Του Σταυρου Λυγερου
Μπορεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα να διασώθηκε από τις κυβερνήσεις με δημόσιο χρήμα, αλλά η φούσκα που παρήγαγε ο καζινοκαπιταλισμός των κάθε είδους παραγώγων δεν εξαφανίστηκε. Ενα σημαντικό τμήμα της μεταλλάχθηκε σε δημόσιο χρέος. Μαζί με τη φούσκα μεταλλάχθηκε και η κρίση. Η Ελλάδα, ως ο αδύνατος κρίκος της Ευρωζώνης, έγινε το πειραματόζωο στη νέα φάση της κρίσης. Για να αποφύγουν την τύχη της Ελλάδας, πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις υιοθετούν μέτρα λιτότητας.

Στην προσπάθειά τους να περάσουν αυτά τα μέτρα, οι εξουσίες και οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί τους επιστρατεύουν το –πολύ γνωστό μας– επιχείρημα ότι η κοινωνία ζει πάνω από τις δυνατότητές της. Το επιχείρημα δεν είναι αβάσιμο, αλλά, όπως πάντα, τα μεγάλα ψέματα χρησιμοποιούν σαν όχημα μισές αλήθειες. Στην πραγματικότητα, το ζήτημα είναι ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό. Η μεταλλαγή της χρηματοπιστωτικής κρίσης σε κρίση δημοσίου χρέους είναι ένας τρόπος για να επιβληθεί μία αντιστροφή στην κατανομή των βαρών. Σήμερα, καλούνται να πληρώσουν τη μερίδα του λέοντος τα μικρομεσαία στρώματα, που ευθύνονται λιγότερο για την κρίση. Αντιθέτως, αυτοί που έχουν τη μερίδα του λέοντος των ευθυνών καλούνται να πληρώσουν αναλογικά πολύ λιγότερα.

Η κατανομή των βαρών, όμως, είναι το ένα πρόβλημα. Το άλλο είναι ότι με την κρίση παρούσα και με τις κοινωνικές πληγές ακόμα ανοικτές, οι κερδοσκόποι έχουν ξαναρχίσει τα καταστροφικά παιχνίδια τους. Ηταν αναμενόμενο να συμβεί. Το γελοίο είναι να τους ζητάμε να γίνουν κάτι άλλο από αυτό που είναι. Η ευθύνη είναι αλλού. Παρ’ ότι η διεθνής κρίση κονιορτοποίησε τα ιδεολογήματα για την αυτορρύθμιση των αγορών, οι κυβερνήσεις δεν λαμβάνουν μέτρα ελέγχου και όποτε λαμβάνουν, όπως η κυβέρνηση Ομπάμα, είναι κατώτερα των περιστάσεων.

Οι κυβερνητικές αποφάσεις αντανακλούν τον συσχετισμό δυνάμεων, που διαμορφώνει μία εν εξελίξει σύγκρουση: Στη μία πλευρά είναι το χρηματιστικό κεφάλαιο, οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του (ΜΜΕ, πανεπιστήμια κ.λπ.) και τα ερείσματά του στο πολιτικό σύστημα. Παρά την κρίση, οι δυνάμεις αυτές συνεχίζουν να υπερασπίζονται την ασυδοσία των αγορών και εν πολλοίς το επιτυγχάνουν, επειδή κατά κανόνα ελέγχουν τις θέσεις κλειδιά όχι μόνο στην οικονομία, αλλά και στην πολιτική. Στην αντίθετη πλευρά βρίσκονται οι ποικίλες και συνήθως διάσπαρτες δυνάμεις που υπερασπίζονται την αυτονομία της δημοκρατικά νομιμοποιημένης πολιτικής εξουσίας. Δικαιωμένες από τα γεγονότα, αυτές οι δυνάμεις πιέζουν για την επιβολή κανόνων στις αγορές.

Η σύγκρουση, λοιπόν, δεν είναι ανάμεσα στις αγορές και στα κράτη. Η σύγκρουση είναι για τον μεγαλύτερο δυνατό έλεγχο της κρατικής εξουσίας και διεξάγεται και εντός των κομμάτων. Από την έκβασή της θα κριθεί εάν στο τιμόνι θα βρίσκεται η πολιτική ή οι αγορές, εάν τις τύχες των κοινωνιών θα καθορίζουν οι δημοκρατικά εκλεγμένες πολιτικές ηγεσίες ή οι αγέλες των κερδοσκοπικών κεφαλαίων.
KAΘΗΜΕΡΙΝΗ