Weather Icon

Η Ευρώπη δεν κοιτάζει πλέον ανατολικά

Η ΕΕ δεν διαθέτει τα μέσα για να ασκήσει επιρροή στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης
ΝATALIE ΝOUGAYREDE
Απορροφημένη από την οικονομική κρίση η Ευρώπη αναδιπλώνεται στα εσωτερικά της προβλήματα και αγωνίζεται να χτίσει ένα στρατηγικό όραμα για τα ανατολικά «βήματά» της. Προς Νότον η Ευρωπαϊκή Ενωση έθεσε τις βάσεις της Ενωσης για τη Μεσόγειο. Προς Ανατολάς ξεκίνησε την Ανατολική Εταιρική Σχέση με τις χώρες της περιοχής.

Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται στις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, τα νέα σύνορα της Ευρώπης μετά τις διευρύνσεις του 2004 και του 2007, που μετέθεσαν τα σύνορα της Ενωσης ως τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας.

Οι έξι χώρες που περιλαμβάνονται σε αυτή την Εταιρική Σχέση- η Ουκρανία, η Λευκορωσία, η Μολδαβία, η Γεωργία, η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν- αντιπροσωπεύουν 76 εκατομμύρια ανθρώπους, με την Ουκρανία να έχει τους περισσότερους κατοίκους (46 εκατομμύρια). Για την περίοδο ως το 2013 έχουν δεσμευτεί 600 εκατ. ευρώ υπό μορφή βοήθειας, ποσό που είναι χαμηλό σε σχέση με τη δεινή οικονομική κατάσταση των χωρών αυτών. Μόνο το Αζερμπαϊτζάν αποτελεί εξαίρεση λόγω του πετρελαίου του.

Ρίχνοντας μια ματιά στα στατιστικά στοιχεία, βλέπουμε ότι απέχουμε πολύ από τα κονδύλια που είχαν διατεθεί τη δεκαετία του ΄90 στην προενταξιακή φάση των χωρών της Κεντρικής Ευρώπης. Και δικαιολογημένα, καθώς σε αυτές τις χώρες δεν έχει δοθεί καμία προοπτική ένταξης. Η «ήρεμη δύναμη», η δυνατότητα της Ευρώπης να επηρεάζει τις εξελίξεις, ασκείται περισσότερο με συμφωνίες συνεργασίας, ελευθέρων ανταλλαγών και με την αναθεώρηση των διαδικασιών για την έκδοση βίζας. Αρκεί όμως αυτό;

Η Ευρώπη μοιάζει να μη διαθέτει ούτε τη φιλοδοξία ούτε τα μέσα για να ασκήσει επιρροή σε αυτές τις ζώνες όπου διακυβεύονται σημαντικά ζητήματα ασφαλείας (οι «παγωμένες συγκρούσεις», οι δρόμοι της ενέργειας, το λαθρεμπόριο, η ροή των προσφύγων). Κάποιοι, κυρίως στη Γερμανία, αναρωτιούνται αν τώρα με την οικονομική κρίση θα συνεχιστεί η χρηματοδότηση αυτής της Εταιρικής Σχέσης.

Καθώς η διεύρυνση του ΝΑΤΟ δεν βρίσκεται πλέον στην επικαιρότητα (εκτός Βαλκανίων), εναπόκειται στην ΕΕ να απλώσει το χέρι σε αυτές τις χώρες για να προσπαθήσει να τις φέρει μόνιμα σε μια ζώνη σταθερότητας με δημοκρατικές αξίες. Ο πόλεμος στη Γεωργία τον Αύγουστο του 2008, όπως και οι κρίσεις με το ουκρανικό φυσικό αέριο το 2006 και το 2008 μας υπενθύμισαν με άγριο τρόπο ότι οι τοπικές κρίσεις μπορούν να έχουν πολύ μεγαλύτερες επιπτώσεις για την ήπειρό μας.

Οπως ακριβώς στα ζητήματα του κλίματος ή της παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης, έτσι και στην πόρτα της, στο μεγάλο πεδίο της γειτονιάς της, η Ευρώπη θα πρέπει να αποδείξει ότι είναι ικανή να παίξει στο μέλλον τον ρόλο που της αρμόζει. Δεν θα είναι αξιόπιστη στη διεθνή σκηνή αν δεν καταφέρει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που ανακύπτουν στα σύνορά της.

Την επομένη της σύγκρουσης στη Γεωργία, το καλοκαίρι του 2008, η Πολωνία και η Σουηδία είχαν την ιδέα αυτής της Εταιρικής Σχέσης με τις ανατολικές χώρες σαν μια ενίσχυση της «πολιτικής γειτονίας» που ξεκίνησε το 2003. Την ώρα που η Ευρώπη έκανε ότι δεν έβλεπε τη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας στη Γεωργία, η Εταιρική Σχέση είχε στόχο αυτήν ακριβώς την πρόληψη των νέων κρίσεων.

Η κυβέρνηση Ομπάμα, με το να αποδεσμευτεί από όλα τα ζητήματα που δεν επιλύθηκαν στη μεταψυχροπολεμική περίοδο, έφερε τους Ευρωπαίους ενώπιον των δικών τους ευθυνών. Η Ουάσιγκτον σταμάτησε την πολιτική της διεύρυνσης της ευρωατλαντικής ζώνης, που είχε επικρατήσει από τη δεκαετία του ΄90. Η μόνη χώρα της Εταιρικής Σχέσης που έχει τραβήξει την προσοχή του Μπαράκ Ομπάμα είναι η… Αρμενία, λόγω των ελπίδων για μια ιστορική επαναπροσέγγιση με την Τουρκία. Για τις υπόλοιπες η Ουάσιγκτον προκρίνει τον διάλογο με τη Μόσχα, στη βάση της διεθνούς ασφάλειας, του πυρηνικού και πυραυλικού αφοπλισμού.

Η Ανατολική Εταιρική Σχέση είναι το πρώτο βήμα για την οικονομική και πολιτική αλληλεγγύη με τις χώρες που θέλουν να αποδεσμευτούν από τη Μόσχα. Φιλοδοξία της είναι να διαδώσει το ευρωπαϊκό μοντέλο που έχει θεμελιωθεί σε δημοκρατικές αξίες. Πέρα όμως από κάποιες τεχνικής φύσεως συμφωνίες, η Ανατολική Εταιρική Σχέση δεν προσφέρει προοπτική σε αυτές τις χώρες ούτε σπουδαία μέσα.

Για παράδειγμα, η Ευρώπη δεν έκρινε σκόπιμο να προσφέρει προοπτική ένταξης- έστω και μακρινή- σε μια χώρα σαν την Ουκρανία, αν και η ίδια το ήθελε πολύ την επομένη της «πορτοκαλί επανάστασης» το 2004. Υστερα από τις τελευταίες προεδρικές εκλογές, ο γίγαντας της Κεντρικής Ευρώπης, μια χώρα με κομβικό χαρακτήρα, στρέφεται προς τη Ρωσία. Οι Ευρωπαίοι θα πάρουν άραγε ένα μάθημα από αυτό;
BHMA

Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Facebook

Ακολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Facebook

Ακολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Twitter

Εγγραφείτε στο κανάλι του infognomonpolitics.gr στο Youtube

Εγγραφείτε στο κανάλι του Σάββα Καλεντερίδη στο Youtube