Σχόλιο του Ελευθέριου Β. στο άρθρο Υβρις και Νέμεσις
Αναφέρεται αυτό το άρθρο στην περίοδο του ’81. Εγώ ζούσα τα τελευταία παιδικά μου χρόνια τότε. Θυμάμαι ακόμα την ρητορική των πρώτων χρόνων του ΠΑΣΟΚ. Έχοντας σα μέτρο σύγκρισης τα τότε λεγόμενα, ήταν εντελώς αδύνατο για μένα να καταλάβω πώς κάποιος που χρησιμοποιούσε την ρητορική σχεδόν του ΚΚΕ, διατέλεσε την δεκαετία του ’60, την οποία δεν την έζησα, υπουργός της Ένωσης Κέντρου, όταν ακόμα το ΚΚΕ και η ρητορική του ήταν παράνομα. Επίσης μου ήταν αδύνατο να κατανοήσω πώς τα Δεκεμβριανά έγιναν ενώ προΐστατο, ένας άλλος Παπανδρέου, στου οποίου την κυβέρνηση τις αρχές του ’60 μετείχε, ο άλλος Παπανδρέου του ’81, με την αριστερή ρητορική.
Επίσης δεν μπορούσα να καταλάβω πώς επί κυβέρνησης του δημοκρατικού Βενιζέλου, και όχι κάποιου μοναρχοφασίστα, ψηφίστηκε το ιδιώνυμο, που στρεφόταν εναντίον του ΚΚΕ.
Ακόμα δεν γνώριζα, και μάλλον αυτή η άγνοια ήταν καλύτερη για μένα, πώς τέλος πάντων επί Πλαστήρα έγινε η εκτέλεση του Μπελογιάννη.
Πώς επί Κεντρώων κυβερνήσεων, στα τέλη της δεκαετίας του ’40, άνοιξαν τα ξερονήσια.
Πώς ακόμα αργότερα, στην δεκαετία του ’60, υπήρξε αυτή η περίεργη σχέση μίσους και λατρείας Κέντρου και Αριστεράς, με επίκεντρο κατά βάση την ψήφο των αριστερών.
Και δεν μπορούσα να τα κατανοήσω όλα αυτά, επειδή δεν πίστευα εκείνη την εποχή, και λόγω παιδικής αφέλειας, το προφανές. Δηλαδή ότι ο συχωρεμένος, ήταν απλούστατα ένας θεομπαίχτης που το μόνο που τον ένοιαζε, ήταν με την αριστερή ρητορεία, να συσπειρώσει τους ψήφους της Αριστεράς, μοιράζοντας δεξιά και αριστερά λεφτά που δεν είχε, και διαφθείροντας την περίφημη «γενιά του Πολυτεχνείου», που βρέθηκε ξαφνικά, από τις αμπελοφιλοσοφίες των αμφιθεάτρων, μιας ανέμελης νιότης, να διεκδικεί με φασιστική αγριότητα, τα δικαιώματά της επί της κοινωνίας, που της τα εξασφάλισαν οι ανένδοτοι-επικοί αγώνες της μιάμισης μέρας, με τους δυόμισι νεκρούς, του Νοεμβρίου του ’73.
(Άραγε ποιες κοινωνικές αξιώσεις θα έπρεπε να έχουν οι γενιές που έλιωσαν απέναντι στις ιταλικές μεραρχίες και στις γερμανικές ερπύστριες επί τέσσερα συναπτά έτη με χιλιάδες νεκρούς;)
Και όλα αυτά, με τις ευλογίες του μεγάλου οραματιστή, που τους πρόσφερε μια ονειρεμένη θεσούλα στο δημόσιο, για να διαβρώσουν τον κακό καπιταλισμό από μέσα.
Άρα ας αφήσουμε κατά μέρος τα βαριά ονόματα. Αυτά τα ίδια ονόματα, όταν τα εξετάζει κάποιος μέσα στο βάθος της ιστορικής προοπτικής, ανακαλύπτει ότι έπαιξαν ρόλους που αυτοί που ζουν την ιστορία σε πραγματικό χρόνο, δεν μπορούν να καταλάβουν, επειδή άγονται και φέρονται από τα συναισθήματά τους.
Είναι καιρός πολλοί εκεί στο ΠΑΣΟΚ να αποκαθηλώσουν κάδρα με προσωπογραφίες, οι οποίες εν πολλοίς είναι ψεύτικες και φιλοτεχνημένες από μια κακώς νοούμενη νοσταλγία.
Τώρα, δεν θα μπω στον πειρασμό να γράψω τίποτε για την προφανή ανικανότητα των επιγόνων. Άλλωστε ούτε αυτοί που δημιούργησαν το όνομα δεν ήταν ποτέ τόσο σημαντικοί και άξιοι να υλοποιήσουν τις ελπίδες αυτών που τους ψήφισαν. Ήταν η χειρότερη πάστα θεομπαιχτών που πέρασε απ’ αυτόν τον τόπο.