Ο Γερόλακκος βομβαρδίστηκε άγρια την περίοδο του 1974 από την τουρκική πολεμική αεροπορία. Οι αποθήκες πυρομαχικών της Εθνικής Φρουράς και τα στρατόπεδα της ΕΛΔΥΚ βρίσκονταν στο έδαφός του και οι εισβολείς ήθελαν να πλήξουν καίρια την κυπριακή άμυνα.

Οι δυνάμεις της Εθνοφρουράς κατείχαν στο έδαφος του Γερολάκκου θέσεις στρατηγικής σημασίας, που δέσποζαν του ισχυρού θυλάκου του Κιόνελι και του αεροδρομίου Λευκωσίας. Στην αντιαρματική τάφρο του Γερολάκκου κείτονται ακόμη και σήμερα τα απομεινάρια της επίθεσης της ΕΛΔΥΚ και της Εθνοφρουράς στο Κιόνελι. Παλιά άρματα μάχης, οχήματα, ακόμη και ατομικός εξοπλισμός από την ηρωική επέλαση των Ελδυκάριων στρατιωτών. Χρόνια μετά τις μάχες, οι οβίδες που υπέστησαν αστοχία την πολεμική περίοδο έσκαζαν στο όργωμα των χωραφιών. Ένας Τουρκοκύπριος της περιοχής δείχνει στη «Σ» τα κουλά του χέρια από τη δράση των οβίδων μετά τον πόλεμο.

Ο Γερόλακκος είναι φυσική επέκταση της Λευκωσίας, κομμάτι και ψυχή της προς το βορρά. Είναι ένα χωριό 100% ελληνικό, χωρίς τουρκική ιδιοκτησία γης. Κατελήφθη από τον στρατό κατοχής και έγινε προσωρινή πατρίδα εποίκων και Τουρκοκυπρίων, που κουβαλήθηκαν εκεί από τη Λεμεσό και την Πάφο. Για πολλά χρόνια οι αρχές του ψευδοκράτους δεν άγγιζαν το Γερόλακκο. Δεν τον έβαζαν στους σχεδιασμούς τους για να καταστεί μέρος της σχεδιαζόμενης από χρόνια τουρκικής πολιτείας. Λογάριαζαν στην τελική διευθέτηση να επιστρέψουν την ελληνική γη του Γερολάκκου στους νόμιμους κατοίκους της πριν από τον άνισο πόλεμο του 1974.

Λογάριαζαν μετακίνηση
Μάλιστα, σε πολλές επισκέψεις ψευδοϋπουργών στο χωριό, είχε λεχθεί με έμφαση στους Τουρκοκυπρίους προσωρινούς κατοίκους και τους εποίκους, ότι σε περίπτωση λύσης του Κυπριακού όλοι θα μεταφέρονταν στην περιοχή Λευκονοίκου και εκεί θα τους κτίζονταν νέα σπίτια. Την περιοχή Λευκονοίκου οι Τούρκοι τη θεωρούσαν πάντα ως τον πυρήνα του κράτους που θέλουν να αναπτύξουν στα ελληνικά εδάφη της Κύπρου.

Σε καμία διαπραγμάτευση ή βολιδοσκόπηση δεν έδειξαν να συζητούν επιστροφή του Λευκονοίκου και των άλλων χωριών της κεντρικής Μεσαορίας. «Η γη μας -λένε προκλητικά- είναι πολύ όμορφη και γόνιμη, και είναι τουρκική πατρίδα για πάντα». Μάλιστα, η εκπρόσωπος του ψευδοκράτους στο λεγόμενο γραφείο τύπου και πληροφοριών Ασού, είπε προκλητικά σε Ελληνοκύπριους δημοσιογράφους ότι «δεν επιστρέφεται στους «Ρουμ» ούτε σπιθαμή από τη δική μας γη στη Μεσαρκά». Ψηφίσαμε «έβετ» στο δημοψήφισμα, λέγει προκλητικά, γιατί προσδοκούσαμε διεθνή αναγνώριση και όχι γιατί σας αγαπούσαμε ή γιατί θέλουμε να κτίσουμε κράτος μαζί. Ο Γερόλακκος δεν εμπίπτει σ’ αυτόν το σκληρό πυρήνα των διεκδικήσεων των Τούρκων. Για πολλά χρόνια αφήνετο να αιωρείται η εντύπωση ότι η περιοχή θα επιστρεφόταν στους Ελληνοκύπριους νόμιμους ιδιοκτήτες της.

Του έκλεψαν την ομορφιά και την καθαριότητά του
ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ άλλαξαν τα φώτα του ελληνικού στην ψυχή και στην ιδιοκτησία Γερολάκκου. Του πήραν την ομορφιά του. Σύλησαν τις εκκλησιές και έκαναν το μεγάλη τζαμί και τη μικρή σχολή χορού. Η μεγάλη εκκλησία του Γερολάκκου της Παναγίας Ευαγγελίστριας έγινε τζαμί και της έχωσαν δυο μεγάλες τουρκικές σημαίες στο θόλο της. Αδελφό κτίσμα της εκκλησίας της Ακανθούς, είναι πανέμορφη και στερεώθηκε με αίμα, όταν ο πρωτομάστοράς της έπεσε από το καμπαναριό στο κτίσιμο και σκοτώθηκε.

Η μικρή εκκλησία του Αγίου Μάμαντος διατηρείται και παραδόξως διαθέτει ακόμη και την καμπάνα της. Οι Τουρκοκύπριοι που ανέλαβαν να τη φροντίζουν, λένε ότι είναι αμαρτία να ξηλωθεί η καμπάνα και οι έποικοι έκαναν πίσω. Ο Γερόλακκος είναι μια δρασκελιά από τη Λευκωσία. Τόσο κοντά και τόσο μακριά, γιατί μεσολαβούν οι ορδές του Αττίλα. Η διατήρηση της μνήμης και της επιθυμίας για επιστροφή δίνει πολιτικό μήνυμα και προς αυτή την κατεύθυνση συμφωνούν όλοι όσοι κατάγονται από το Γερόλακκο. Τι θα γίνει με αυτούς που έκτισαν τουρκόσπιτα εκεί, θα το δείξει ο χρόνος και οι συμφωνίες που θα συνομολογηθούν. Κάποιοι Ελληνοκύπριοι, πάντως, έσπευσαν να ξεπουλήσουν τη γη τους πολύ φτηνά, με συμβόλαια που έκαναν με Τουρκοκυπρίους εργολάβους. Αυτό το γνωρίζουν οι ταγοί του χωριού και λένε ότι δεν είναι σωστό, γιατί η πίστη για επιστροφή πρέπει να κατευθύνει τις κινήσεις όλων μας.

Το χωριό των επωνύμων…
ΛΙΓΟΙ γνωρίζουν ότι ο Γερόλακκος είναι ο τόπος καταγωγής πολλών επωνύμων Κυπρίων, όπως του Κυβερνητικού Εκπροσώπου Στέφανου Στεφάνου, του προέδρου του Σωματείου ΑΠΟΕΛ Πρόδρομου Πετρίδη, του πρώην προέδρου της Ομόνοιας Δώρου Σεραφείμ, του Λάκη Πολυκάρπου, του Τάκη Θεοχαρίδη, του Ιάκωβου Παρπέρη, του δημοσιογράφου Μιχάλη Μιχαήλ, της Ευγενίας Τριμιθιώτη, του Σάββα Κατσαρή, του Κωστάκη Παπαγεωργίου και πολλών άλλων, που συμμετέχουν σήμερα ενεργά στα δρώμενα της κυπριακής ζωής και της πρωτεύουσας της Κύπρου. Ο Γερόλακκος είχε πριν από την εισβολή 2.878 Ελληνοκυπρίους κατοίκους και δύο Τουρκοκυπρίους, που έτυχε να μείνουν στο χωριό. Όπως περιγράφουν μέλη της σημερινής ηγετικής ομάδας του χωριού, ο Τάκης Θεοχαρίδης, ο Ιάκωβος Παρπέρης και ο Νικόλας Χατζησοφοκλέους, οι κάτοικοι δεν συγκρούστηκαν ποτέ μεταξύ τους για πολιτικούς λόγους. Δηλαδή, δεν έφτασαν ποτέ στο τραγικό σημείο να βάζουν βόμβες ο ένας στο άλλον, ακόμη και στην πιο σκληρή στιγμή του διχασμού των Κυπρίων. Τότε που το αδελφικό μίσος ξεχείλιζε και ετοίμαζε με ξένη πολιτική υποδαύλιση τις κερκόπορτες για τον Αττίλα. Προοδευτικό δημοκρατικό χωριό, έχει κατανομή πολιτικών δυνάμεων ανάλογη με την υπόλοιπη Κύπρο, έχει, όμως, μιαν απόκλιση προς τα λαϊκά στρώματα και τις λαϊκές προοδευτικές δυνάμεις. Στο Γερόλακκο της εργατιάς η αριστερή ιδεολογία έβρισκε πρόσφορο έδαφος και από αυτό το χώρο ξεκίνησε και ο Στέφανος Στεφάνου, σημαντικό στέλεχος σήμερα της Κυβέρνησης της Κύπρου. Στο χωριό ανεπτύσσετο, παράλληλα, έντονη πολιτιστική δραστηριότητα, που αποτελούσε πλούτο και κόσμημα για την ευρύτερη Λευκωσία. Ο Γερόλακκος ήταν το πρώτο μεγάλο χωριό της παράκαμψης του Κιόνελι για το δρόμο προς την Κερύνεια μέσω Μύρτου και Πανάγρων. Οι μικρές χαρουπιές του δρόμου αυτού έγιναν σήμερα μεγάλα δέντρα, μετρώντας με το μέγεθος των κορμών τους τα δίσεκτα χρόνια που πέρασαν.

Η προσφυγιά δεν έσβησε το χαμόγελο ΣΗΜΕΡΑ στο σύλλογο των κατοίκων Γερολάκκου, που βρίσκεται στη Μακεδονίτισσα, μαζεύονται κάθε Πέμπτη γύρω στις 8 μ.μ. αρκετοί κάτοικοι και έχουν μια ζεστή ανθρώπινη επικοινωνία. Κάθε Σάββατο, η σύναξη επαναλαμβάνεται για όσες γυναίκες μπορούν. Κι εκεί τα λένε, θυμούνται το χωριό τους και κρατούν ζεστή τη σχέση του χωριανού και του φίλου. Η προσφυγιά δεν έσβησε το χαμόγελο και την ελπίδα των ανθρώπων του Γερολάκκου. Μια στενή λωρίδα γης, που τους έμεινε ελεύθερη, καλλιεργείται τώρα μετά το άνοιγμα των διαχωριστικών γραμμών και αποτελεί τον προπομπό της απελευθέρωσης. Τα νερά διαχωρίστηκαν δίκαια και η γη πρασίνισε από τη φιλόπονη προσπάθεια των ανθρώπων του μόχθου. Λίγο παρακάτω, το αεροδρόμιο Λευκωσίας κείται βουβό και καταθλιπτικό, με τα βομβαρδισμένα αεροσκάφη να φασκελώνουν με τα ακρωτηριασμένα φτερά τους τον ουρανό. Αυτόν τον ουρανό, που το 1974 έσπερνε μολύβι, ναπάλμ και θάνατο. Αυτόν τον ουρανό που τον μόλυνε η τουρκική κατάρα.

Έχουν χαθεί στο μακρινό χθες οι μέρες ευτυχίας της Κύπρου. Τότε που η νεολαία του Γερολάκκου ήταν γεμάτη αισιοδοξία και ατένιζε με πίστη το μέλλον. Την ευλογημένη αυτή κυπριακή γη την ακρωτηρίασε βίαια η τουρκική λαίλαπα και στη γη αυτή μαρτύρησαν Ελληνοκύπριοι και Ελδυκάριοι στρατιώτες, αγκαλιασμένοι στα χαρακώματα. Τα οστά τους ταυτοποιούνται ακόμη διάτρητα από τις τουρκικές σφαίρες, λίπασμα ελευθερίας για μας που μείναμε πίσω ζωντανοί και για τις γενιές που έρχονται. Η φυσική βορειοδυτική προέκταση της Λευκωσίας γέμισε Αττίλες και Τουρκοκυπρίους, που μεταφέρθηκαν από τη Λεμεσό και την Πάφο. Σ’ ένα πρόσφατο περιστατικό τσακώθηκαν ένας Τουρκοκύπριος από την Ευρέτου της Πάφου με έναν έποικο απόστρατο αξιωματικό του Αττίλα και ο τελευταίος χαϊδεύοντας το πιστόλι του είπε: «Όταν ξαναγίνει πόλεμος με τους γκιαούρ, εσένα θα καθαρίσω πρώτο, για να μην σε έχω στα πόδια μου.

Τι γκιαούρ, τι Τουρκοκύπριοι που αγαπούν τους γκιαούρ, το ίδιο κακά σκυλιά είναι». Αυτά λένε οι έποικοι κι αυτά ακούνε οι Τουρκοκύπριοι συγκάτοικοί τους στο Γερόλακκο. Ίσως γι’ αυτό κάποιοι Τουρκοκύπριοι του σημερινού Γερόλακκου πρωτοστατούν στις εκδηλώσεις ειρήνης και έχουν καλή συνεργασία με Ελληνοκυπρίους.

Έντονο το τουρκικό στοιχείο
Η ΠΕΡΙΟΧΗ Γερολάκκου άρχισε μετά το 2004 να κτίζεται. Τον τελευταίο καιρό μεγάλες αναπτύξεις ξεκινούν από το Κιόνελι και φτάνουν μέχρι τα χώματα του Γερολάκκου. Σε μερικές περιπτώσεις κτίζονται σπίτια και μέσα στον πυρήνα του χωριού. Πάνω σε δύο ή και τρία ακόμη τεμάχια γης κτίζεται ένα σπίτι για να καπαρώσουν μετά τη λύση όλη τη γη. Αυτό σκέφτονται με πονηριά αυτοί που κτίζουν δήθεν για να καλύψουν νέες ανάγκες των οικογενειών τους. Τα παλιά πλινθόκτιστα σπίτια του Γερολάκκου χαλάστηκαν από τους Τουρκοκυπρίους που πήγαν εκεί πρώτοι, για να μην κατακλυστεί το χωριό από εποίκους. Ο Γερόλακκος σήμερα φέρει έντονα τα τουρκικά σημάδια και την τουρκική τεχνοτροπία στις οικοδομές, έχει αλλάξει φυσιογνωμία και τίποτε δεν θυμίζει το κυπριακό παραδοσιακό χθες. Όλος ο χώρος μολύνεται με την παρουσία τουρκικών συμβόλων, με τον ανδριάντα του Ατατούρκ και τις βλοσυρές μορφές των Τούρκων ηγετών, αναρτημένες στις αίθουσες των καφενείων. Για κάποιον που δεν γνωρίζει το χθες, νομίζει ότι μπήκε σε τουρκική συνοικία. Μόνο οι δύο εκκλησίες στο κέντρο του χωριού δημιουργούν συνειρμούς ότι κάτι βέβηλο έγινε εκεί.

ΣΗΜΕΡΙΝΗ-ΑΔΩΝΗ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΔΗ