Tου Bασιλη Zηρα

Ακούγεται ενδεχομένως παράδοξο να πιστεύει κάποιος ότι η Ελλάδα απειλείται τώρα ή σε λίγους μήνες με χρεοκοπία, όταν απέφυγε την πτώχευση τον περασμένο Μάρτιο. Τότε, ακόμη, οι διεθνείς αγορές αντιμετώπιζαν οξύ πρόβλημα ρευστότητας. Σήμερα μπορεί να μην έχει αποκατασταθεί πλήρως η ομαλότητα, αλλά τα πράγματα είναι, κατά γενική ομολογία, καλύτερα.

Τότε οι διαφορές απόδοσης των ελληνικών 10ετών ομολόγων με τα αντίστοιχα γερμανικά είχαν φτάσει στις 300 μονάδες βάσης, ενώ σήμερα κινούνται στην περιοχή των 140 μονάδων. Τα spreads δεν επηρεάστηκαν από την αποκάλυψη ότι το έλλειμμα είναι κατά 16 δισ. ευρώ υψηλότερο απ’ όσο έλεγε η προηγούμενη κυβέρνηση ή κατά 21 δισ. σε σχέση με τον στόχο του Προγράμματος Σταθερότητας, που από τον περασμένο Μάρτιο αντικατέστησε τον προϋπολογισμό. Τα spreads παρέμειναν ουσιαστικά αμετάβλητα ακόμη και το τελευταίο διάστημα, σε πείσμα των υποβαθμίσεων ή των προειδοποιήσεων για υποβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης και των σκληρών δηλώσεων Ευρωπαίων αξιωματούχων. Ούτε το κατώτερο των περιστάσεων προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού με τη -σε μεγάλο βαθμό- λογιστική δημοσιονομική προσαρμογή επηρέασε τη διαφορά απόδοσης. Οι αγορές αντιδρούν σαν να έχουν προεξοφλήσει και τιμολογήσει τα πάντα στις 140 μονάδες βάσης. Η Ελλάδα βρήκε δανειστές, κάλυψε το τεράστιο έλλειμμα και εξυπηρέτησε ομαλά το υπέρογκο δημόσιο χρέος της, έστω κι αν της κόστισε κάτι παραπάνω.

Πώς εξηγείται, λοιπόν, η αναθέρμανση των σεναρίων πτώχευσης; Η απάντηση στο ερώτημα βρίσκεται στον φετινό δανεισμό.

Το 2009, η Ελλάδα κατόρθωσε να δανεισθεί σχεδόν 25 δισ. περισσότερα απ’ όσα αρχικώς προβλεπόταν, επειδή υπήρχαν οι διευκολύνσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η ΕΚΤ παρείχε αφειδώς φθηνά κεφάλαια στις εμπορικές τράπεζες, με στόχο να συνεχίσουν να δανείζουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά, ώστε να τονωθεί η παραπαίουσα ευρωπαϊκή οικονομία. Ως εγγύηση έπαιρνε από τις τράπεζες κρατικά ομόλογα. Τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα έχουν δανεισθεί μέσω αυτού του τρόπου 42 δισ. ευρώ μέχρι στιγμής. Ενα μεγάλο μέρος αυτής της ρευστότητας τοποθετήθηκε εκ νέου σε ομόλογα. Το όφελος είναι προφανές και για το Δημόσιο (τροφοδοτούσε τη ζήτηση για τίτλους και έτσι καλύφθηκαν οι εκδόσεις του) και για τις τράπεζες (δάνειζαν το Δημόσιο με επιτόκιο 3, 4, 5 ή 6% και βάζοντας ενέχυρο τα ομόλογα δανείζονταν από την ΕΚΤ με 1%). Φέτος, οι ελληνικές τράπεζες απορρόφησαν το 65% περίπου των εκδόσεων του ελληνικού Δημοσίου και οι ξένοι επενδυτές το υπόλοιπο. Τα προηγούμενα χρόνια, η αναλογία ήταν αντίστροφη. Το 2009, τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα κάλυψαν το κενό που δημιούργησε η δυσπιστία των ξένων, αλλά με τη ρευστότητα της ΕΚΤ.

Το 2010, η ΕΚΤ σχεδιάζει να αρχίσει την απόσυρση αυτών των διευκολύνσεων. Σε μερικούς μήνες το τοπίο θα είναι λίγο ώς πολύ το εξής: η Ελλάδα θα πρέπει να δανειστεί περίπου όσα και φέτος, δηλαδή άνω των 60 δισ. ευρώ, με καταρρακωμένη αξιοπιστία και χαμηλότερη πιστοληπτική αξιολόγηση, από χειρότερη δημοσιονομική θέση και με έναν προϋπολογισμό που δεν εγγυάται τη βελτίωσή της, ενώ την ίδια ώρα η ΕΚΤ θα κλείνει τις στρόφιγγες του φθηνού χρήματος και θα θέτει τα επιτόκια σε τροχιά ανόδου ώστε η νομισματική πολιτική να είναι συμβατή με τις εξελίξεις και τις προοπτικές της Ευρωζώνης. Οι εναλλακτικές είναι δύο: ή η ΕΚΤ θα αναθεωρήσει τα σχέδιά της για τη νομισματική πολιτική ή η Ελλάδα θα αλλάξει προϋπολογισμό. Ποιο από τα δύο νομίζετε ότι είναι πιο πιθανό; Οι κ. Τρισέ, Γιουνκέρ, Αλμούνια, Σόιμπλε καθώς και οι αγορές δεν φαίνεται να έχουν διλήμματα.
kathimerini.gr