Στα μέσα Μαρτίου, η Άγκυρα ενίσχυσε τις ενεργειακές της σχέσεις με την Κουρδική Περιφερειακή Κυβέρνηση του βορείου Ιράκ (Kurdistan Regional Government–KRG), καθώς ανανέωσε ένα συμβόλαιο εισαγωγής ιρακινού πετρελαίου και μεταφοράς του στο λιμένα Ceyhan της ανατολικής Μεσογείου, όπου καταλήγουν και τα αζέρικα πετρέλαια μέσω του αγωγού πετρελαίου Baku-Tbilisi-Ceyhan (BTC).

Το πετρέλαιο θα μεταφέρεται από το Κιρκούκ μέσω του υφιστάμενου αγωγού πετρελαίου Kirkuk-Ceyhan. Ο εν λόγω αγωγός, που κατασκευάσθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’70, έχει μήκος περίπου 1.000 χλμ. και αποτελείται από δύο αρτηρίες συνολικής παροχής 1,6 εκατ. βαρελιών ημερησίως (δηλαδή περίπου το 50% της παροχής του αγωγού πετρελαίου BTC). Από το 2003 έως τα τέλη του 2007, ο πετρελαιαγωγός Kirkuk-Ceyhan παρέμενε σχεδόν ανενεργός λογω επισκευών, συντήρησης και επειδή αποτελούσε συχνά στόχο τόσο του PKK εντός της Τουρκίας όσο και της ιρακινής αντίστασης στο βόρειο Ιράκ1. Μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ (Μάρτιος 2003), η γερμανική εταιρία SIEMENS με την επίβλεψη της τουρκικής BOTAS εκσυγχρόνισε τον πετρελαιαγωγό, ο οποίος έκτοτε υπολειτουργούσε.

Οι τουρκο-ιρακινές διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν το 2009 και η ανανέωση της συμφωνίας επιτεύχθηκε πρόσφατα με πρωτοβουλία του Τούρκου υπουργού Ενέργειας Taner Yildiz αλλά και του Ιρακινού αναπληρωτή υπουργού Ενέργειας Ahmad Al Shamma.

Σημειώνεται ότι στις αρχές του 2010, η Άγκυρα ανακοίνωσε ότι το Ιράκ θα εξάγει ετησίως στην Τουρκία 5 έως 10 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, προκειμένου να μεταφέρονται στις ευρωπαϊκές αγορές μέσω του σχεδιαζόμενου αγωγού φυσικού αερίου Nabucco.

Σύμφωνα με πληροφορίες του MEED2, που δημοσιεύθηκαν πριν τρεις περίπου εβδομάδες, η τουρκική κρατική εταιρία “Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı” (TPAO)3 διαπραγματεύεται με την ιρακινή εταιρία “Southern Oil Company” (SOC) τη
γεώτρηση 45 σημείων στην πετρελαιοφόρα περιοχή Rumaila (δυτικά της Βασόρας).
Η αξία του συμβολαίου αναμένεται να φθάσει τα 318 εκατ. δολάρια και να υπογραφεί
το φθινόπωρο του 2010.

Η ανανέωση της συμφωνίας για τον αγωγό πετρελαίου Kirkuk-Ceyhan συνέπεσε με την ανακοίνωση περί τουρκικού στρατηγικού σχεδίου αναβάθμισης του λιμένα του Ceyhan, μέσα στα επόμενα πέντε έτη. Επιπρόσθετα, στις 23 Μαρτίου, η Andalou News Agency ανέφερε σε δημοσίευμά της ότι η Τουρκία σχεδιάζει και την έναρξη της κατασκευής ενός πυρηνικού εργοστασίου μέχρι το 2014, προκειμένου να αυξήσει την εγχώρια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Πέρα από τα παραπάνω, η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να μειώσει την υψηλή εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο και να κατασκευάσει λιθανθρακοκίνητα και υδροηλεκτρικά εργοστάσια, προκειμένου να ανταπεξέλθει στις συνεχώς αυξανόμενες εγχώριες ενεργειακές ανάγκες.

Είναι προφανές ότι η Τουρκία προτίθεται να καταστεί ένας τεράστιος ενεργειακός κόμβος, υλοποιώντας ταυτόχρονα το μεγαλεπήβολο σχέδιο της κατασκευής του δικτύου μεταφοράς ενέργειας “MedStream”, που αφορά την υποθαλάσσια μεταφορά φυσικού αερίου, πετρελαίου και νερού από το Ceyhan προς τον ισραηλινό λιμένα Ashkelon (480 χλμ.), στη συνέχεια χερσαία μεταφορά προς το λιμένα Eilat (250 χλμ.) και τέλος διάθεση των πετρελαϊκών προϊόντων στις ασιατικές αγορές (κυρίως της Κίνας και της Ινδίας) με δεξαμενόπλοια. Το δίκτυο μεταφοράς ενέργειας “MedStream” υπολογίζεται ότι θα είναι ταχύτερο, φτηνότερο κατά 40% και ασφαλέστερο από τη διαδρομή μέσω του Σουέζ. Επίσης, υπολογίζεται ότι τα δεξαμενόπλοια από το λιμένα Eilat θα μπορούν να μεταφέρουν προς τις ασιατικές αγορές περίπου 2 εκατ. βαρέλια πετρελαίου ημερησίως.

Λαμβάνοντας υπόψη τα σχέδια και τις ενεργειακές δραστηριότητες της Τουρκίας, διαφαίνεται ότι η ανανέωση της τουρκο-ιρακινής συμφωνίας, για μεταφορά πετρελαίου από το Ιράκ μέσω του πετρελαιαγωγού Kirkuk-Ceyhan, αποσκοπεί στην μελλοντική ενίσχυση της παροχής του ενεργειακού δικτύου “MedStream”. Προφανώς, στο εγγύς μέλλον αναμένονται και άλλες συμφωνίες μεταξύ της Τουρκίας και των γειτονικών χωρών παραγωγής υδρογονανθράκων, προκειμένου να καλυφθούν οι ευρωπαϊκές ανάγκες και να ενισχυθεί η παροχή του σχεδιαζόμενου αγωγού φυσικού αερίου Nabucco. Όλα τα παραπάνω βέβαια θα λειτουργήσουν προς όφελος της Τουρκίας εφόσον το επιτρέψει η κατάσταση ασφάλειας και οι σχέσεις της Άγκυρας με τις εμπλεκόμενες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. Επομένως, ένα από τα επόμενα βήματα της Άγκυρας είναι να βελτιώσει τις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον και να επανορθώσει τις διαταραγμένες σχέσεις της με το Ισραήλ, το οποίο με τη σειρά του θα πρέπει να φθάσει σε κάποιου είδους συμφωνία με τους Παλαιστίνιους, προκειμένου να βελτιωθεί η κατάσταση ασφάλειας στην περιοχή, ώστε να τεθεί σε εφαρμογή το ήδη καθυστερημένο σχέδιο του ενεργειακού δικτύου “MedStream”.

Γιαννακόπουλος Βασίλης3