Ο λεηλατημένος και βεβηλωμένος ναός της Αγίας Μαρίνας (πάνω δεξιά) στο Κάστρο και τα ερειπωμένα ρωμαίικα σπίτια στο χωριό Σχοινούδι.

Οι Ρωμιοί που αντιστέκονται

«Εδώ να σε δέσουν δεν κάθεσαι.

Ο οικουμενικός πατριάρχης Βαρθολομαίος πρώτος μεταξύ… ίσων στον καθαρισμό της παραλίας Μακρύς Γιαλός, στο ΝΑ άκρο του νησιού.

Εγώ, λυμένη, έμεινα». Στα 80 της χρόνια η κυρα-Παρασκευή πνίγει με περηφάνια ένα λυγμό, καθώς αποχαιρετά τους τελευταίους καλοκαιρινούς επισκέπτες της Ιμβρου – ξενιτεμένους συντοπίτες και άλλους, που έφθασαν από την Πόλη και από την Ελλάδα…

*Εμεινε. Και ολομόναχη για ένα ακόμα δύσκολο χειμώνα, θα ζει μέσα στα ερείπια στο Σχοινούδι, το κάποτε ολοζώντανο χωριό της, με την προσμονή του ερχόμενου Αυγούστου. Τότε που, όπως και φέτος, θα ξανασμίξουν χιλιάδες Ιμβριοι της αναγκαστικής διασποράς και ελλαδίτες φίλοι τους στο όμορφο, βασανισμένο νησί τους.

Ο λεηλατημένος και βεβηλωμένος ναός της Αγίας Μαρίνας (πάνω δεξιά) στο Κάστρο και τα ερειπωμένα ρωμαίικα σπίτια στο χωριό Σχοινούδι.
Εδώ και κάμποσα χρόνια έχουν κάνει παράδοση αυτό το ραντεβού. Εδώ θα κοιτάξουν να συντηρήσουν όσα σώθηκαν, να αναστηλώσουν σπίτια και χωριά που ρήμαξαν, να γλεντήσουν, ν’ αγκαλιάσουν τα 200 περίπου γερόντια που απέμειναν πίσω στη γη των πατέρων τους, να φροντίσουν τους τάφους των προγόνων τους.

Τετραήμερες εκδηλώσεις

Αυτόν τον Αύγουστο λένε πως το νησί «βούλιαξε» από τους ιμβρίους επισκέπτες, που γιόρτασαν με τις παραδόσεις του τόπου τις μέρες της Παναγίας. Μαζί τους και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Γέννημα θρέμμα της Ιμβρου, ο πνευματικός ηγέτης των απανταχού ορθοδόξων έγινε στην τετραήμερη παραμονή του το κέντρο αναφοράς των Ρωμιών. Λειτούργησε σε ναούς και με την παρουσία του εμψύχωσε τους συμπατριώτες του της διασποράς και περισσότερο τους εναπομείναντες γέροντες.

*«Ερχομαι εδώ πρώτα ως Ιμβριος και μετά ως πατριάρχης», είπε εγκαινιάζοντας το μουσείο ιστορίας της Ιμβρου στο χωριό Αγιοι Θεόδωροι, τη γενέτειρά του. «Το μουσείο αυτό άλλη φιλοδοξία δεν έχει παρά να στεγάσει και να διασώσει κάτι από την παράδοση της Ιμβρου, να στεγάσει μνήμες και αναμνήσεις της Ιμβρου, βιώματα και εμπειρίες του παρελθόντος, καημούς και παθήματα, από τα οποία έμεινε στο νησί μας ό,τι έμεινε. Αυτό, λοιπόν, το οποίον απέμεινε πρέπει να το διασώσουμε, να το διατηρήσουμε.»

Ο Βαρθολομαίος μπήκε επικεφαλής και στην επιχείρηση καθαρισμού της χρυσαφένιας παραλίας Μακρύς Γιαλός στη χερσόνησο Κέφαλος, που οργάνωσαν στις 22 Αυγούστου τοπικοί και ελλαδίτικοι φορείς των Ιμβρίων.

*Λιγότεροι από 200 Ρωμιοί έχουν απομείνει σήμερα μόνιμοι κάτοικοι στο νησί από τους περίπου 6.500 (το 95% του πληθυσμού) που την κατοικούσαν στα μέσα του 1960. Τότε που το τουρκικό κράτος έβαλε σε εφαρμογή το «Πρόγραμμα Διάλυσης» (Eritme Programi) για την εξάλειψη του ελληνικού ορθόδοξου στοιχείου από το νησί.

*Με την κατάργηση της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία, τη δήμευση των ρωμαίικων σχολικών κτιρίων, την αναγκαστική απαλλοτρίωση των κτημάτων των Ρωμιών έναντι εξευτελιστικών ποσών (δύο αβγά το τετραγωνικό μέτρο ήταν για το Σχοινούδι), την αποστολή εκεί βαρυποινιτών που κυκλοφορούσαν ελεύθεροι σκορπώντας τον τρόμο, και με τις ελληνικές κυβερνήσεις απαθείς θεατές, το σχέδιο έδωσε καρπούς: Μέσα σε 15 χρόνια είχε συντελεστεί η πλήρης δημογραφική ανατροπή – ολοκληρωμένη με την εγκατάσταση χιλιάδων εποίκων από την Ανατολία και τη Μαύρη Θάλασσα στα σπίτια των Ρωμιών και σε νεοδημιούργητους εποικιστικούς οικισμούς.

*Το Σχοινούδι με πάνω από 2.000 κατοίκους, το 1965, ήταν το μεγαλύτερο χωριό όχι απλώς της Ιμβρου, αλλά της Τουρκίας. Το «Πρόγραμμα Διάλυσης» κατάφερε εδώ το βαρύτερο χτύπημα και σήμερα στα ερείπιά του ζουν λιγότερες από σαράντα ψυχές.

Οι υπόλοιποι Ρωμιοί κατοικούν στα χωριά Αγρίδια, Αγιοι Θεοδώροι, Γλυκύ, Ευλάμπιο όλα στα ΒΑ του νησιού.

*Αυτή είναι η βίαιη δημογραφική κατάληξη της Ιμβρου, και μαζί της Τενέδου, που παραχωρήθηκαν στην Τουρκία με τη Συνθήκη της Λοζάνης του 1923. Τις πρόνοιες, όμως, της συνθήκης ως προς τα δύο νησιά (άρθρο 14) ουδέποτε εφάρμοσε το τουρκικό κράτος.

*Οι τουρκικές αρχές καταβάλλουν προσπάθειες τα τελευταία χρόνια για ανάπτυξη του τοπικού τουρισμού και της οικονομίας ενώ, υπό την επίδραση και ενός εντεινόμενου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε Ιμβρο και Τένεδο, αφήνεται να διαφανούν κάποιες ελπίδες για άρση των αδικιών που υπέστησαν οι εκεί ελληνικοί πληθυσμοί.

Το άρθρο 14

«Αι νήσοι Ιμβρος και Τένεδος, παραμένουσαι υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν, θα απολαύουσι ειδικής διοικητικής οργανώσεως, αποτελούμενης υπό τοπικών στοιχείων και παρεχούσης πάσαν εγγύησιν εις τον αυτόχθονα μη μουσουλμανικόν πληθυσμόν όσον αφορά την τοπικήν αυτοδιοίκησιν και την προστασίαν των ατόμων και των αγαθών. Η τήρησις της τάξεως θα διασφαλίζεται υπό αστυνομίας στρατολογούμενης εκ του αυτόχθονος πληθυσμού, μερίμνη της ως άνω προβλεπομένης τοπικής διοικήσεως και υπό τας διαταγάς αυτής τιθεμένης.»
ΕΝΕΤ.GR