Όταν ο Μπαράκ Ομπάμα ανέλαβε πέρυσι την προεδρία των ΗΠΑ, είπε στους συμβούλους του επί της εξωτερικής πολιτικής ότι είχε να ασχοληθεί με δύο κατηγορίες προβλημάτων. Η μία είχε να κάνει με την κληρονομιά από τους προκατόχους του: το Ιράκ, το Αφγανιστάν και την εικόνα της Αμερικής στον κόσμο.

Η δεύτερη ήταν η δική του ατζέντα για το μέλλον. Ύστερα από 15 μήνες ενασχόλησης με τα ζητήματα που είχε κληρονομήσει, έγραψε ο Πίτερ Μπέικερ στους Νew ΥorkΤimes, ο Αμερικανός πρόεδρος αρχίζει τώρα να προωθεί με επιθετικό τρόπο τη δική του οπτική για την εξωτερική πολιτική και να τοποθετείται πιο καθαρά στην παγκόσμια σκηνή.

Η διάσκεψη για την πυρηνική ασφάλεια που ολοκληρώθηκε στην Ουάσιγκτον με τη συμμετοχή 47 χωρών αποτέλεσε μια ευκαιρία να παίξει ο Ομπάμα τον ηγετικό του ρόλο, αντί να προσπαθεί απλώς να αποδείξει ότι δεν είναι ο Τζορτζ Μπους. «Ο Ομπάμα αρχίζει τώρα να ασχολείται με τα πράγματα για τα οποία εξελέγη», λέει η Νάνσι Σόντερμπεργκ, πρώην διπλωμάτης. «Η κληρονομιά που θα αφήσει στην εσωτερική πολιτική θα είναι πιθανότατα η μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας. Και η κληρονομιά του στην εξωτερική πολιτική θα είναι ενδεχομένως η μη διάδοση των πυρηνικών όπλων».

Η διάσκεψη για την πυρηνική ασφάλεια πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο μιας εκστρατείας του Ομπάμα να αποδείξει στο εξωτερικό ότι δεν είναι αδύναμος. Αρνήθηκε να υποχωρήσει στα αιτήματα της Ρωσίας για περιορισμούς στην πυραυλική άμυνα και πέτυχε μια συμφωνία ελέγχου των εξοπλισμών που θέτει τις προϋποθέσεις για καλύτερες αμερικανορωσικές σχέσεις. Δεν δίστασε να συγκρουστεί με τους ηγέτες του Ισραήλ και του Αφγανιστάν. Και τώρα προσπαθεί να συγκροτήσει μια συμμαχία με στόχο την επιβολή νέων κυρώσεων στο Ιράν.

Για τους περισσότερους νέους προέδρους, η εξωτερική πολιτική αποτελεί ένα σημαντικό τεστ που απαιτεί χρόνο. Ο Ομπάμα, όπως και οι προκάτοχοί του, έχει σήμερα μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στον χειρισμό των διεθνών σχέσεων. Στη διάρκεια της πορείας που διήνυσε μέχρι τώρα, όμως, αποκόμισε ορισμένα σκληρά μαθήματα για τα όρια της πειθούς του. Αναγνώρισε, για παράδειγμα, ότι είχε υποτιμήσει τις δυσκολίες της προσέγγισης των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων. Και οι προσπάθειές του για το Ιράν δεν έχουν ώς τώρα μεγαλύτερη επιτυχία από εκείνες του Μπους.

Αν διαφαίνεται κάποιο «δόγμα Ομπάμα», είναι διαποτισμένο με πολύ περισσότερη ρεαλπολιτίκ σε σχέση με εκείνα των προκατόχων του. Η σχέση με τις μεγάλες δυνάμεις παίρνει ξανά την πρώτη θέση, εκτοπίζοντας ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία. «Σε όλους αρέσει να χωρίζουν τους ηγέτες σε ιδεαλιστές και ρεαλιστές», λέει ο Ραμ Εμάνυελ, ο προσωπάρχης του Λευκού Οίκου. «Αν πρέπει να κατατάξουμε κάπου τον Ομπάμα, θα λέγαμε ότι είναι πιο ρεαλπολιτίκ από τον Μπους 41», τον πρώτο πρόεδρο Μπους. Πηγή: ΤΗΕ ΝΕW ΥΟRΚΤΙΜΕS

«Κισινγκεριανός» πρόεδρος
Ο ΣΤΙΒΕΝ Ρέιντμεϊκερ, πρώην αξιωματούχος της κυβέρνησης του δεύτερου προέδρου Μπους, μιλά για ένα σχεδόν «κισινγκεριανό» πρόεδρο. «Δεν παρασύρεται από συναισθηματισμούς. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν έχουν κυρίαρχη θέση στην εξωτερική του πολιτική και δεν επιδιώκει την προώθηση της δημοκρατίας». Πράγματι, στο περιθώριο της διάσκεψης για την πυρηνική ασφάλεια, ο Αμερικανός πρόεδρος συναντήθηκε με ηγέτες που δεν υπερηφανεύονται για τις επιδόσεις τους στα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως είναι ο πρόεδρος του Καζαχστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ. «Εργαζόμαστε κι εμείς για τη βελτίωση της δημοκρατίας μας», φέρεται να του είπε, υποβαθμίζοντας την καταστολή στο Καζαχστάν. Σύμβουλοι του Ομπάμα λένε πάντως ότι η συζήτηση ανάμεσα στους δύο ηγέτες ήταν ευρύτερη, και ότι συζητήθηκαν τόσο η δημοκρατία όσο και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ