Είναι το πιο συζητημένο όνομα το τελευταίο διάστημα στην Τουρκία. Ο Φετουλάχ Γκιουλέν και το… κίνημά του φέρεται ότι βρίσκονται πίσω από όλα όσα συνταράζουν το πολιτικοκοινωνικό σκηνικό της χώρας, προσδίδοντας στη δράση τους μυθικές διαστάσεις και οδηγώντας σε έναν παραλογισμό συνωμοσιολογίας.

Της Μαρίνας Γ. Μεϊντάνη

Ποιος είναι όμως ο Φετουλάχ Γκιουλέν και πώς κατάφερε από γιος ενός ιμάμη από την Ερζουρούμ της νοτιοανατολικής Τουρκίας να γίνει σήμερα ο βασικός παράγοντας -για κάποιους- που οδηγεί όχι μόνο τις εξελίξεις στην Τουρκία αλλά και σε άλλες χώρες και σημεία της υφηλίου;

Η Τουρκία τον καταδίκασε το 1999 για υπονόμευση του κοσμικού καθεστώτος λόγω μιας ομιλίας του στην τηλεόραση, με την οποία υποστήριζε τη διείσδυση των οπαδών του σε όλους τους κρατικούς μηχανισμούς, ώστε να αλωθεί το κεμαλικό κατεστημένο από τη βάση. Ο Φετουλάχ φεύγει για τις ΗΠΑ και συνεχίζει από εκεί τη δράση του: Γράφει βιβλία -έχει στο ενεργητικό του περισσότερους από 50 τίτλους- δημιουργεί ιδρύματα, σχολεία και πανεπιστήμια σε περισσότερες από 40 χώρες, από την Τουρκία μέχρι τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Κίνα, τη Ρωσία, τις χώρες του Καυκάσου (όπου υπάρχουν πολυπληθείς τουρκικές μειονότητες) αλλά και στην Αυστραλία, τις Φιλιππίνες και τη Νότια Αφρική, με σημαντική παρουσία και στα Βαλκάνια, Βοσνία, Αλβανία, Κόσοβο, ΠΓΔΜ, ακόμη και στην… Ελλάδα. Δίνει υποτροφίες σε νεαρούς φοιτητές για σπουδές σε αναγνωρισμένα πανεπιστήμια της Δύσης και δημιουργεί μέσω αυτών τη γέφυρα με τον κόσμο του Ισλάμ αλλά και τη νέα αστική και ιθύνουσα πολιτική τάξη στην Τουρκία. Παράλληλα ελέγχει μεγάλο μέρος των μέσων ενημέρωσης, έχει την τράπεζα Asya, που λειτουργεί με το ισλαμικό τραπεζικό πρότυπο, και ένα δίκτυο μη κυβερνητικών οργανώσεων.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ
Ξεκινώντας από μία κλασική εκπαίδευση από τον ιμάμη πατέρα του και άλλους δασκάλους, που τον μυούν στις θέσεις των μουσουλμανικών ταγμάτων της Ανατολίας του Σαΐντ Νουρσί και του Ρουμί Τζελαλεντίν, στα 40 του χρόνια, στις αρχές της δεκαετίας του ’70, ο Γκιουλέν βρίσκεται ως ιμάμης στη Σμύρνη, απ’ όπου αρχίζει τη διεθνή δράση του. Εκεί οργανώνει για πρώτη φορά τα καλοκαιρινά κάμπιγκ, όπου δίδασκε τις αρχές του Ισλάμ μέσα από τις διδαχές του Ρουμί, ιδρύοντας τα πρώτα ιεροδιδασκαλεία του. Παράλληλα δίνει διαλέξεις σε όλη την Τουρκία και στην Ευρώπη, ανοίγει σχολεία, ένα πανεπιστήμιο, προχωρά σε εξαγορά μέσων ενημέρωσης και συστήνει θρησκευτικές ομάδες και οργανώσεις, το Ίδρυμα Δημοσιογράφων και Συγγραφέων προωθώντας διαθρησκευτικές συναντήσεις και το διάλογο μεταξύ των θρησκειών κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού. Πραγματοποιεί επαφές και συναντήσεις με όλους τους θρησκευτικούς ηγέτες της Τουρκίας, με τον οικουμενικό πατριάρχη, τον αρμένιο πατριάρχη, τον αρχιραβίνο της Τουρκίας, ακόμη και με τον πάπα. Συνήθεια που έχει και ο σημερινός πρωθυπουργός Ερντογάν, ο οποίος κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού καλεί τους θρησκευτικούς ηγέτες σε κοινά γεύματα.

ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΡΑΣΗ
Μετά την καταδίκη του το ’99 εγκαθίσταται στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ και συνεχίζει τη διεθνή δράση του. Δημιουργεί περισσότερα από 300 ιδιωτικά (ισλαμικά) σχολεία στην Τουρκία και άλλα 200 στο εξωτερικό, φοιτητικές εστίες, ιατρικά κέντρα, φροντιστήρια για την εκμάθηση της τουρκικής γλώσσας, μορφωτικά κέντρα, φιλανθρωπικές οργανώσεις, εξαγοράζει εφημερίδες (η Zaman έχει ειδικές εκδόσεις σε Αζερμπαϊτζάν, ΠΓΔΜ, Βουλγαρία, Ρουμανία, Γερμανία, Καζακστάν, Κιργιστάν, Τουρκμενιστάν και Αυστραλία), τηλεοράσεις και μία ιστοσελίδα σε 22 γλώσσες. Επισήμως το κίνημά του ακολουθούν περίπου 1 εκατομμύριο άνθρωποι και είναι αυτοί που με την ψήφο τους πέρυσι σε μία διοργάνωση του αμερικανικού περιοδικού «Foreign Policy» και του βρετανικού «Prospect» τον κατέταξαν πρώτο στη λίστα μεταξύ των 100 πιο σημαντικών στοχαστών.
Ωστόσο το κίνημα Γκιουλέν έχει κατηγορηθεί για πολιτικές παρεμβάσεις στην Κεντρική Ασία και διασυνδέσεις με τη CIA και τον Σόρος. Ο πρόεδρος του Ουζμπεκιστάν Καρίμοφ έχει καταγγείλει ότι οι επίδοξοι δολοφόνοι του ανήκαν στο κίνημα Γκιουλέν, ενώ τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα έχουν λάβει μέτρα κατά των δραστηριοτήτων του κινήματος είτε κλείνοντας σχολεία είτε απαγορεύοντας τη δράση του.

Οι αμερικανικές αρχές είχαν επανειλημμένως προσπαθήσει να τον απελάσουν και μάλιστα επικαλούνταν στοιχεία ότι η οργάνωσή του χρηματοδοτούταν από σκοτεινά κέντρα της Σαουδικής Αραβίας, του Ιράν και της Τουρκίας. Ωστόσο το 2008 του παραχωρείται «πράσινη κάρτα» και δεν είναι λίγοι όσοι πίσω από τη στάση αυτή βλέπουν παρέμβαση των μυστικών υπηρεσιών. Οι σχέσεις του με τον Γιασίν αλ Καντί αποτελούν ακόμη ένα σκοτεινό σημείο. Ο Γκιουλέν εκπροσωπεί όμως με τη δράση και τις θέσεις του την εναλλακτική πρόταση για το μουσουλμανικό κόσμο. Αυτό το ήπιο και μετριοπαθές Ισλάμ, το οποίο μπορεί να συμβιώνει με τις δυτικές αξίες και η Ουάσιγκτον φέρεται να το βλέπει ως μοντέλο στην αντιπαράθεση με το ριζοσπαστικό Ισλάμ.

ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΑΚΡ
Η άνοδος του Ερντογάν στην εξουσία τού ανοίγει το δρόμο για επιστροφή στην Τουρκία, καθώς το 2006 δικαστήριο της Άγκυρας τον αθωώνει. Ο ίδιος δεν γυρίζει πίσω και συνεχίζει να διαμένει στις ΗΠΑ παρά τα προβλήματα που αρχικώς αντιμετώπισε.
Το κίνημα των «φετουλαχιστών» χαρακτηριζόταν ως η «τρίτη εξουσία» στην Τουρκία από το αμυντικό περιοδικό «Jane’s» (10.2.09), μετά την κυβέρνηση και το στρατό. Σε «όπλο του» έχει αναχθεί η υπόθεση Εργκένεκον, με την οποία εμφανίζεται να καταφέρνει σημαντικό πλήγμα στην καρδιά του κεμαλικού κατεστημένου. Ωστόσο στην Τουρκία δεν είναι λίγοι αυτοί που μιλούν για συγκυριακή συνύπαρξη με την κυβέρνηση Ερντογάν, καθώς, όπως σημειώνουν, ο επόμενος στόχος θα είναι ο πλήρης έλεγχος της κυβέρνησης μέσα από δικά του άτομα, που ήδη έχει καταφέρει να τοποθετηθούν σε υψηλόβαθμες θέσεις.

Μία άποψη η οποία σηκώνει αντίλογο, καθώς σύμφωνα με τους ίδιους ο Ερντογάν αλλά και η συντριπτική πλειονότητα του υπουργικού συμβουλίου, ακόμη και ο πρόεδρος Γκιουλ συμμετέχουν αν όχι στο ισλαμικό τάγμα των «νουριστών», που συνδέεται απευθείας με τον Γκιουλέν, σε άλλα ισλαμικά τάγματα που βρίσκονται σε ευθεία σύνδεση μαζί του.
Έπειτα από περίπου 90 χρόνια από τον πόλεμο που κήρυξε ο Κεμάλ στα μουσουλμανικά τάγματα, αυτά εμφανίζονται και πάλι στο προσκήνιο της πολιτικής ιστορίας της γείτονος. Όλοι σήμερα στην Τουρκία αναρωτιούνται και ψάχνουν για τους σούφι, για τις αρχές του Σαΐντ Νουρσί και τους «νουρτσιλάρ», για τους «νακσμπεντί», στις τάξεις των οποίων φέρεται να ανήκουν η πλειονότητα των αξιωματούχων της κυβέρνησης ΑΚΡ και ο ίδιος ο Ερντογάν, και τους «σουλεϊμαντζί».

Είναι αυτός που φέρεται να στηρίζει (και να ελέγχει) την κυβέρνηση ΑΚΡ, που έχει ενορχηστρώσει την πολεμική εναντίον του κεμαλικού κατεστημένου, αυτός που έχει τη μυστική ισλαμική ατζέντα για την Τουρκία και την προωθεί. Πράκτορας της CIA ή ένας τούρκος Αγιατολάχ Χομεϊνί; Υποστηρικτής ενός ήπιου-ανεκτικού Ισλάμ, που μπορεί να συμβαδίζει με τις αρχές της δυτικής δημοκρατίας και να αποδέχεται το διαφορετικό, ή ένας ισλαμιστής που με πλάγιους τρόπους επιχειρεί να φέρει στην Τουρκία τη σαρία;
Η απάντηση που θα λάβεις σήμερα στην Τουρκία είναι δηλωτική της κατάταξης του ερωτηθέντος σε ένα από τα δύο κύρια στρατόπεδα: στους κεμαλιστές και οπαδούς του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους ή στους φιλο-ισλαμιστές υποστηρικτές της κυβέρνησης Ερντογάν.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-makthes.gr