Όπως όλα δείχνουν, οι πληροφορίες (δηλώσεις Pierre Lellouche σε κοινοβουλευτικούς) για μυστική συμφωνία μεταξύ Γκιουλ και Σαρκοζί, που επιτεύχθηκε τον Οκτώβριο, είναι τελικά αληθινές.

ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΖΑΡΟΥΝΑ*
Την ώρα που η προσοχή των πλείστων κομμάτων και μεγάλου μέρους της διανόησης επικεντρώνεται σχεδόν κατ’ αποκλειστικόν τρόπο στο Κυπριακό, περνάει απαρατήρητο το γεγονός ότι οι σχέσεις Τουρκίας και Γαλλίας παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση. Αυτή αναμένεται να επηρεάσει τόσο τις σχέσεις Ε.Ε.- Τουρκίας όσο και την Κύπρο.

Όπως όλα δείχνουν, οι πληροφορίες (δηλώσεις Pierre Lellouche σε κοινοβουλευτικούς) για μυστική συμφωνία μεταξύ Γκιουλ και Σαρκοζί, που επιτεύχθηκε τον Οκτώβριο, είναι τελικά αληθινές. Οι τότε πληροφορίες έφεραν τη Γαλλία να είχε δεχθεί να τερματίσει τις αναφορές της στην προοπτική μίας προνομιακής σχέσης της Τουρκίας με την Ε.Ε. αντί της πλήρους ένταξης. Στα πλαίσια αυτά εξετιμάτο ότι η Γαλλία θα διατηρούσε το μονομερές βέτο σε πέντε κεφάλαια, επιτρέποντας όμως το άνοιγμα και τη διαπραγμάτευση όλων των υπολοίπων. Το αντάλλαγμα από την πλευρά της Τουρκίας θα ήταν η πλήρης εξομάλυνση και περαιτέρω ανάπτυξη των διμερών πολιτικών και οικονομικών σχέσεων, οι οποίες ήταν παγωμένες εξαιτίας της αρνητικής στάσης της Γαλλίας στα ευρωτουρκικά και στο ζήτημα της γενοκτονίας των Αρμενίων. Παρά τις τότε τουρκικές διαψεύσεις, οι εξελίξεις των τελευταίων πέντε μηνών επιβεβαιώνουν σε μεγάλο βαθμό την ύπαρξη της συμφωνίας αυτής.

Συγκεκριμένα, στο διαρρεύσαντα χρόνο είχαμε σημαντικές ανταλλαγές υπουργικών επισκέψεων ανάμεσα στις δύο χώρες, με πιο πρόσφατη εκείνη της Γαλλίδας υπουργού Εξωτερικού Εμπορίου Anne-Marie Idrac. Η Τουρκία άλλαξε θέση και στηρίζει πλέον την εμπλοκή της γαλλικής εταιρείας Gaz de France στον αγωγό αερίου Nabucco. Ταυτόχρονα, τη βδομάδα αυτή συζητήθηκε και η εμπλοκή της εν λόγω εταιρείας σε άλλα ενεργειακά έργα που θα γίνουν στην Τουρκία. Παράλληλα, η Τουρκία άνοιξε τις πόρτες σε γαλλικές αμυντικές βιομηχανίες, ή ευρωπαϊκές με σημαντική γαλλική συμμετοχή, στους αμυντικούς διαγωνισμούς των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Επιπρόσθετα με τα οικονομικά ανοίγματα παρατηρούμε ότι στο ίδιο διάστημα απουσιάζουν οι όποιες γαλλικές αναφορές σε προνομιακή σχέση.

Αξιοσημείωτα χλιαρή ήταν, επίσης, και η στάση των Γάλλων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του περασμένου Δεκεμβρίου, όπου δεν στήριξαν την κυπριακή θέση για πρόσθετες κυρώσεις. Περιορίστηκαν στο να μας βοηθήσουν στην εξασφάλιση ενός πιο δυνατού λεκτικού. Το γαλλικό φλερτ προς την Τουρκία δεν είναι κάτι καινούργιο. Η Γαλλία θεωρεί την Τουρκία σημαντικό οικονομικό εταίρο. Η συμφωνία Τουρκίας-Αρμενίας, που υπογράφηκε τον Οκτώβριο, αποτέλεσε μία πολύ ευνοϊκή συγκυρία, που όπως δείχνουν τα πράγματα, οι δύο χώρες αξιοποίησαν πάραυτα. Ανάλογα θετική για τα τουρκικά συμφέροντα είναι και η γαλλική στάση στις προσπάθειες για εμπλοκή της Τουρκίας στα θέματα της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Άμυνας και Ασφάλειας.

Η γαλλική στροφή θα πρέπει να οδηγήσει σε δεύτερες σκέψεις όλους εκείνους που θεωρούν ότι τα γαλλικά και τα κυπριακά συμφέροντα στο ζήτημα της τουρκικής ενταξιακής πορείας ταυτίζονται. Να θυμίσω ότι και στο παρελθόν, επί προεδρίας Σιράκ, η Γαλλία είχε μεταφέρει στην τότε τουρκική ηγεσία επιζήμιες για την Κύπρο και την Ελλάδα ιδέες, που αφορούσαν το περιεχόμενο της γαλλικής ιδέας για προνομιακή σχέση. Στην προσπάθειά τους, μάλιστα, να πείσουν την Τουρκία, είχαν τότε υποστηρίξει ότι με την επιλογή της προνομιακής σχέσης, οι Τούρκοι δεν θα είχαν πλέον καμία υποχρέωση έναντι της Κύπρου και της Ελλάδας.

Όπως και οι σημερινές εξελίξεις δείχνουν, η Γαλλία είναι διατεθειμένη να επιτρέψει, χωρίς πρόσθετους πολιτικούς όρους, στην Τουρκία να ολοκληρώσει το μεγαλύτερο μέρος της ενταξιακής της πορείας. Οι Γάλλοι φαίνεται να μεταθέτουν τις όποιες τελικές αποφάσεις για το είδος της σχέσης για αργότερα και στη βάση των δεδομένων που θα υπάρχουν τότε. Εκτιμώ πως κάτι τέτοιο θα είναι επιζήμιο για τα κυπριακά και ελληνικά συμφέροντα για τους εξής λόγους. Η χρονική αυτή μετάθεση αποδυναμώνει τη δυνατότητά μας για άσκηση πιέσεων στην Τουρκία και εξασφάλιση πολιτικών ανταλλαγμάτων στο Κυπριακό, αφού σήμερα η ενταξιακή πορεία είναι άκρως απαραίτητη στον Ερντογάν, στην εν εξελίξει προσπάθειά του για εξουδετέρωση του κεμαλικού κατεστημένου. Ακόμα η χρονική αυτή μετάθεση επιτρέπει στην Τουρκία να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά την οικονομική της μεγέθυνση.

Τις πιο πάνω διαπιστώσεις θα πρέπει να τις συνυπολογίζουμε στο σχεδιασμό και την υλοποίηση της ευρωπαϊκής μας πολιτικής γενικά και ειδικότερα σε ό,τι αφορά την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Η πρώτη δοκιμασία θα είναι κατά τις προσεχείς παρασκηνιακές διαβουλεύσεις, για το ενδεχόμενο άνοιγμα του κεφαλαίου της ενέργειας.

* Διεθνολόγος και πρώην ειδικός σύμβουλος για θέματα Ε.Ε. στο ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών
ΣΗΜΕΡΙΝΗ