Σε περίοδο έντονης αντιπαράθεσης έχουν εισέλθει οι σχέσεις Αλεβίδων – Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος στην Τουρκία. Η στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης έναντι των Αλεβίδων εγκαινίασε ένα νέο κεφάλαιο στις συζητήσεις περί «δημοκρατικού ανοίγματος», κινητοποιώντας παράλληλα τους αντίπαλους πολιτικούς μηχανισμούς.

Οι σχέσεις μεταξύ των Αλεβίδων και του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (ΡΛΚ) είναι κατά κοινή ομολογία αρκετά τεταμένες το τελευταίο διάστημα. Η κατάσταση επιδεινώθηκε ιδιαίτερα μετά την κάλυψη που παρείχε ο πρόεδρος του κόμματος Ντενίζ Μπαϊκάλ στον άμεσο συνεργάτη του και εξέχον στέλεχος του ΡΛΚ Ονούρ Οϊμέν, γνωστό σε εμάς κυρίως για τις εξοργιστικές του δηλώσεις κατά το παρελθόν.

Αφορμή για την ένταση υπήρξε η δήλωση του Οϊμέν προ δεκαπενθημέρου στη συζήτηση περί του «δημοκρατικού ανοίγματος» που έλαβε χώρα στην Εθνοσυνέλευση. Ο πρώην διπλωμάτης, αναφερόμενος στα όσα είχε ανακοινώσει ο ισλαμιστής πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την τρομοκρατία, είχε προβεί σε δηλώσεις που θεωρήθηκαν προσβλητικές από τους Αλεβίδες.

Συγκεκριμένα ο Οϊμέν είχε κάνει δηλώσεις που φάνηκε να υποστηρίζουν την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης του Ντερσίμ (σημερινό Τουντζελί) από τον καθεστωτικό στρατό το 1937. Η τοποθέτηση του Οϊμέν, μολονότι ζήτησε συγγνώμη αργότερα, εξόργισε τους Αλεβίδες της περιοχής του Ντερσίμ (στη συγκεκριμένη περίπτωση Κούρδοι), που ένιωσαν αφενός να εξισώνονται με τους αγωνιστές του ΡΚΚ και αφετέρου να προδίδονται από το κόμμα το οποίο στηρίζουν επί χρόνια, παρότι ήταν το κόμμα εκείνο που είχε εφαρμόσει σχέδιο εξόντωσης χιλιάδων αμάχων στον συγκεκριμένο νομό, όσο και τη μετονομασία του.

Η κάλυψη που παρείχε ο Ντενίζ Μπαϊκάλ στον Οϊμέν, παρά την έμμεση έκφραση της αντίθεσής του στις επιχειρήσεις καταστολής εκ των υστέρων, εξόργισε τις οργανώσεις των Αλεβίδων, αλλά κυρίως τα στελέχη του κόμματος αλεβικής καταγωγής. Οι μεν οργανώσεις βρήκαν την ευκαιρία να καταδικάσουν την τοποθέτηση του προέδρου του ΡΛΚ και των συνεργατών του, τα δε οργανωμένα στελέχη του κόμματος να αποχωρήσουν μαζικά από τις τοπικές οργανώσεις -κυρίως στις νοτιοανατολικές επαρχίες της Τουρκίας- σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Εξάλλου, με την πράξη τους αυτή οι τελευταίοι έδιναν μια ισχυρή απάντηση στον Μπαϊκάλ, ο οποίος, απευθυνόμενος προς τον πρωθυπουργό Ερντογάν, είχε θεωρήσει τους Αλεβίδες δεδομένους συμμάχους του ΡΛΚ. Ο Μπαϊκάλ, ποντάροντας προφανώς στο ότι οι Αλεβίδες, λόγω δογματικών διαφορών με τους Σουνίτες, δεν θα συνέπρατταν πολιτικά με την ισλαμική παράταξη, είχε αποθαρρύνει εμφατικά τον Ερντογάν να τους προσεγγίσει. Σημαντικός αριθμός Αλεβίδων, λοιπόν, όχι μόνο παραιτήθηκε από το κόμμα, αλλά εισχώρησε σε άλλα κόμματα, όπως το κυβερνών ισλαμικό κόμμα, εκφράζοντας έτσι με τον πιο έντονο τρόπο τη δυσαρέσκειά του για τον τρόπο με τον οποίο η ηγεσία του ΡΛΚ χειρίστηκε την όλη υπόθεση.

Εξάλλου, πέραν του ισλαμικού κόμματος ΑΚΡ, ενδιαφέρον να προσεγγίσει τους Αλεβίδες έδειξε και το Κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Οι υπερεθνικιστές μάλιστα δεν έχασαν την ευκαιρία να προτείνουν και ένα σχέδιο δράσης δέκα σημείων για την εξομάλυνση των σχέσεων Αλεβίδων και κράτους. Ας σημειωθεί ότι η πρόταση των υπερεθνικιστών περιείχε μεγάλο αριθμό πάγιων αιτημάτων της εν λόγω κοινότητας, όπως για παράδειγμα τη συμμετοχή των Αλεβίδων στην Προεδρία των Θρησκευτικών Υποθέσεων, τη χρηματοδότησή τους από το κράτος κ.λπ. Το παράδοξο της υπόθεσης, βέβαια, έγκειται στο ότι κατά το παρελθόν οι υπερεθνικιστές πρωτοστάτησαν στις βίαιες επιθέσεις ενάντια στους Αλεβίδες.

Η απρόσμενη εξέλιξη που σημειώθηκε στις σχέσεις μεταξύ ΡΛΚ και Αλεβίδων αποδεικνύει ότι η κατάσταση της κοινότητας αυτής, η οποία είχε βάναυση μεταχείριση από το καθεστώς και το παρακράτος, αποτελεί ένα θέμα που πρέπει να επιλυθεί μαζί με όλα τα ζητήματα της ίδιας κατηγορίας στο πλαίσιο ενός σοβαρού δημοκρατικού διαλόγου. Το γεγονός ότι όλες σχεδόν οι παρατάξεις έδειξαν ενδιαφέρον προς τους Αλεβίδες, μολονότι οι τελευταίοι έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς με τα κόμματα αυτά, είναι ενδεικτικό και της δυνάμει πολιτικής τους ισχύος, έστω και περιορισμένης, στη γείτονα χώρα, η οποία θα μπορούσε να μεταφραστεί σε δυναμικότερη παρουσία αν οι συνθήκες ήταν ώριμες.
Κ. Βοσπορίτης, ο νεώτερος

Αλεβήδες Από τη Βικιπαίδεια,
Οι Αλεβήδες (στην τουρκική γλώσσα Alevi) είναι θρησκευτική και πολιτιστική κοινότητα στην Τουρκία, με δεκάδες εκατομμύρια μέλη. Ο Αλεβισμός θεωρείται ένας από τους κύριους κλάδους του Σιιτισμού.

Οι Αλεβήδες στην Τουρκία
του Στρατή Ανδριώτη

Περίπου 20 εκατομμύρια Αλεβήδες ζουν σήμερα στην Τουρκία, που πιστεύουν σε μια μη ισλαμική θρησκεία, η οποία διαφέρει από αυτή των υπόλοιπων Τούρκων σουνιτών μουσουλμάνων, καθώς και από των σιϊτών μουσουλμάνων. Προέρχονται από τους Μπεκτασήδες, ενός τάγματος που εμφανίστηκε στη Μικρά Ασία το 14ο αι. μ.Χ. με ηγέτη τον Χατζή Μπεκτάς Βελή, διατηρώντας πολλά ορθόδοξα χριστιανικά στοιχεία στα κείμενα και στις τελετές τους, επειδή αποτελεί συνέχιση μιας χριστιανικής αιρέσεως των «Αγγελικών», που αναπτύχθηκαν αρχικά κατά τα πρωτοχριστιανικά χρόνια στη Φρυγία, καταδικαζόμενοι ως αιρετικοί από τη σύνοδο Λαοδικείας (363).

Οι Αλεβήδες θεωρούν ότι διαφέρουν σε όλα από τους Τούρκους, έχοντας διαφορετικό πολιτισμό και θρησκευτική πίστη. Διαμαρτύρονται συχνά επειδή παραγκωνίζονται και υποτιμούνται εσκεμμένα από τις τουρκικές νομοθεσίες και το σύνταγμα που δεν αναγνωρίζει ούτε καν το όνομά τους. Επιζητούν το δικαίωμα να έχουν δικές τους εκκλησίες (τζεμ) ως χώρους λατρείας, διότι ποτέ δεν μπαίνουν σε τζαμιά, θεωρώντας ότι αδικούνται κατάφωρα σε σχέση με τους μουσουλμάνους, οι οποίοι απολαμβάνουν δωρεές για το κτίσιμο χιλιάδων τζαμιών, σχολείων ιμάμηδων και χατίπηδων, κορανικών ιδρυμάτων εκπαίδευσης, με χιλιάδες «θρησκευτικούς» υπαλλήλους, χρηματοδοτούμενα όλα αυτά από το τουρκικό κράτος (ας τα βλέπουν αυτά οι «δικοί» μας εγχώριοι αντίχριστοι).

Οι Αλεβήδες δεν ακολουθούν καμία από τις 5 βασικές αρχές του Ισλάμ. Είναι αντίθετοι με το κοράνι, και δεν τηρούν την προσευχή των μουσουλμάνων, αλλά σε αντίθεση με αυτούς, εισέρχονται στους δικούς τους τόπους λατρείας, μαζί οι γυναίκες και οι άνδρες, όπως οι Χριστιανοί. Τηρούν την Ορθόδοξη νηστεία των 40 ημερών, προσευχόμενοι και απέχοντας από κρέας, ψάρια, γαλακτοκομικά και αυγά! Κάνουν ελεημοσύνη, βαπτίζονται με νερό, δεν κάνουν οι άνδρες περιτομή, οι γυναίκες δεν καλύπτονται σαν τις μουσουλμάνες, η σύζυγος είναι μία (μονογαμία), δεν παντρεύονται καί ούτε νυμφεύονται ποτέ με μουσουλμάνο ή μουσουλμάνα αντίστοιχα, παρά μόνο μεταξύ τους καί χωρίς να δέχονται να τελέσει τον γάμο τους ο ιμάμης. Τιμούν πολλούς Αγίους της Ορθοδοξίας, όπως για παράδειγμα στη Δ. Θράκη ταυτίζουν έναν δικό τους άγιο (Σαρή Σαλτίκ) με τους Αγίους Νικόλαο, Γεώργιο, Σπυρίδωνα, Συμεών κ.α. Επίσης, ταυτίζουν τον γαμπρό του Μωάμεθ, τον Αλί, ως όμοιο με τον Ιησού Χριστό και τον ζωγραφίζουν όπως Εκείνον. Τους δε δύο γιούς του Αλί, τους θεωρούν ότι είναι οι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος, ενώ οι 12 ιμάμηδές τους, πιστεύουν ότι είναι οι 12 Απόστολοι του Χριστού, γι’ αυτό και φτιάχνουν εικόνες των Αγίων!

Από τα παραπάνω διαφαίνονται οι λόγοι που το τουρκικό (παρα)κράτος δεν επιθυμεί τον εκδημοκρατισμό και επιδιώκει συνεχώς εντάσεις με την Ελλάδα ως αντιστάθμισμα των εσωτερικών πιέσεων, φανατίζοντας τα πλήθη, ούτως ώστε να διατηρεί την υποτιθέμενη «ομοιογένεια» ενός κράματος λαοτήτων, φοβούμενοι ιδιαιτέρως τον «τουρκικό» αλεβισμό, καθώς και τις άλλες εθνότητες που σήμερα ζουν υπόδουλοι στην Τουρκία, υπό την ανοχή της Δύσης.
πηγή: http://stratisandriotis.blogspot.com/

ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΛΕΒΗΔΕΣ
«Αλεβιτικοί» πληθυσμοί υπάρχουν στα Βαλκάνια και στη Μέση Ανατολή. Στα πλαίσια του παρόντος άρθρου, ο όρος «αλεβήδες» δηλώνει εξίσου και ομάδες που θεωρούνται συγγενικές, όπως οι μπεκτασήδες και οι κηζηλμπάσηδες, τις οποίες το σύνολο της πρόσφατης διεθνούς βιβλιογραφίας εντάσσει στα ευρύτερα πλαίσια του αλεβισμού-μπεκτασισμού. Αν και οι ομάδες αυτές είναι συχνά ετερογενείς, τόσο ως προς τις θρησκευτικές αντιλήψεις όσο και ως προς τις ιστορικές εμπειρίες, μοιράζονται κάποια κοινά συστατικά στοιχεία. Πρόκειται για πληθυσμούς των οποίων οι θρησκευτικές αντιλήψεις συνδέονται με λαϊκές εκδοχές σουφικών ρευμάτων, καθώς και, γενικότερα, με έναν έντονο θρησκευτικό συγκρητισμό. Ένας μεγάλος αριθμός μιθραϊκών, μανιχαϊκών, χριστιανικών, ζωροαστρικών και άλλων στοιχείων, τα οποία συχνά έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα από το ίδιο το ισλάμ, επιβιώνει στις θρησκευτικές και κοινωνικές πρακτικές τους.

Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αλεβήδων δεν θεωρεί το Κοράνι θεόπνευστο και δεν τηρεί τις πέντε βασικές υποχρεώσεις των μουσουλμάνων (α. σαχάντα, ομολογία πίστης στον μοναδικό Θεό και αποδοχή του Μωάμεθ ως προφήτη του, β. φαλάτ, προσευχή με το πρόσωπο στραμμένο στη Μέκκα, γ. ζακάτ, κανόνας ελεημοσύνης, δ. χατζ, προσκύνημα στη Μέκκα, ε. σαούμ, νηστεία του Ραμαζανιού). Σε όλες σχεδόν τις αλεβιτικές κοινότητες, οι άντρες και οι γυναίκες συμμετέχουν ταυτόχρονα στις τελετές, και μπορούν να έρχονται σε επαφή πολύ πιο εύκολα από ό,τι συμβαίνει με τους περισσότερους σουνίτες. Άλλο κοινό γνώρισμα των αλεβιτικών κοινοτήτων αποτελεί η –μικρότερη ή μεγαλύτερη– σχέση τους με τον ιρανικό σιισμό (ένα παράδειγμα είναι η λατρεία των – δώδεκα, κατά κανόνα– «αιρετικών» ιμάμηδων).

Οι παραδόσεις των αλεβήδων, σε συνδυασμό με τις κατά περιόδους κοινωνικοπολιτικές συνθήκες και την παροιμιώδη επαναστατικότητά τους, τούς έφεραν πολύ συχνά σε σύγκρουση με τις επίσημες θρησκευτικές και πολιτικές αρχές, αλλά και, γενικότερα, με τους σουνιτικούς πληθυσμούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και έπειτα της Τουρκικής Δημοκρατίας. Εδώ και πέντε αιώνες, οι διωγμοί και οι επιθέσεις εναντίον τους υπήρξαν συνεχείς (τα τελευταία σοβαρά επεισόδια –με δεκάδες θύματα– σημειώθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1990). Οι διωγμοί αυτοί οδήγησαν από πολύ παλιά τους αλεβήδες στο να παριστάνουν τους σουνίτες όταν έβγαιναν από τα όρια των κοινοτήτων τους, ή όποτε επισκέπτονταν τα χωριά τους άγνωστοι ταξιδιώτες και κρατικοί υπάλληλοι. Στη σημερινή Τουρκία οι αλεβήδες έχουν αρχίσει να δηλώνουν την ιδιότητά τους αυτή, και η ανοχή των αρχών και του σουνιτικού πληθυσμού απέναντί τους έχει αυξηθεί. Ο πληθυσμός τους στην Τουρκία, παρόλο που είναι δύσκολο να υπολογιστεί με ακρίβεια, εκτιμάται ότι ξεπερνάει (ενδεχομένως αρκετά) τα 15 εκατομμύρια, τα οποία περιλαμβάνουν τουρκόφωνους, κουρδόφωνους και (ελάχιστους) αραβόφωνους.

Οι λέξεις «αλεβί»/«αλεβής», «αλεβισμός» (alevi, alevilik) προέρχoνται από τις ιδιαίτερες τιμές που οι πληθυσμοί αυτοί αποδίδουν στον Αλή, τον εξάδελφο και γαμπρό του Μωάμεθ, και στην οικογένειά του. Εκτός από τους περίπλοκους –π.χ. ηλιακούς– συμβολισμούς που συνδέονται με τη «λατρεία» του Αλή, ο τελευταίος αποτελεί επίσης σύμβολο πολιτικής απείθειας (ας μην ξεχνάμε ότι οι «θρησκευτικές ετεροδοξίες», μέχρι σχετικά πρόσφατα, συνήθως κωδικοποιούσαν «αιρετικές» προτάσεις πολιτικής-οικονομικής-κοινωνικής οργάνωσης, αποτελούσαν δηλαδή ένα είδος πολιτικών κομμάτων). Η χρήση της λέξης alevi άρχισε να γενικεύεται μετά την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας (1923), υποκαθιστώντας εν μέρει τη λέξη «κηζηλμπάσης» (kızılbaş), η οποία χρησιμοποιήθηκε επί αιώνες ως βρισιά από τους τουρκόφωνους και κουρδόφωνους σουνίτες. Κηζηλμπάσης σημαίνει «κοκκινοκέφαλος», και δηλώνει τον «αιρετικό» που πολέμησε στο πλευρό του ιρανού σάχη Ισμαήλ εναντίον του οθωμανικού κράτους τον 16ο αιώνα και, κατ’ επέκταση, κάθε αιρετικό με παρόμοιες θρησκευτικές και κοινωνικές αντιλήψεις. Η ονομασία αυτή Χατζή Μπεκτάς Βελίπιθανώς προέρχεται από τον κόκκινο σκούφο με δώδεκα μύτες (αναφορά στους δώδεκα σιίτες ιμάμηδες) που λέγεται ότι φορούσαν πολλοί από τους πολεμιστές του Ισμαήλ. Η λέξη «μπεκτασής» (bektaşi) βγαίνει από το όνομα ενός από τους αρχαιότερους (13ος αι.) και σημαντικότερους «αγίους» του αλεβισμού-μπεκτασισμού, του Χατζή Μπεκτάς Βελί (Hacı Bektaş Veli), ο οποίος είχε την ικανότητα να μεταμορφώνεται –συχνά σε περιστέρι– και θεωρούνταν προστάτης των γενιτσάρων.
Πολλοί ερευνητές διαχωρίζουν (εν μέρει εσφαλμένα, κατά τη γνώμη μου) τους αλεβήδες της Μικράς Ασίας και των Βαλκανίων από τους αραβόφωνους αλεβιτικούς πληθυσμούς της Μέσης Ανατολής (κυρίως της Συρίας), τους οποίους αναφέρουν ως «αλαουί»/«αλαουίτες» –λέξη που κατά προσέγγιση αποδίδει την αραβική προφορά του όρου. Συγγενικοί με τους αλεβήδες πληθυσμοί υπάρχουν επίσης στο Ιράν, στο Ιράκ, στον Καύκασο και στην Κεντρική Ασία.