Aπόσπασμα από άρθρο στην Καθημερινή του Στεφανου Κασιματη

Δύο περιστατικά, που με βοήθησαν να καταλάβω καλύτερα τον ελληνικό κόσμο…

Το πρώτο είναι ο διάλογος με τον οποίο ανοίγει η νέα ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Ψυχή βαθιά». Βρισκόμαστε στο 1949, τελευταίο έτος του Εμφυλίου. Ενας «αστός πολιτικός» (να το πω με την ορολογία της Αριστεράς) ζητεί από τον βασιλιά επιείκεια για τους αντάρτες.

Εκείνος αρνείται, με την αιτιολογία ότι «τώρα κάνουν κουμάντο οι Αμερικάνοι». Οι Ελληνες είναι δηλαδή αδέλφια, που εντούτοις αλληλοσφάζονται, πιασμένοι στα δίχτυα ενός ευρύτερου σχεδίου. Από το σημείο αυτό, ένα βήμα παραπάνω αν κάνεις κι έφθασες στην εξιλέωση, με την παραδοχή ότι δεν φταίμε εμείς για την φρίκη του Εμφυλίου, ήμασταν τραγικοί ήρωες και θύματα συγχρόνως.

Το δεύτερο συνέβη στην τελετή για την 65η επέτειο της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς. Ο Νικήτας Κακλαμάνης, σε πλήρη δημαρχιακό οίστρο, είπε ότι η τελετή οφείλει «να θυμίζει τους αγώνες που έκαναν οι Ελληνες πριν από 65 χρόνια» κλπ. Σύμφωνοι, οι Ελληνες έκαναν αγώνες και στα βουνά και στις πόλεις και στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, δεν ήταν αυτοί οι αγώνες που υποχρέωσαν τους Γερμανούς να αποχωρήσουν από την Ελλάδα. Ηταν οι αγώνες των Σοβιετικών που είχαν μεταφέρει το μέτωπο μέσα στα εδάφη του Τρίτου Ράιχ αυτοί, στους οποίους χρωστάμε την απελευθέρωση της Αθήνας. Αλλά, εν αντιθέσει προς τον αδελφοκτόνο Εμφύλιο, η απελευθέρωση είναι κάτι «καλό», οπότε πρέπει να το πιστωθούμε.

Με λίγα λόγια, η τάση μας είναι για ό,τι κακό, να φταίει κάποιος άλλος και για ό,τι καλό ο έπαινος να ανήκει σε εμάς. Εκδηλώνεται κυρίως στον επίσημο δημόσιο λόγο και διαπερνά τον τρόπο που σκέπτονται οι περισσότεροι γύρω μας. Είναι βασική αρχή της σύγχρονης ελληνικής ιδεολογίας. Δεν είναι ούτε έμφυτη τάση ούτε το πεπρωμένο της φυλής και άλλα παρόμοια. Είναι καθαρά θέμα αντίληψης· και τις αντιλήψεις τις διαμορφώνει η γνώση.
.
.
.
.
.
.
www.kathimerini.gr