Δημήτρης Σπανογιάννης, βετεράνος, πρόεδρος Πανελλήνιου Συνδέσμου Πολεμιστών ΕΛΔΥΚ ΄74 Έφθασα στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1973 με την 103 σειρά (στο 2ο Τάγμα ΠεζικούΛόχο Διοικήσεως ως επιλοχίας του Λόχου). Έναν χρόνο μετά, με το αρματαγωγό «Λέσβος» ξεκινήσαμε για την Ελλάδα, για να απολυθούμε. Ξημερώματα ακούσαμε ότι οι Τούρκοι χτύπησαν με ναπάλμ το διοικητήριο της ΕΛΔΥΚ. Απαιτήσαμε καθολικά να επιστρέψουμε στην Κύπρο.

Μεσάνυχτα αποβιβαστήκαμε στην Πάφο και χτυπήσαμε τουρκικό θύλακα. Το πρωί, με επιταγμένα λεωφορεία και φορτηγά φθάσαμε στη Λευκωσία, όπου μας χτύπησαν τουρκικά αεροπλάνα. Δόθηκε εντολή να πάμε στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ περπατώντας. Οι άλλοι στρατιώτες μόλις μας είδαν εξεπλάγησαν και χάρηκαν. Μόλις είχαν γυρίσει αποδεκατισμένοι από μάχη στο χωριό Κιόνελι. Ενταχθήκαμε κανονικά, εγώ ανέλαβα πάλι ομαδάρχης και παρέμεινα μέχρι τον Νοέμβριο.

Για μένα, υποστήκαμε προδοσία απ΄ τις Μεγάλες Δυνάμεις. Θα σας πω δύο περιστατικά: Κατά τη δεύτερη φάση του Αττίλα ένα ελικόπτερο με διακριτικά των Ηνωμένων Εθνών ήλθε πάνω απ΄ τις θέσεις μας και τις αποκάλυψε στις τουρκικές δυνάμεις. Επίσης, σε μια άλλη στιγμή περιμέναμε πως θα έρχονταν αεροπλάνα από την Ελλάδα για κάλυψη. Φάνηκαν δύο Φάντομ, κινήθηκαν βόρεια, αλλά μόλις επέστρεψαν έριξαν δύο βόμβες ναπάλμ στο στρατόπεδό μας! Στη συνέχεια έφυγαν νότια και χτυπήθηκαν από αντιαεροπορικά. Τελικά ήταν εγγλέζικα με τουρκικά διακριτικά. Ο πιλότος μάλιστα ήταν νέγρος που παρεδόθη στον ίδιο τον Κληρίδη.

Τα χάπια. Το φαινόμενο των κατασταλτικών χαπιών Μαντράξ παρουσιάστηκε μετά τον πόλεμο του ΄74. Ήταν ένα σοκ, μια κτηνωδία αυτό που ζήσαμε εκεί. Πολλοί γύρισαν και ακόμη και σήμερα είναι ζωντανοί νεκροί. Η ΕΛΔΥΚ όμως ήταν εκπαιδευμένη επίλεκτη μονάδα, όχι μονάδα της μαστούρας που έγραψε ο Βασίλης Γκουρογιάννης στο μυθιστόρημά του. Ο ίδιος επίσης κάνει έναν απαράδεκτο συμψηφισμό μεταξύ άμυνας της ΕΛΔΥΚ και εγκλημάτων πολέμου του τουρκικού στρατού. Πώς μπορεί ένας αμυνόμενος (σαν την ΕΛΔΥΚ) να κάνει εγκλήματα πολέμου;

Το «ελληνικό Βιετνάμ» που δεν γράφτηκε ποτέ
Γράφουν οι Μανώλης Πιμπλής, Δημήτρης Ν. Μανιάτης
«Υπάρχει μια σχιζοφρένεια του ελληνικού κράτους που θα μπορούσε να ανοίξει τον φάκελο της Κύπρου και της ΕΛΔΥΚ (εδώ, ο Μακάριος επιθεωρεί το άγημα) ώστε να μην έρχεται ο οποιοσδήποτε συγγραφέας να λέει τα δικά του», λέει ο συγγραφέας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώργης Γιατρομανωλάκης. «Αλλά θα μου πείτε, εδώ δεν έχει ανοίξει καλά καλά ο φάκελος του… Πελοποννησιακού Πολέμου, θα ανοίξει ο φάκελος της Κύπρου;» ]

«ΟΙ ΒΕΤΕΡΑΝΟΙ ΤΟΥ ΒΙΕΤΝΑΜ ΉΤΟΥ ΙΡΑΚ ΘΑ ΒΡΟΥΝ ΣΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΤΑΥΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ ΚΥΠΡΟΥ (ΕΛΔΥΚ)»,ΛΕΕΙ Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΙΕΡΗΣ. ΤΟ «ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΒΙΕΤΝΑΜ» (ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ) ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΠΛΗΓΗ ΠΟΥ ΑΚΟΜΗ ΧΑΙΝΕΙ, ΛΕΝΕ ΒΕΤΕΡΑΝΟΙ ΤΗΣ ΕΛΔΥΚ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ, ΚΑΙ Ο ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΚΟΜΗ ΑΝΟΙΧΘΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ. ΕΝΩ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΝΑ ΦΩΤΙΣΤΕΙ, ΑΠΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ, ΧΤΥΠΟΥΝ ΣΕ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΟ-ΤΟΙΧΟ

«Το Κυπριακό του ΄74 έχει πλήρη αντιστοίχιση με τον ατυχή πόλεμο του 1897», λέει στα «ΝΕΑ» ο ιστορικός στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Γιώργος Γεωργής. «Η Κύπρος ηττήθηκε (μαζί και όλος ο Ελληνισμός), κάτι που η συλλογική συνείδηση θέλει να απωθήσει. Ο πόλεμος κρατάει μέχρι τώρα. Και σήμερα αναγνωρίζονται λείψανα ανδρών με τη μέθοδο DΝΑ. Πρόσφατα παραδόθηκαν οκτώ νεκροί στην Ελλάδα».

Πράγματι, η πληγή, 35 χρόνια μετά, χαίνει. Το κατάλαβαν άλλωστε καλά όσοι βρέθηκαν σε πρόσφατη εκδήλωση για το μυθιστόρημα «Κόκκινο στην Πράσινη Γραμμή» του Βασίλη Γκουρογιάννη, που ματαιώθηκε από τις έντονες αντιδράσεις κάποιων βετεράνων της ΕΛΔΥΚ και τις βίαιες διαθέσεις νεαρών, ακροδεξιάς απόχρωσης, με κράνη και κουκούλες.

Τα ερωτήματα αμείλικτα. Ήταν πόλεμος ηρωικός ή ατιμωτικός; Έγιναν εγκλήματα πολέμου; Ήταν τα χάπια διαδεδομένα; Γιατί τα στόματα παραμένουν κλειστά;

«Το πρόβλημα πολλών πολεμιστών στην Κύπρο είναι ότι δεν δικαιώθηκαν υπαρξιακά. Ότι δεν θεωρήθηκε πως έκαναν πόλεμο, ότι τους θεώρησαν συλλήβδην χουντικούς και ότι βλέπουν πως ποτέ δεν θα τους αναγνωριστούν όσες ηρωικές πράξεις και θυσίες έγιναν», λέει ο Βασίλης Γκουρογιάννης που για τις ανάγκες της έρευνάς του πήρε συνεντεύξεις Ελλήνων και Τούρκων βετεράνων.

«Αυτοί που έζησαν πρόσωπα και καταστάσεις στην Κύπρο οφείλουν όσο είναι καιρόςκαι απευθύνομαι στους απλούς στρατιώτεςνα καταγράψουν εντυπώσεις και να έχουν το θάρρος να πουν αυτά που λέει ο ένας στο αυτί του άλλου. Ό,τι ενδεχομένως ενοχλεί, από βετεράνους τα άκουσα. Από τους βετεράνους άκουσα σημεία και τέρατα που αν τα υιοθετούσα, θα έγραφα σελίδες ηρωισμού αλλά και ντροπής. Βεβαίως, με την πληροφόρηση που έχω πλέον δεν θα έγραφα- και το παίρνω πίσω ευθαρσώς, για τη συνείδησή μου- για χρήση ναρκωτικών ουσιών στην ΕΛΔΥΚ εκτεταμένα, αλλά για φαινόμενα λήψης ηρεμιστικών φαρμάκων μετά το σοκ. Επίσης: πουθενά δεν αναφέρω ότι ΕΛΔΥΚ και Εθνοφρουρά διέπραξαν εγκλήματα πολέμου. Τέτοια εγκλήματα διαπράχθηκαν από παραστρατιωτικούς σε τουρκικούς θύλακες στα μετόπισθεν», λέει.

«Ακρότητες έγιναν- αναμφισβήτητα- από ατάκτους της ΕΟΚΑ Β΄», συμπληρώνει ο Γιώργος Γεωργής. «Στο χωριό Πόχνη, λ.χ., σκότωσαν Τουρκοκύπριους κατοίκους. Απ΄ τον τακτικό στρατό της Τουρκίας όμως έχουμε οργανωμένα εγκλήματα πολέμου».

«Για τον πόλεμο του 1974 υπάρχει το στοιχείο της αδικίας απέναντι σ΄ αυτούς που πολέμησαν», λέει ο Μιχάλης Πιερής, ποιητής και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. «Υπάρχει επίσης το αίσθημα μιας γονατισμένης Κύπρου, η μιζέρια, η ασχήμια. Ο μεγάλος κύκλος ήταν της προδοσίας, η αντίσταση δεν εγγραφόταν πουθενά. Το μυθιστόρημα του Γκουρογιάννη μας παρουσιάζει την κακόγουστη φάρσα που δεν τιμάει κανέναν, ούτε Τούρκους και Κύπριους. Μιλάμε για έναν αντιαισθητικό πόλεμο».

«Εδώ έχουμε έναν άγνωστο, μυστικό, απαγορευμένο πόλεμο», λέει και ο συγγραφέας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώργης Γιατρομανωλάκης, που επρόκειτο να μιλήσει στην εκδήλωση. «Είμαστε στο 2009 και δεν έχουμε αποκτήσει ως έθνος την τόλμη της ομολογίας των πράξεών μας. Μας ταλανίζει ακόμα μια μίζερη μυστικοπάθεια. Στον βωμό του λεγόμενου εθνικού και κομματικού συμφέροντος δολοφονούνται αλήθειες. Και ό,τι ακούμε για φριχτά εγκλήματα τα μαθαίνουμε από δεξιά κι αριστερά. Περισσότερο μιλάνε οι Τούρκοι παρά εμείς. Αλλά ο Σολωμός έλεγε πως εθνικό είναι ό,τι είναι αληθινό».

Θα πρέπει, αν ανοίξει ο οχετός που άνοιξε με τον τρόπο του ο Βασίλης Γκουρογιάννης, υποστηρίζει ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης, «να αποδοθούν τα του Καίσαρος τω Καίσαρι. Να δούμε ποιοι ήταν με ποιους. Ορισμένοι μπορεί να έχουν δίκιο που φωνάζουν. Αλλά και ο Γκουρογιάννης έχει το απόλυτο δίκιο που του προσδίδει η αυθαιρεσία του συγ γραφέα. Ας έρθει το επίσημο κράτος να τον διαψεύσει».

Διττή προδοσία
«Η προδοσία ήταν της χούντας και της ΕΟΚΑ Β΄διττή προδοσία», λέει ο επίκουρος καθηγητής Ιστορίας Νεώτερου Ελληνισμού Γιώργος Γεωργής. Αναμείχθηκαν Εθνοφρουρά, Κύπριοι καταδρομείς, ΕΟΚΑ Β΄ και Έλληνες αξιωματικοί. «Όλοι είχαν γνώση της επικείμενης εισβολής, ενώ παράλληλα οργάνωναν το πραξικόπημα εναντίον του εκλεγμένου Προέδρου Μακάριου. Έτσι έδωσαν την ευκαιρία στον Αττίλα να εισβάλει. Με τις ενέργειές τους, η ΕΟΚΑ Β΄ και ο Ιωαννίδης (σ.σ.: που υπήρξε αξιωματικός της ΕΛΔΥΚ), έγιναν οι νεκροθάφτες της ενώσεως Ελλάδας- Κύπρου».

Οι ευθύνες όμως δεν σταματάνε εκεί. «Ευθύνη υπάρχει και σε κάποιους Έλληνες αξιωματικούς που μετέτρεψαν τα στρατόπεδα σε αντιμακαριακά κέντρα. Δεν είναι τυχαίο πως ο Μακάριος στις αρχές Ιουλίου του ΄74 με επιστολή στον Γκιζίκη ζήτησε να ανακληθούν οι Έλληνες αξιωματικοί που ενέχονταν σε δράση εναντίον του. Σε συσκέψεις πολιτικών παραγόντων που έγιναν τότε στην Αθήνα αποφασίστηκε η ανατροπή του Μακάριου».

Όσο για τον ξένο παράγοντα… «Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του Σοβιετικού υπουργού Εξωτερικών Γκρομίκο, ο Κίσινγκερ ήθελε να ξεμπερδεύει με τον Μακάριο και γι΄ αυτό διέρρεαν χαρακτηρισμοί του τύπου “Ο Κάστρο της Μεσογείου”. Η Αγγλία, πάλι, δεν έκανε τίποτε ως εγγυήτρια δύναμη. Πιστεύω μάλιστα πως η απαρχή της κυπριακής σύγκρουσης έγινε με ευθύνη της. Οι συμφωνίες Ζυρίχης- Λονδίνου περιείχαν το διχοτομικό σπέρμα».

Και συνεχίζει: «Τα γεγονότα της Κύπρου παραμένουν επτασφράγιστο μυστικό. Οι χιλιάδες καταθέσεις στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων δεν δόθηκαν ποτέ στη Βουλή της Κύπρου, αν και ζητήθηκαν. Γεγονός είναι ότι και οι δύο πολιτείες (ελληνική και κυπριακή) φάνηκαν αγνώμονες προς τους πολεμιστές του ΄74», καταλήγει ο Γιώργος Γεωργής.

«Η μεγαλύτερη ζημιά που έκανε ο πόλεμος είναι πως άλλαξε τη σχέση Ελλάδας- Κύπρου», λέει ο Μιχάλης Πιερής. «Ο μεταξύ τους ισχυρός δεσμός κλονίστηκε απ΄ το δίπτυχο προδοσία- πραξικόπημα».
ΝΕΑ