AFP, AP, Reuters

BΕΛΙΓΡΑΔΙ. Δεκαπέντε χρόνια σχεδόν μετά τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα, το σερβικό κοινοβούλιο καταδίκασε και επισήμως τις θηριωδίες που διέπραξαν τον Ιούλιο του 1995 οι σερβοσνιακές δυνάμεις και ζήτησε συγγνώμη από τις οικογένειες των θυμάτων. Η ιστορική απόφαση ελήφθη τα ξημερώματα της Τετάρτης με οριακή πλειοψηφία 127 βουλευτών, επί συνόλου 250. Το σχετικό ψήφισμα αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι «η Βουλή της Σερβίας καταδικάζει απερίφραστα τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά των Βόσνιων μουσουλμάνων στη Σρεμπρένιτσα, όπως αυτά περιγράφονται σε σχετική απόφαση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου» και ζητεί συγγνώμη «επειδή δεν έγιναν όσα θα μπορούσαν να γίνουν για να αποτραπούν αυτά τα εγκλήματα». Ο πρόεδρος της χώρας, Μπόρις Τάντιτς, σχολίασε ότι με την απόφαση αυτή η Σερβία «παίρνει τις αποστάσεις της από ένα τρομακτικό έγκλημα του παρελθόντος». Ο κ. Τάντιτς εκτίμησε επίσης ότι η απόφαση θα συμβάλει στη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των Βαλκάνιων γειτόνων.

Η αντίδραση της Ε.Ε.

Αμεση και θετική ήταν η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η οποία χαιρέτισε, διά του εκπροσώπου Τύπου της Κομισιόν, το ψήφισμα ως «σημαντικό βήμα προόδου, τόσο για τη Σερβία, όσο και για την ευρύτερη περιοχή». Σε ανάλογο μήκος κύματος κινήθηκε και η τοποθέτηση της ολλανδικής κυβέρνησης, όπου το θέμα της Σρεμπρένιτσα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο, λόγω του αμφιλεγόμενου ρόλου των Ολλανδών κυανοκράνων που ήταν επιφορτισμένοι με την προστασία των αμάχων στην πόλη. Μάλιστα, Αμερικανός στρατηγός είχε φτάσει στο σημείο να αποδώσει την αδυναμία των ολλανδικών δυνάμεων να υπερασπιστούν τη Σρεμπρένιτσα στην ανοχή που επιδεικνύουν στην ομοφυλοφιλία στις τάξεις τους, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων στη χώρα. Ο εκπρόσωπος του ολλανδικού υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε χθες ότι «καλωσορίζει την πρωτοβουλία του Σέρβου προέδρου Μπόρις Τάντιτς και της σερβικής βουλής, η οποία συμβάλλει στην επούλωση των πληγών του πρόσφατου παρελθόντος». Αντιθέτως, οι επιζώντες και οι συγγενείς των θυμάτων της Σρεμπρένιτσα χαρακτήρισαν το ψήφισμα ανούσιο και υποκριτικό. Εκπρόσωπος της ΜΚΟ «Μητέρες της Σρεμπρένιτσα» δήλωσε χαρακτηριστικά ότι δεν είναι ικανοποιημένη, αφού η απόφαση δεν χαρακτηρίζει τις πράξεις των Σέρβων στρατιωτών και παραστρατιωτικών «γενοκτονία».

Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι αν και ο όρος δεν αναφέρεται ρητά, το ψήφισμα του κοινοβουλίου παραπέμπει σε σχετική απόφαση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, στην οποία τα θλιβερά γεγονότα πράγματι χαρακτηρίζονται ως γενοκτονία.

Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι το ψήφισμα θα συμβάλει καθοριστικά στην προσπάθεια της Σερβίας να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Το Βελιγράδι ελπίζει εξάλλου ότι θα χαρακτηριστεί «υποψήφιο μέλος» της Ε. Ε. εντός του επόμενου χρόνου. Εντούτοις, ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις -και κυρίως η Ολλανδία- συνεχίζουν να εγείρουν ενστάσεις, αφού δεν έχει ακόμη συλληφθεί ο αυτουργός του μακελειού της Σρεμπρένιτσα και πρώην στρατηγός των σερβοβοσνιακών δυνάμεων, Ράτκο Μλάντιτς. Δυτικοί διπλωμάτες μάλιστα δήλωναν ανωνύμως σε ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία ότι «λίγα πράγματα θα αλλάξουν με το ψήφισμα χωρίς τη σύλληψη του Μλάντιτς, η οποία αποτελεί το βασικό ζητούμενο αυτή τη στιγμή, ώστε να ανοίξει ο δρόμος της Ευρώπης για τη Σερβία».

Η απόφαση της Βουλής κάνει ειδική αναφορά στον Μλάντις, σημειώνοντας «ότι θα συνεχιστούν οι προσπάθειες για τη σύλληψή του και την παραπομπή του στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία».

Γενναία πολιτική κίνηση

Σε κάθε περίπτωση, άπαντες αναγνωρίζουν ότι ο φυλοδυτικός κυβερνών συνασπισμός του Βελιγραδίου προέβη σε μία γενναία πολιτική κίνηση, παρά το ενδεχόμενο πολιτικό κόστος. Χαρακτηριστικό της δυσκολίας της απόφασης είναι και το γεγονός ότι η συνεδρίαση του κοινοβουλίου διήρκεσε 13 ώρες και μεταδόθηκε και τηλεοπτικά. Εξω από τη Βουλή είχαν συγκεντρωθεί εκατοντάδες διαδηλωτές, οι οποίοι διαμαρτύρονταν ότι η Σερβία επωμίζεται αποκλειστικά το βάρος των ευθυνών για τον εμφύλιο της δεκαετίας του 1990. Ανάλογη θέση υιοθέτησε και η αντιπολίτευση, με πολλά στελέχη της να υποστηρίζουν ότι «το λουτρό αίματος στη Σρεμπρένιτσα δεν ήταν πιο εγκληματικό από άλλες θηριωδίες που διαπράχθηκαν από τους Κροάτες εναντίον Σέρβων αμάχων».

Ελάχιστοι πάντως ήταν εκείνοι που αμφισβήτησαν ότι πράγματι διαπράχθηκαν εγκλήματα. «Ηταν μία πολύ δύσκολη απόφαση» σχολίασε ο βουλευτής του κυβερνώντος συνασπισμού, Νέναντ Κάνατς, και πρόσθεσε: «Ηταν το πρώτο βήμα για την επανεξέταση του πρόσφατου παρελθόντος μας. Η διαδικασία που μόλις άρχισε θα είναι μακρά και επίπονη».
Η πολιορκία και η σφαγή 7.000 άοπλων μουσουλμάνων

BBC

6 – 8 Ιουλίου 1995. Δυνάμεις των Σερβοβοσνίων πολιορκούν την ορισμένη από τον ΟΗΕ ασφαλή περιοχή της Σρεμπρένιτσα, όπου έχουν καταφύγει δεκάδες χιλιάδες μουσουλμάνοι άμαχοι, υπό την προστασία 600 ελαφρά οπλισμένων Ολλανδών κυανοκράνων. Μουσουλμάνοι πολεμιστές ζητούν από τους Ολλανδούς του ΟΗΕ να τους επιστρέψουν τον οπλισμό που τους είχαν παραδώσει, αλλά το αίτημα απορρίπτεται. Ο Ολλανδός διοικητής ζητεί αεροπορική υποστήριξη.

9 Ιουλίου. Οι Σερβοβόσνιοι εντείνουν τον βομβαρδισμό. Οι μουσουλμάνοι υποχωρούν από τους νότιους καταυλισμούς προς την πόλη. Οι Σερβοβόσνιοι πλησιάζουν, επιτίθενται σε ολλανδικά φυλάκια και πιάνουν 30 Ολλανδούς ομήρους. Οι Ολλανδοί δέχονται πυρά από τους μουσουλμάνους προκειμένου να μην οπισθοχωρήσουν και ένας κυανόκρανος τραυματίζεται θανάσιμα.

10 Ιουλίου. Οι σερβικοί βομβαρδισμοί σταματούν και τα νατοϊκά αεροπλάνα επιστρέφουν στη βάση τους χωρίς να βομβαρδίσουν. Εως το βράδυ έχουν συρρεύσει στην πόλη 4.000 πρόσφυγες και επικρατεί πανικός. Ο Ολλανδός διοικητής δηλώνει ότι αν οι Σερβοβόσνιοι δεν αποσυρθούν ώς τις 6 το πρωί, θα υποστούν μαζικούς βομβαρδισμούς.

11 Ιουλίου 1995. Στις 09.00 ο συνταγματάρχης Κάρεμανς πληροφορείται ότι είχε ζητήσει την αεροπορική υποστήριξη συμπληρώνοντας λάθος έγγραφο. Στις 10.30 το νέο αίτημα φθάνει στον στρατηγό Ζανβιέ, αλλά τα αεροπλάνα υποχρεώνονται να επιστρέψουν στην Ιταλία για ανεφοδιασμό, επειδή πετούσαν από τις 6 το πρωί. Στις 14.30 δύο ολλανδικά F-16 ρίχνουν δύο βόμβες σε σερβικές θέσεις γύρω από τη Σρεμπρένιτσα. Οι Σέρβοι απαντούν απειλώντας ότι θα σκοτώσουν τους Ολλανδούς ομήρους και τα αεροπλάνα φεύγουν. Μπαίνει στη Σρεμπρένιτσα ο Σερβοβόσνιος διοικητής Ράντκο Μλάντιτς.

12 Ιουλίου. Λεωφορεία μεταφέρουν γυναίκες και παιδιά σε μουσουλμανικές περιοχές, ενώ οι Σέρβοι ξεχωρίζουν όλους τους άνδρες από 12 ώς 77 ετών «για ανακρίσεις σχετικά με εγκλήματα πολέμου». Εκτιμάται ότι στη διάρκεια των επόμενων 30 ωρών φεύγουν από τη Σρεμπρένιτσα 23.000 άμαχοι. Εκατοντάδες άνδρες στοιβάζονται σε φορτηγά και αποθήκες. Περίπου 15.000 μουσουλμάνοι μαχητές, που προσπάθησαν να διαφύγουν από τα βουνά, υφίστανται βομβαρδισμούς.

13 Ιουλίου. Αρχίζει η σφαγή άοπλων μουσουλμάνων. Οι κυανόκρανοι παραδίδουν 5.000 μουσουλμάνους που είχαν βρει καταφύγιο στην ολλανδική βάση του Ποτοκάρι και, ως αντάλλαγμα, οι Σερβοβόσνιοι απελευθερώνουν 14 Ολλανδούς κυανόκρανους.

16 Ιουλίου. Οι Σερβοβόσνιοι επιτρέπουν στους Ολλανδούς να φύγουν από τη Σρεμπρένιτσα αφήνοντας πίσω τον οπλισμό, τα τρόφιμα και τα φάρμακά τους. Στις πέντε ημέρες μετά την πτώση της Σρεμπρένιτσα, εκτελέστηκαν πάνω από 7.000 άνδρες μουσουλμάνοι της Βοσνίας.

kathimerini.gr