραήλ, η Συρία, η Ιορδανία και ο Λίβανος, μοιράζονται τον ποταμό Ιορδάνη. Η υπεράντληση των υδάτων του από το Ισραήλ οδηγεί στην εξαφάνισή του, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Τα υψίπεδα του Γκολάν, που κατέχει το Ισραήλ μετά τον πόλεμο του 1967 με τη Συρία, αποτελούν μέρος της λεκάνης απορροής της λίμνης Γαλιλαίας, της μεγαλύτερης επιφανειακής πηγής νερού του Ισραήλ που τροφοδοτεί με νερό τη χώρα. Το 20%-40% των αποθεμάτων νερού του εβραϊκού κράτους προέρχεται από την περιοχή των λόφων της κατεχόμενης Δυτικής Οχθης.

Μάχες στην Ασία
Η πρόσβαση στο νερό αποτελεί εξίσου μεγάλο πρόβλημα και για τους λαούς της Ασίας. Η Ινδία και το Μπανγκλαντές διεκδικούν χωρίς αμοιβαίες υποχωρήσεις τον ποταμό Γάγγη, ενώ η Ινδία ερίζει με το Πακιστάν για τον Ινδό ποταμό. Στην Κεντρική Ασία, πέντε χώρες διεκδικούν τους ποταμούς Αμού Νταριά και Σιρ Νταριά, οι οποίοι εκβάλλουν στη λίμνη Αράλη. Η κατάχρηση του νερού αυτών των ποταμών οδήγησε στη μείωση κατά το ήμισυ της επιφάνειας που κάλυπτε η Αράλη και στην ελάττωση, κατά 75%, του υδάτινου όγκου της. Στα εδάφη που ήρθαν στην επιφάνεια εκεί όπου βρίσκονταν παλιότερα οι όχθες μιας από τις μεγαλύτερες λίμνες στον κόσμο, σήμερα ζουν με μεγάλες δυσκολίες τρία εκατομμύρια άνθρωποι.

Ο ποταμός Μεκόνγκ απειλείται από φράγματα που κατασκευάζονται στην Κίνα και στο Λάος, όπως κι από τα προγράμματα άρδευσης που πραγματοποιεί η Ταϊλάνδη. Οι κυβερνήσεις της Καμπότζης και του Βιετνάμ προειδοποιούν ότι επίκεινται μελλοντικές συγκρούσεις.

Προβλήματα στην Αμερική
Το Μεξικό κατηγορεί τις ΗΠΑ για υπερεκμετάλλευση των υδάτων του ποταμού Κολοράντο. Με δέκα φράγματα και εκατοντάδες τεχνητούς παραποτάμους στο έδαφος των ΗΠΑ, ο Κολοράντο στο Μεξικό θυμίζει περισσότερο ρυάκι. Οι ΗΠΑ κατηγορούν, από την πλευρά τους, το Μεξικό για ρύπανση του ποταμού Ρίο Γκράντε, που αποτελεί το φυσικό σύνορο ανάμεσα στις δύο χώρες. Στη Λατινική Αμερική, τα υπόγεια ύδατα της λεκάνης του ποταμού Γκουαρανί τροφοδοτούν τέσσερις μεγάλες χώρες της περιοχής: Βραζιλία, Αργεντινή, Παραγουάη και Ουρουγουάη. Η εκμετάλλευση των υδάτων αυτών δε διέπεται από διακρατική συνθήκη, με αποτέλεσμα οι κυβερνήσεις των χωρών να ερίζουν για τα ποσοστά άντλησης.
ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΟΥΖΟΥΝΙΔΗ
[email protected]
Agelioforos.gr