O Μορντεχάι ή Μαρδοχαίος Φριζής (1 Ιανουαρίου 1893 – 5 Δεκεμβρίου 1940) ήταν ελληνοεβραίος αξιωματικός, που σκοτώθηκε πολεμώντας ηρωικά στον ελληνοϊταλικό πόλεμο. Ο Μαρδοχαίος Φριζής γεννήθηκε το 1893 στη Χαλκίδα, στην οποία οδός φέρει το όνομά του, σε πολύτεκνη οικογένεια. Το όνειρό του ήταν να γίνει αξιωματικός.

Έδωσε εξετάσεις στη Σχολή Ευελπίδων αλλά εγκατέλειψε τη σχολή. Γι’ αυτό υπάρχουν δύο εκδοχές, ή ότι θεώρησε υποτιμητικό το ότι δεν ήρθε πρώτος ή ότι εξαιτίας του ιουδαϊκού θρησκεύματος δεν έγινε δεκτός. Έδωσε εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο και πέτυχε στη Νομική. Την περίοδο εκείνη συνδέθηκε με τον Κονδύλη, στον οποίο εκφράζει την επιθυμία του «να γίνει στρατιώτης». Μπήκε στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών, από την οποία αποφοίτησε το 1916. Έλαβε μέρος στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην εκστρατεία στην Ουκρανία, και στη μικρασιατική εκστρατεία, όπου, κατά την υποχώρηση, πιάστηκε αιχμάλωτος στη Σμύρνη.

Άλλοι Εβραίοι πληροφορήθηκαν το γεγονός, και συγκέντρωσαν χρήματα για να τον απελευθερώσουν, εκείνος όμως αρνήθηκε λέγοντας «Ό,τι είναι να γίνει θα γίνει για όλους». Ένα χρόνο αργότερα αφέθηκε ελεύθερος μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες αξιωματικούς. Το 1936 μετατέθηκε στην Κρήτη και του ανατέθηκε ο τομέας λογοκρισίας επί του Τύπου. Μετατέθηκε στο Δελβινάκι με την αιτιολογία ότι «δεν έκανε σωστά τη δουλειά του». Στο Δελβινάκι συνδέθηκε με τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Σπυρίδωνα, ο οποίος τον επισκεπτόταν συχνά για σκάκι.

Η δράση του στον ελληνοϊταλικό πόλεμο
Πριν ακόμη κηρυχθεί ο πόλεμος, ο Φριζής είχε εκπονήσει σχέδιο απώθησης του εχθρού σε περίπτωση επίθεσης, το οποίο είχε εγκριθεί από τον Παπάγο. Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 τον βρήκε διοικητή του υποτομέα Δελβινακίου της 8ης Μεραρχίας. Η άμυνα του μετώπου Ηπείρου είχε ανατεθεί εξ ολοκλήρου στην 8η Μεραρχία. Η γραμμή αμύνης άρχιζε στα αριστερά από τα παράλια σύνορα Ελλάδος-Αλβανίας και στα δεξιά στηριζόταν στον Σμόλικα. Η διαταγή της 23ης Σεπτεμβρίου του 1940 καθόριζε ότι η Μεραρχία απεφάσισε να παρασύρη τον αντίπαλο επί της οργανωμένης άριστα τοποθεσίας Ελαία-Καλαμά κι από εκεί με αντεπιθέσεις να τον απορρίψη πέραν των συνόρων. Το σχέδιο όριζε ότι οι μονάδες προκάλυψης θα εκτελούσαν μαχόμενες υποχωρητικούς ελιγμούς μέχρι την γραμμή αμύνης παρασύροντας στην υποχώρησή τους τον εχθρό. Εκεί, οι μονάδες προκαλύψεως θα περνούσαν στα μετόπισθεν σαν εφεδρείες. Η 8η Μεραρχία ήταν την 27η Οκτωβρίου πανέτοιμη και πλήρως επιστρατευμένη. Μάλιστα το 39ο Σύνταγμα Ευζώνων Μεσολογγίου είχε προεπιστρατευθεί και πορευόταν προς την Ήπειρο για να ενταχθεί στην 8η Μεραρχία, ενώ την 28η Οκτωβρίου ήταν στο Αγρίνιο.

Η διοίκηση των ελληνικών δυνάμεων ανατέθηκε στον Βασίλειο Βραχνό. Όταν άρχισε ο πόλεμος, οι 1.800 άνδρες του Δαβάκη αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν υπό την πίεση των 11.000 ανδρών της μεραρχίας ΤΖΟΥΛΙΑ, ενώ ο Δαβάκης τραυματίστηκε την έκτη ημέρα και αποχώρησε τραυματισμένος από το μέτωπο. Η ΤΖΟΥΛΙΑ επιτέθηκε με δύο έμβολα γύρω από τον Σμόλικα. Από την ΒΑ πλευρά επιτέθηκε με το 75% των δυνάμεών της (Βόρειο Συγκρότημα) ενώ το υπόλοιπο (Νότιο Συγκρότημα) επετέθη ΝΑ του Σμόλικα. Αν πετύχαινε η δράση του Νοτίου Συγκροτήματος της ΤΖΟΥΛΙΑ θα απέκοπτε τον στρατό Ηπείρου με κίνδυνο κυκλώσεως της 8ης Μεραρχίας. Για άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος, ο Κατσιμήτρος διατάζει, την 31η Οκτωβρίου το βράδυ, τον Υποτομέα Αώου (Τάγμα Προκαλύψεως Κονίτσης) να συμπτυχθή νοτίως του Αώου βόρεια από το Βρυσοχώρι και να συνδεθή με το Απόσπασμα Μετσόβου, το οποίο εφεξής θα ανήκει στην 8η Μεραρχία. Έτσι, την 31η Οκτωβρίου το βράδυ, ο Υποτομέας Αώου και το Απόσπασμα Μετσόβου μαζί, αποτέλεσαν το Απόσπασμα Αώου του οποίου διοικητής ετέθη ο Αντισυνταγματάρχης Μαρδοχαίος Φριζής με στόχο την παρεμπόδιση του Νοτίου Συγκροτήματος της ΤΖΟΥΛΙΑ να κυκλώση την 8η Μεραρχία περνώντας τον Αώο. Στις 10 Νοεμβρίου πήρε εντολή να κινηθεί στη δεξιά πλευρά του μετώπου για να σταματήσει την υποχώρηση. Τα κατάφερε και ταυτόχρονα προετοίμασε τους στρατιώτες του για την αντεπίθεση. Η ομάδα του Φριζή είναι επίσης αυτή που συνέλαβε τους πρώτους αιχμαλώτους πολέμου – περίπου 700 Ιταλούς – και που κράτησε τη γέφυρα του Καλαμά απωθώντας τους «Κενταύρους». Στις 10 Νοεμβρίου στη διάβαση “Κλέφτης” οι Αλπινιστές του 9ου Συντάγματος απελπισμένοι και εξουθενωμένοι παραιτήθηκαν του αγώνα και σκορπίστηκαν προς Νότο, αφού εγκατέλειψαν κάθε είδους πολεμικό υλικό, νεκρούς και τη σημαία του 3ου Τάγματος του 9ου Συντάγματος Αλπινιστών. Η Χ Ομάδα Αναγνωρίσεως κατεδίωξε τα απομεινάρια του 1ου Τάγματος του 9ου Συντάγματος όπου έπεσε μαχόμενος ο διοικητής του 9ου Συντάγματος της Τζούλια. Δεκάδες Αλπινιστές, σκόρπιοι και πεινασμένοι παρεδίδονταν όλη μέρα σε τμήματα της Μεραρχίας Ιππικού. Το Απόσπασμα Σπηλιωτοπούλου συνέλαβε 60 αιχμαλώτους. Ο Μαρδοχαίος Φριζής, υλοποιώντας τη διαταγή του Β’ Σ.Σ. της 7ης Νοεμβρίου για περικύκλωση της ΤΖΟΥΛΙΑ, διέταξε μία Ημιλαρχία της 1ης Επιλαρχίας του 3ου Συντάγματος Ιππικού να καταδιώξει τα απομεινάρια του 8ου Συντάγματος της ΤΖΟΥΛΙΑ προς Κόνιτσα ενώ ο 2ος Λόχος του Τάγματος Κονίτσης θα τους περίμενε στο ύψωμα Σουσνίτσα κοντά στο χωριό Ελεύθερο. Οι Αλπινιστές αιφνιδιάστηκαν από την ενέδρα και είχαν 300 νεκρούς. 700 αλπινιστές από το 8ο Σύνταγμα παραδόθηκαν. Οι υπόλοιποι Αλπινιστές που ξέφυγαν, περίπου 7.500 άνδρες, πέρασαν στην Κόνιτσα κι από εκεί, μαχόμενοι και με μεγάλες απώλειες, για ανασυγκρότηση στην Πρεμετή, όπου στις 15 Νοεμβρίου ήταν πάλι ετοιμοπόλεμοι υπό τον Στρατηγό Νάσσι. Στη συνέχεια ο Μαρδοχαίος Φριζής ελευθέρωσε την Κόνιτσα και προχώρησε στο αλβανικό έδαφος ανακόπτοντας την προέλαση των Ιταλών, και επιτυγχάνοντας την αναστροφή του μετώπου.

Ο θάνατός του
Στις 5 Δεκεμβρίου, βορειοανατολικά της Πρεμετής, ο Φριζής και οι άντρες του δέχθηκαν επίθεση από ιταλικά αεροπλάνα. Ο Φριζής έδωσε εντολή στους στρατιώτες του να πέσουν στα χαρακώματα, παρ’ όλα αυτά, για να μην υπάρξει πανικός στους στρατιώτες, ο ίδιος παρέμεινε καβάλα στο άλογό του και συνέχισε να τους εμψυχώνει. Ως καβαλάρης έγινε εύκολος στόχος για τα εχθρικά αεροπλάνα. Στην αρχή τον γάζωσαν και έπειτα μία βόμβα τον αποτελείωσε. Σύμφωνα με αφήγηση του εγγονού του, επίσης Μαρδοχαίου Φριζή, ο ιερέας του στρατεύματος του έκλεισε τα μάτια με την επιθανάτια εβραϊκή προσευχή: «Άκουσε Ισραήλ, ο Κύριος ο Θεός σου, ο Κύριος είναι ένας».

Μετά τον θάνατο
Μετά τη θυσία του Φριζή, ο Μεταξάς και οι επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων έστειλαν συλλυπητήρια τηλεγραφήματα στα οποία τον υμνούσαν για το θάρρος και την ανδρεία του. Προτομές του έχουν τοποθετηθεί έξω από το Πολεμικό Μουσείο στο Καλπάκι, στη γενέτειρά του τη Χαλκίδα και στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών. Μια οδός του Δήμου Αθηναίων, κοντά στα σύνορα με το Ψυχικό φέρει, επίσης, το όνομά του. Τα οστά του αναγνωρίστηκαν στην Αλβανία το 2002 και η σορός του βρίσκεται πια στο Ισραηλιτικό Νεκροταφείο Θεσσαλονίκης. Έχουν εκφραστεί διχογνωμίες ως προς το αν έπεσε με το βαθμό του Συνταγματάρχη, που του απονεμήθηκε επ’ ανδραγαθία για τη νίκη επί της ΤΖΟΥΛΙΑ, ή με το βαθμό του Αντισυνταγματάρχη και ο βαθμός του Συνταγματάρχη του αποδόθηκε τιμητικά μετά θάνατον, και κατά συνέπεια με το αν ήταν ο πρώτος ανά βαθμό ανώτερος αξιωματικός που έπεσε στο ελληνοϊταλικό μέτωπο, πάντως κανείς δεν αμφισβητεί τη φιλοπατρία, το ακέραιο ήθος του, τον ηρωισμό και την προσφορά του.

http://www.halkida.tv/article/1778

Ο Φριζής ο Μαρδοχαίος ο καλύτερος Εβραίος

Ο Φριζής ο Μαρδοχαίος ο καλύτερος Εβραίος. Μια φράση, που ακούγεται ακόμα και σήμερα από τους παλιούς Ρεθεμνιώτες. Πολλοί, ανάμεσα σ΄ αυτούς και εγώ, είχαμε την εντύπωση ότι ο Μαρδοχαίος Φριζής ανήκε στην Εβραική κοινότητα του Ρεθύμνου. Έχουν εκφραστεί διχογνωμίες ως προς το αν έπεσε με το βαθμό του Συνταγματάρχη, που του απονεμήθηκε επ’ ανδραγαθία για τη νίκη επί της ιταλικής μεραρχίας Τζούλια, ή με το βαθμό του Αντισυνταγματάρχη και ο βαθμός του Συνταγματάρχη του αποδόθηκε τιμητικά μετά θάνατον, και κατά συνέπεια με το αν ήταν ο πρώτος ανά βαθμό ανώτερος αξιωματικός που έπεσε στο ελληνοϊταλικό μέτωπο, πάντως κανείς δεν αμφισβητεί τη φιλοπατρία, το ακέραιο ήθος του, τον ηρωισμό και την προσφορά του.

Τη δεκαετία του 1930 εγκαταστάθηκε στο Ρέθυμνο η οικογένεια του, λόγω μετάθεσης του τελευταίου σε στρατιωτική μονάδα της πόλης. Ο Φριζής μάλιστα από το Ρέθυμνο είχε ξεκινήσει με το 44ο Σύνταγμα Ρεθύμνης, για να πάει στο Αλβανικό Μέτωπο. Ο ίδιος ήταν πολύ αγαπητός στους Ρεθεμνιώτες και, όπως τους έλεγε «ησθάνετο, ανέπνεε και εσκέπτετο ως αν ήτο Κρητικός». Οι παλιοί Ρεθεμνιώτες ακόμη θυμούνται το πέρασμα της οικογένειας αυτής από το νησί. Μάλιστα, μια περιζήτητη μοδίστρα της εποχής, η Χρυσούλα Δασκαλάκη-Μαραγκάκη διηγείτο για την κυρία Φριζή, την οποία έραβε: «Έραβα στο σπίτι τις καλύτερες Ρεθεμνιώτισσες… σε μια κυρία Φριζή, εβραίου Ταγματάρχη. Πολύ ωραία, πολύ κομψή, πολύ απαιτητική…». Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο Μαρδοχαίος Φριζής έφερε τον καιρό που υπηρετούσε στο Ρέθυμνο τον βαθμό του ταγματάρχη.

Από τον συνάδελφο δικηγόρο Χάρη Καλϊτζάκη έχω ακούσει την παρακάτω ιστορία, που του είχε πει πεθερός του . Η οικογένεια του Μαρδοχαίου Φριζή μετά το Ρέθυμνο και τον θάνατο του εγκαταστάθηκε στην Θεσσαλονική. Μετά την κατάληψη της Θεσσαλονικής οι Γερμανοί ζήτησαν όπως και σε όλες τις πόλεις της Ελλάδος την καταγραφή των Εβραίων μέσω της κάθε Νομαρχίας. Η χήρα του Μαρδοχαίου πήγε στην Νομαρχία και απευθύνθηκε στον αρμόδιο υπάλληλο, ο οποίος ήταν Ρεθεμνιώτης και γνώριζε την ιστορία του ηρωικού συνταγματάρχη και της είπε να μη καταγραφεί με τα παιδιά της ως Εβραία, γιατί οι Γερμανοί έχουν κακό σκοπό. Πράγμα που έγινε. Η οικογένεια δεν καταγράφηκε και έτσι γλύτωσε από τον θάνατο. Τούτο επιβεβαιώνεται γιατί ο γιος του το 1954 ζει και δημοσιεύει την 28η Οκτωβρίου 1954 στην εφημερίδα Κρητική Επιθεώρηση το παρακάτω άρθρο.

Κρητική Επιθεώρησις 2830/28-10-1954/ Συνταγματάρχης Μαρδοχαίος Φριζής -Από τους πρωτεργάτας της δόξης/ Συντάκτης Ιάκωβος Μ. Φριζής

Όπως σ΄όλους τους πολέμους έτσι και στον πόλεμο του 1940 — 41 η συμμετοχή των εβραίων ήτο έκδηλη και ενθουσιώδης.Στον πόλεμο του 1912 υπήρχαν μόνον στραιιώται, και αξιωματικοί ελάχιστοι μικρών βαθμίδων. Ενώ στον πόλεμο του 1940-1941υπήρχεν και ένας μεγάλος, αριθμός εβραίων άξιωματικών εις εκ των οποίων έφθανε εις τους ανωτέρους βαθμούς της Ελληνικής στρατιωτικής Ίεραρχίας Πρόκειται δια τον ένδοξον συνταγματάρχην Μαρδοχαίον Φριζήν -·ο όποιος συνέβαλε .τα μέγιστα .εις την δημουργίαν του ενδόξου Αλβανικού. Έπους. Ό συνταγματάρχης Φριζής όπως είναι ήδη γνωστόν εσκοτώθη εις το πεδίον. της τιμής κατά την μάχην της Πρεμένης (5 – 12- 40). Δεν έλλειψε μόνον από τον εβραίκον λαόν ό Φριζής, ελλειψε και από τον Έλληνικόν λαόν ο οποίος κυριολεκτικως τον έλάτρευε διότι εγνώριζε την ελληνικήν ψυχήν του εβραίου αυτού στρατιώτου. Το φιλελεύθερο·πνεύμα του ήτο επανεστατημένο από την. Ιταλική επίθεσιν. Οι Ιταλοί ήσαν διπλά εχθροί του. Εχθροί της πατρίδος του και εχθροί της θρησκείας του δηλ. οι εχθροί των κυριωτέρων ιδανικών του ανθρώπου. Γι’ αυτό πολέμησε σαν αληθινός Μακκαβαίος και εξύψωσε εις τους οφθαλμούς των Ελλήνων και του κόσμου ολοκλήρου την εβραϊκή πολεμικότητα και το γόητρον της εβραϊκής υπερηφάνειας, Τέκνον δυο ενδόξων και γενναίων φυλών της ελληνικής και εβραϊκής είχε όλα τα προσόντα και την ευφυίαν δια να φτάση εις τον βαθμόν του στρατηγού. Δυστυχώς ή τύχη δεν τον άφησε να ζήση δια να ολοκληρώση το αποδοτικόν του όνειρον. Αι πράξεις του, τα έργα του ο ηρωισμός του έδειξαν ότι οι εβραίοι είναι προικισμένοι μ’ όλα εκείνα τα προσόντα που χρειάζεται κανείς για να φθάση κάπου ψηλά. Από την πρώτην ήμερα του πολέμου. ευρίσκετο στην πρώτη γραμμή καταλαμβάνων με τους ηρωικούς του, άνδρας το εν ύψωμα μετά το άλλο. Εις στιγμάς . σκληρός αντιστάσεως του εχθρού έλεγε στους στρατιώτας του, ως είναι απολύτως εξηκριβωμένον «Εμπρός παιδιά ο Χριστός μαζί μας!» Κατά την μυθικήν εποποιίαν του Σμόλικα ελησμόνησε κάθε προσφιλές πρόσωπον. Έκείνην, την στιγμήν ήτο μόνον τέκνον της ηρωικής μας πατρίδος και εις την γλυκητάτην φωνή της δυπέβαλε τον εγκόσμιον άνθρωπον εγκατέλειψε τας ανθρωπίνους αδυναμίας ακάθεκτος ερρίφθη είς τον αγώνα υπέρ της ελευθερίας. Ή Ελλάς εθρήνησε τον συνταγματάρχην Φριζήν και σήμερον και πάντα θα τον θυμάται. Η ελληνική και η εβραϊκή ψυχή και πολεμικότης τόσον στον πόλεμο όσον και στην ειρήνη όταν είναι ενωμένες κάνουν πραγματικά θαύματα. Ό θάνατος δεν είναι πάντοτε ο επίλογος μιας ζωής υπάρχουν προνομοιούχοι δια τους οποίους, είναι ο πρόλογος της αθανασίας και τέτοιος προνομιούχος ήτο ο Φριζής ο οποίος χάρισε τις πρώτες νίκες στα ελληνικά όπλα. Ή ιστορία έγραψε με χρυσά γράμματα το όνομα του και η εθνική μούσα του ποιητού Γ. Κελεπούρη τον απηθανάτησε με το γνωστό ποίημα:

Μες το Ναό της Λευτεριάς

σαν θείο άσμα

Καί σαν ψαλμός θα τραγουδιέται

τ’ δνομά σου

Της τρομερής σκλαβιάς τη φάσμα

Σβήστηκε μπρος στο βροντερό

τ’ αστραποβόλημά σου!

Τρόπαιο ή θυσία σου αιώνιο

Υψωμένο

Στής δοξαστής μας ιστορίας σα

μετέωρο θα ζη

Να διαλαλή το τίμιο όνομα σου

Αθάνατε ήρωα Φριζη.

Και ηΕλλάδα μας αιώνια και

Αγέραστη

Μ΄ ευλάβεια και περηφάνεια

Γέρνει

Μπρος στην αντρεία σου την

Αλύγιστη

Και στων ηρώων της το Πάνθεον

σε πέρνει!

O Μορντεχάι ή Μαρδοχαίος Φριζής (1 Ιανουαρίου 1893 – 5 Δεκεμβρίου 1940) ήταν ελληνοεβραίος αξιωματικός, που σκοτώθηκε πολεμώντας ηρωικά στον ελληνοϊταλικό πόλεμο. Ο Μαρδοχαίος Φριζής γεννήθηκε το 1893 στη Χαλκίδα σε πολύτεκνη οικογένεια. Το όνειρό του ήταν να γίνει αξιωματικός. Έδωσε εξετάσεις στη Σχολή Ευελπίδων αλλά εγκατέλειψε τη σχολή. Γι’ αυτό υπάρχουν δύο εκδοχές, α) ότι θεώρησε υποτιμητικό το ότι δεν ήρθε πρώτος και β) ότι εξαιτίας του ιουδαϊκού θρησκεύματος δεν έγινε δεκτός. Έδωσε εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο και πέτυχε στη Νομική. Την περίοδο εκείνη συνδέθηκε με τον Κονδύλη, στον οποίο εκφράζει την επιθυμία του «να γίνει στρατιώτης». Μπήκε στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών, από την οποία αποφοίτησε το 1916. Έλαβε μέρος στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην εκστρατεία στην Ουκρανία, και στη μικρασιατική εκστρατεία, όπου, κατά την υποχώρηση, πιάστηκε αιχμάλωτος στη Σμύρνη. Άλλοι Εβραίοι πληροφορήθηκαν το γεγονός, και συγκέντρωσαν χρήματα για να τον απελευθερώσουν, εκείνος όμως αρνήθηκε λέγοντας «Ό,τι είναι να γίνει θα γίνει για όλους». Ένα χρόνο αργότερα αφέθηκε ελεύθερος μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες αξιωματικούς. Το 1936 μετατέθηκε στην Κρήτη και του ανατέθηκε ο τομέας λογοκρισίας επί του Τύπου. Μετατέθηκε στο Δελβινάκι με την αιτιολογία ότι «δεν έκανε σωστά τη δουλειά του». Στο Δελβινάκι συνδέθηκε με τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Σπυρίδωνα, ο οποίος τον επισκεπτόταν συχνά για σκάκι. Πριν ακόμη κηρυχθεί ο πόλεμος, ο Φριζής είχε εκπονήσει σχέδιο απώθησης του εχθρού σε περίπτωση επίθεσης, το οποίο είχε εγκριθεί από τον Παπάγο. Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 τον βρήκε διοικητή του υποτομέα Δελβινακίου της 8ης Μεραρχίας.

Η ομάδα του Φριζή είναι επίσης αυτή που συνέλαβε τους πρώτους αιχμαλώτους πολέμου – περίπου 700 Ιταλούς – και που κράτησε τη γέφυρα του Καλαμά απωθώντας τους Ιταλούς «Κενταύρους». Αλπινιστές. Ο Μαρδοχαίος Φριζής είναι ανάμεσα σ΄ αυτούς που ελευθέρωσαν την Κόνιτσα και προχώρησαν στο αλβανικό έδαφος ανακόπτοντας την προέλαση των Ιταλών, και επιτυγχάνοντας την αναστροφή του μετώπου.

Στις 5 Δεκεμβρίου, βορειοανατολικά της Πρεμετής, ο Φριζής και οι άντρες του δέχθηκαν επίθεση από ιταλικά αεροπλάνα. Ο Φριζής έδωσε εντολή στους στρατιώτες του να πέσουν στα χαρακώματα, παρ’ όλα αυτά, για να μην υπάρξει πανικός στους στρατιώτες, ο ίδιος παρέμεινε καβάλα στο άλογό του και συνέχισε να τους εμψυχώνει. Ως καβαλάρης έγινε εύκολος στόχος για τα εχθρικά αεροπλάνα. Στην αρχή τον γάζωσαν και έπειτα μία βόμβα τον αποτελείωσε. Σύμφωνα με αφήγηση του εγγονού του, επίσης Μαρδοχαίου Φριζή, ο ιερέας του στρατεύματος του έκλεισε τα μάτια με την επιθανάτια εβραϊκή προσευχή: «Άκουσε Ισραήλ, ο Κύριος ο Θεός σου, ο Κύριος είναι ένας».

Ο Μαρδοχαίος Φριζής, έπεσε υπέρ Πατρίδος την 5η Δεκεμβρίου 1940 στην Πρεμετή, μαχόμενος ως αντισυνταγματάρχης. Μετά τον θάνατό του έλαβε τιμητικώς τον βαθμό του Συνταγματάρχου. Επομένως, αναφερόμενοι στην πολεμική δράση του Ανδρός μιλάμε πάντα για τον Αντισυνταγματάρχη Φριζή κι όχι Συνταγματάρχη.

Ο πρώτος πεσών μαχόμενος ανώτερος αξιωματικός ήτο ο Αντισυνταγματάρχης Πεζικού Κεφαλόπουλος Χαράλαμπος του 18ου Συντάγματος Πεζικού. Έπεσε την 21η Νοεμβρίου του 1940 στο Βράνεστε, όπως προκύπτει από τις εκδόσεις Ιστορίας Στρατού.

Προτομές του Μαρδοχαίου Φριζή έχουν τοποθετηθεί έξω από το Πολεμικό Μουσείο στο Καλπάκι, στη γενέτειρά του τη Χαλκίδα και στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών. Μια οδός του Δήμου Αθηναίων, κοντά στα σύνορα με το Ψυχικό φέρει, επίσης, το όνομά του. Τα οστά του αναγνωρίστηκαν στην Αλβανία το 2002 και η σορός του βρίσκεται πια στο Ισραηλιτικό Νεκροταφείο Θεσσαλονίκης..

Βιβλιογραφία
Παπαστρατής Θρασύβουλος, Οι Εβραίοι του Ρεθύμνου. Κρητολογικά Γράμματα, τόμος 18, Ρέθυμνο 2002-2003.
Βικιπαίδεια, ελεύθερη ηλεκτρονική, εγκυκλοπαίδεια
http://agonigrammi.wordpress.com
*Eίχα δεσμευθεί απο τον Οκτώμβριο για ανάρτηση σχετικά με τον Φριζή .