Του ΝΙΚΟΛΑ ΖΗΡΓΑΝΟΥ
Ενα μήνα μετά την πρώτη επίσημη επίσκεψη του Μασούντ Μπαρτζανί στην Τουρκία με την ιδιότητα του προέδρου της αυτόνομης περιοχής του ιρακινού Κουρδιστάν, αρχίζει να ξεκαθαρίζει η συμβολή των ιρακινών κούρδων στο μεγάλο παιχνίδι των αγωγών ενέργειας που κατευθύνονται μέσω Τουρκίας προς την Ευρώπη.

Πίσω από τις ηχηρές εκφράσεις που συχνά δεν έχουν πραγματικό αντίκρισμα («στρατηγικό εταίρο» αποκάλεσε το ιρακινό Κουρδιστάν ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, «επιθυμούμε την οικονομική μας ολοκλήρωση μέσα από τη συνεργασία με την Τουρκία», τόνισαν κούρδοι αξιωματούχοι), υπάρχει και ουσία και αμοιβαίο συμφέρον. Η ιστορική επίσκεψη Μπαρτζανί στην Αγκυρα και οι συνομιλίες που είχε με τον πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιουλ, τον πρωθυπουργό Ταγίπ Ερντογάν και βεβαίως με τον αρχιτέκτονα της νεο-οθωμανικής εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, έφεραν στο τραπέζι συμφωνίες που ίσως καθορίσουν το μέλλον και τις νέες ισορροπίες της περιοχής, με άξονα το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και το νερό, που αρχίζει να γίνεται στη Μέση Ανατολή αγαθό εν ανεπαρκεία.

Οι Κούρδοι του Ιράκ δεσμεύτηκαν να συνεισφέρουν μέσω Τουρκίας στον αγωγό φυσικού αερίου Nabucco με τόσο αέριο όσο χρειάζεται για να τον κάνουν οικονομικά βιώσιμο. Η ενίσχυση του αμερικανικής υποστήριξης ευρωπαϊκού αγωγού αερίου Nabucco από τους Κούρδους θα γίνει με τη συμβολή και τη συνεργασία της κεντρικής, ομοσπονδιακής κυβέρνησης του Ιράκ, που θα κατευθύνει προς Βορράν ακόμη και 14-15 δισεκατομύρια κυβικά μέτρα αερίου ανά έτος (bcm), σχεδόν τη μισή ποσότητα που χρειάζεται για να γεμίσει ο αγωγός. Σημαντική συμβολή θα έχει στο «καλάθι» και το Κατάρ, που θα στέλνει στο Ιράκ μεγάλες ποσότητες αερίου για να προωθείται μέσω Κουρδιστάν στην Τουρκία. Στον Nabucco θα συνεισφέρει αέριο και το Αζερμπαϊτζάν, καθώς και η Αίγυπτος. Το αζέρικο αέριο θα περνάει μέσω Γεωργίας και το αιγυπτιακό με αγωγό που κατασκευάζεται μέσω Ιορδανίας και Συρίας. Ομως, ο Nabucco δεν είναι βιώσιμος χωρίς την ιρακινή-κουρδική συνεισφορά, ενώ όλο το αέριο θα διοχετεύεται προς την Ευρώπη μέσα από το τουρκικό δίκτυο. Η Αγκυρα θα κρατάει πλέον τα κλειδιά του νότιου διαδρόμου της ευρωπαϊκής ενεργειακής αγοράς, αντικαθιστώντας την Ουκρανία ως στρατηγικής σημασίας ενεργειακό κόμβο.

Το κουρδο-τουρκικό φλερτ, που άρχισε δειλά πριν από δυο τρία χρόνια και κάτω από ασφυκτική αμερικανική πίεση, με βασικό στόχο την τριμερή επιχειρησιακή συνεργασία κατά των τουρκικής καταγωγής κούρδων ανταρτών του ΡΚΚ που εξακολουθούν να διατηρούν τις βάσεις τους εντός του ιρακινού Κουρδιστάν, εξελίσσεται σε σταθερή σχέση.

Καλοί εταίροι
Βάση αυτής της σχέσης είναι η οικονομική συνεργασία και η ενέργεια. Ηδη, η Τουρκία είναι ο πρώτος εμπορικός εταίρος του ιρακινού Κουρδιστάν, οι τουρκικές εταιρείες αλωνίζουν στο Αρμπίλ, την προσωρινή πρωτεύουσα των ιρακινών Κούρδων, ενώ το διμερές εμπόριο, χωρίς να υπολογίζεται το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο, ξεπερνάει τα 5 δισ. δολάρια το έτος. Οσον αφορά τον τομέα της ενέργειας, η δυναμική είναι εντυπωσιακή. Το Ιράκ εξάγει στην Τουρκία μέσω αγωγού πετρελαίου που υπάρχει από την εποχή του Σαντάμ Χουσέιν και διέρχεται από τα κουρδικά εδάφη, το ένα τέταρτο της παραγωγής του. Σχεδόν 700.000 βαρέλια πετρελαίου διέρχονται κάθε μέρα από τον αγωγό Κιρκούκ-Γιουμουρταλίκ που καταλήγει στο Τσεϊχάν.

Το Τσεϊχάν, τουρκικό λιμάνι στη νοτιοανατολική Μεσόγειο που υποδέχεται και τον αγωγό πετρελαίου Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϊχάν (BTC), γίνεται σταδιακά ο μεγαλύτερος ενεργειακός κόμβος στην περιοχή. Το ιρακινό Κουρδιστάν εξάγει επίσης αποκλειστικά μέσω Τουρκίας ολόκληρη τη δική του παραγωγή αργού πετρελαίου, από δύο κοιτάσματα που τα εκμεταλλεύονται τουρκικές, καναδικές και νορβηγικές εταιρείες.

Τα δύο κοιτάσματα (Taq Taq στο Αρμπίλ και Tawke στο Ντοχούκ) αναμένεται να παράγουν το 2013 ένα εκατομμύριο βαρέλια πετρελαίου την ημέρα και να αποφέρουν από την εξαγωγή τους κέρδη στην τοπική κυβέρνηση του ιρακινού Κουρδιστάν έως και 20 δισ. δολάρια το χρόνο. Στο ιρακινό Κουρδιστάν έχουν ανακαλυφθεί επίσης νέα σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου, που όμως χρειάζονται χρόνο και επενδύσεις για να μπουν σε τελικό στάδιο παραγωγής.

Η επωφελής συνεργασία Τουρκίας και ιρακινών Κούρδων με βάση την οικονομική ανάπτυξη, που συμβάλλει στη σταθερότητα της σχέσης, φαίνεται πως πράγματι αποκτά χαρακτηριστικά γάμου, έστω και με στήριγμα το αμοιβαίο συμφέρον. Μπορεί να μην είναι έρωτας, αλλά κάποιες φορές αυτές οι σχέσεις διαρκούν περισσότερο.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ