Η εξ Υπουργών Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης στη συνεδρίαση της τον Δεκέμβριο θα πρέπει, μετά τη χθεσινή απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) να καλέσει την Άγκυρα να δώσει εξηγήσεις για τους αγνοουμένους της Κύπρου του 1974, δήλωσαν οι δικηγόροι στην προσφυγή κατά της Τουρκίας στο ΕΔΑΔ Αχιλλέας Δημητριάδης και Κύπρος Χρυσοστομίδης.

Η τελική απόφαση της ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) στην υπόθεση των Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων “Βαρνάβα και λοιποί εναντίον της Τουρκίας” αποτελεί “δεδικασμένο” για την Τουρκία, επεσήμανε ο δικηγόρος Αχιλλέας Δημητριάδης, προσθέτοντας ότι η απόφαση αυτή είναι “ένα σημαντικό προηγούμενο για την εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης και όχι μόνο”.

Σχολιάζοντας αρχικά την απόφαση, ο δικηγόρος Κ . Χρυσοστομίδης είπε ότι “οι εννέα αυτές ατομικές προσφυγές αγνοουμένων και των οικογενειών τους ενώπιον του ΕΔΑΔ χρονολογούνται από το 1990”.

Σημείωσε ότι “20 χρόνια μετά, είμαστε ευτυχείς γιατί έχουμε σήμερα μιαν τελική και τελεσίδικη απόφαση του Δικαστηρίου στην ολομέλειά του, πράγμα το οποίο δικαιώνει τις προσδοκίες και των αιτητών αλλά και γενικά του κυπριακού λαού για τα εγκλήματα τα οποία έλαβαν χώρα το 1974 σε βάρος των αγνοουμένων μας”.

Ο κ. Χρυσοστομίδης είπε ότι το ΕΔΑΔ, “χωρίς οποιανδήποτε επιφύλαξη, διαπιστώνει σοβαρές παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ιδίως του δικαιώματος στη ζωή του άρθρου 2 για το γεγονός ότι η Τουρκία δεν προέβη σε καμία πράξη διερεύνησης της τύχης των αγνοουμένων”.

Ταυτόχρονα, πρόσθεσε, “διαπιστώνει παραβίαση του άρθρου 3, το οποίο απαγορεύει την απάνθρωπη και μειωτική μεταχείριση, ιδίως έναντι των οικογενειών των αγνοουμένων, ακριβώς διότι η Τουρκία επέδειξε πλήρη αδιαφορία όσον αφορά την τύχη των δικών τους και καμία πράξη διερεύνησης ή διακρίβωσης της τύχης τους”.

“Το ίδιο διαπιστώνεται και με το άρθρο 5, το οποίο προστατεύει την ελευθερία του προσώπου”, επεσήμανε.

Ανέφερε ότι “σημαντικό είναι να τονίσουμε ότι απορρίφθηκαν όλες οι προκαταρκτικές ενστάσεις της Τουρκίας, ιδίως εκείνη που αφορούσε τους χρονικούς περιορισμούς, γιατί υπήρξε ισχυρισμός εκ μέρους της Τουρκίας ότι τα γεγονότα που έγιναν το 1974 δεν καλύπτονται από τη δική της αναγνώριση του ατομικού δικαιώματος προσφυγής στο ΕΔΑΔ που έλαβε χώρα το 1987”.

“Το νέο χαρακτηριστικό αυτής της απόφασης”, πρόσθεσε, “είναι ότι το Δικαστήριο επιδικάζει αποζημιώσεις για ηθική ζημία για κάθε ένα εκ των αγνοουμένων, μόνο 12.000 ευρώ για κάθε αίτηση, όμως τούτο είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί στην πρωτόδικη απόφασή του, το Δικαστήριο είχε πει ότι είναι αρκετό το γεγονός ότι διαπιστώνεται παραβίαση της ευρωπαϊκής σύμβασης και ως εκ τούτου δεν προχωρούμε σε επιδίκαση αποζημιώσεων”, είπε.

Επεσήμανε ότι από τους 17 δικαστές, οι 16 συμφώνησαν γενικά στο εύρημα παραβίασης βασικών άρθρων της Σύμβασης Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων”, προσθέτοντας ότι “στην ουσία μόνο η Τουρκοκύπρια ad hoc δικαστής ήταν εκείνη που διαφώνησε.

Ο κ. Δημητριάδης επεσήμανε “το σημείο της διαπίστωσης παραβίασης σε σχέση με τους συγγενείς οι οποίοι έτυχαν αυτής της απάνθρωπης μεταχείρισης λόγω της στέρησης οποιασδήποτε πληροφορίας από την Τουρκία, η οποία είχε τον έλεγχο της περιοχής στην οποία θεάθηκαν για τελευταία φορά τα αγνοούμενα αυτά άτομα”.

Ο κ. Δημητριάδης είπε ότι επίσης σημαντικό είναι να δούμε τον τρόπο που το Δικαστήριο αντιμετώπισε το θέμα των αποζημιώσεων διότι, στην πρωτόδικη απόφαση τον Ιανουάριο του 2008, το Δικαστήριο έκρινε ότι η διαπίστωση και μόνο της παραβίασης συνιστά αποτελεσματική ή αρκετή θεραπεία για τους αιτητές.

“Να μην ξεχνούμε ότι οι συγγενείς άρχισαν αυτή τη διαδικασία, όχι για να βγάλουν λεφτά, αλλά για να αναγκάσουν την Τουρκία να ανοίξει τα αρχεία της και να μάθουν τί έγιναν οι δικοί τους άνθρωποι”, είπε.

“Βέβαια”, συνέχισε, “για το θέμα του εξαναγκασμού της Τουρκίας σε συμμόρφωση, δυστυχώς το σύστημα είναι σχεδιασμένο με αυτόν τον τρόπο, η επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης θα επιληφθεί του θέματος αυτού, είτε στην επόμενη της συνεδρία τον Δεκέμβριο, είτε στη μεθεπομένη και θα πρέπει η Τουρκία να κληθεί να δώσει λόγο και εξηγήσεις για το πώς ο Σάββας Χατζηπαντελή βρέθηκε νεκρός και γιατί για τους άλλους οκτώ αγνοούμενους δεν έχουμε οποιαδήποτε στοιχεία όσον αφορά την τύχη τους”.

Σημείωσε ότι “η υπόθεση δεν ήταν εύκολη και, αν κάποιος διαβάσει τη διιστάμενη άποψη της Τουρκοκύπριας δικαστού, θα δει τους σκοπέλους μέσα από τους οποίους έπρεπε να περάσουμε για να φτάσουμε σε αυτό το αίσιο αποτέλεσμα”.

Σχετικά υπενθύμισε την έννοια της συνεχιζόμενης παραβίασης και κατά πόσον το Δικαστήριο είχε δικαιοδοσία να επιληφθεί του θέματος και να θυμίσω πιο σημαντικά την έννοια του υποθετικά νεκρός που είχε προταθεί από την Τουρκία ως λύση του προβλήματος αυτού, δεδομένου ότι δεν είχαμε νέα από αυτούς τους ανθρώπους για 35 χρόνια, κατά την άποψη της Τουρκίας αυτοί θα έπρεπε να θεωρηθούν νεκροί για να τελειώσει το πράγμα εκεί.

“Ούτε αυτό έγινε δεκτό και, βεβαίως, ούτε η ίδια δεχόταν ότι υπήρχαν αυτές οι παραβιάσεις”, ανέφερε.

Ο κ. Δημητριάδης είπε επίσης ότι “είναι εξαιρετικά σημαντικό να τονιστεί η Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων, η οποία έχει συσταθεί και η οποία κατά την άποψη της Τουρκίας ήταν το αποτελεσματικό μέσο θεραπείας, στο οποίο θα έπρεπε να είχαν προσφύγει οι αιτητές, διότι κάνει τις έρευνες και κατά την άποψη της Τουρκίας η διερεύνηση που κάνει η Επιτροπή είναι αρκετή”.

Οπως εξήγησε, “αυτό απερρίφθη από το Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη τους όρους εντολής της ΔΕΑ, οι οποίοι, ως γνωστό, είναι περιορισμένοι απλώς στο να βρουν τα λείψανα και να τα ταυτοποιήσουν”.

Πρόσθεσε ότι δεν έχουν μέσα στους όρους εντολής της ΔΕΑ να προχωρήσει και να κάνει μια έρευνα που να δείχνει πώς το συγκεκριμένο άτομο βρέθηκε νεκρό, τί προηγήθηκε και ποίος έφταιγε για αυτόν τον θάνατο, ο οποίος αποδεικνύεται από τα λείψανα που υπάρχουν ενώπιον μας”.

Σημείωσε ότι “αυτό είναι πολύ σημαντικό, διότι η γραμμή της Τουρκίας ήταν ότι αυτό το κατά τα άλλα ανθρωπιστικό έργο της Επιτροπής αυτής θα μπορούσε να ήταν η θεραπεία που της ζητείται” και πρόσθεσε ότι “αυτό δεν είναι αρκετό, η Τουρκία πρέπει να κάνει περισσότερα”.

Ο πρόεδρος της Παγκύπριας Επιτροπής Συγγενών Αδηλώτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων Νίκος Θεοδοσίου επεσήμανε “είναι μια απόφαση εξαιρετικής σημασίας, η οποία έχει πάρα πολλά σημεία τα οποία μπορούν και θα πρέπει να αξιοποιηθούν από εμάς”

Ανέφερε ότι θεωρεί ένα από τα πιο σημαντικά σημεία “την ειδική αναφορά στον Σάββα Χατζηπαντελή, διότι πρόκειται για έναν αγνοούμενο που έχει ταυτοποιηθεί και ταφεί από την οικογένειά του, εντούτοις το Δικαστήριο δεν τον διαφοροποιήσει από την απόφαση και ζητά από την Τουρκία να διενεργήσει έρευνα για να μάθει η οικογένεια του περισσότερα στοιχεία”.

“Νομίζω ότι αυτό το σημείο θα δημιουργήσει παραπάνω πίεση και στην Τουρκία αλλά και στη Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους να περάσει στο διερευνητικό της έργο, αξιοποιώντας έτσι το δικαίωμα της αλήθειας και της πληροφόρησης για όλους τους συγγενείς”, πρόσθεσε.

Ο κ. Θεοδοσίου είπε, τέλος, ότι ενώπιον του Δικαστηρίου “εκκρεμούν μερικές δεκάδες προσφυγές, οι οποίες έχουν κατατεθεί πολύ αργότερα”.

ΣΗΜΕΡΙΝΗ