«Να εξομολογηθώ έναν καημό που έχω από τότε; Που δεν άρπαξα κι εγώ ένα κομμάτι σίδερο στο δόξα πατρί και να είχα γλιτώσει όλον αυτόν τον εξευτελισμό που βιώσαμε και βιώνουμε έκτοτε… Θα υφιστάμην τον εξευτελισμό των επιμνημόσυνων λόγων τους θα μου πεις, αλλά αυτός θα ήταν δικός τους εξευτελισμός…».
Ήταν παράξενη η αίσθηση αυτού του κειμένου του Ανδρέα Λουκά, πρόσφυγα από το Αγριδάκι – ενός αντι-ηρωικού πολεμικού κειμένου όχι από αυτά που δημοσιεύονται συνήθως κάθε Ιούλη και κάθε Αύγουστο τα 35 χρόνια που πέρασαν από τότε. Δεν είχε μέσα ωραία λόγια, ούτε υψηλό πατριωτικό φρόνημα, ούτε αφηγήσεις απίστευτων ανδραγαθημάτων, είχε μέσα τις σκληρές λέξεις ενός άντρα που εξαναγκάστηκε σε αδράνεια όταν όλα γύρω του κινούνταν με θανατηφόρα ένταση και που τον έστειλαν για… ύπνο όταν όλοι γύρω του ξαγρυπνούσαν.
Γράφει για τη νύχτα της 20ής Ιουλίου 1974, όταν μεταφέρθηκε με άλλους εφέδρους από τη Λευκωσία στον Άγιο Ερμόλαο, με τον Πενταδάκτυλο να φλέγεται από τους τουρκικούς βομβαρδισμούς και με επικεφαλής γνωστούς αξιωματικούς του Εφεδρικού, ανάμεσά τους και ο νυν Υπουργός Άμυνας Κώστας Παπακώστας: «Μόλις κατεβήκαμε από τα αυτοκίνητα, συνταχτήκαμε και αρχίσαμε πορεία προς τα ανατολικά του χωριού.
»Εγώ, γεννημένος και μεγαλωμένος στο Αγριδάκι, γνώριζα πολύ καλά την περιοχή και αμέσως κατάλαβα πως κατευθυνόμασταν προς την Αγύρτα… Φτάσαμε στα δικά μας φυλάκια, τα οποία παρεμβάλλονταν μεταξύ Αγίου Ερμολάου και του τουρκικού θύλακα (Κιόνελι). Διαταχθήκαμε να καθίσουμε και οι αξιωματικοί αποσύρθηκαν για να συσκεφθούν. Μετά από παρέλευση αρκετής ώρας επανεμφανίστηκαν οι αξιωματικοί και μας διέταξαν να ανακρούσουμε πρύμναν και να ξανακατευθυνθούμε προς Άγιο Ερμόλαο, όπου όταν φτάσαμε, μας διέταξαν να σκορπιστούμε στο χωριό και να κοιμηθούμε!
»Πράγμα που κάναμε! Όταν πέρασαν τα χρόνια και μάθαμε όλη την ιστορία, μάθαμε και ποια ήταν η αποστολή μας. Να κάνουμε αντιπερισπασμό για να βοηθηθούν οι επιθέσεις της ΕΛΔΥΚ και των άλλων δυνάμεων που επετίθεντο εναντίον του θύλακα από άλλες κατευθύνσεις. Αντί αυτού όμως, εμείς διαταχθήκαμε να πάμε για ύπνο!».
Δεν είναι καθόλου «ρομαντική» η πολεμική εμπειρία του Ανδρέα Λουκά. Δεν είναι από αυτές που αφήνει κανείς «ιερή» και «περήφανη» παρακαταθήκη στα παιδιά και τα εγγόνια του, ή από αυτές που δοξάζουν και τιμούν οι παρούσες και οι κατοπινές γενιές. Είναι από αυτές που προσπερνά απαρατήρητες η Ιστορία – η ταπεινή μαρτυρία του ηττημένου στρατιώτη, του άοπλου στρατιώτη, του ξεγελασμένου στρατιώτη, του προδομένου στρατιώτη, του εγκατελειμμένου στρατιώτη, του στρατιώτη που του στέρησαν ακόμα και τις αναμνήσεις του παρά τη θέλησή του, παρά την καλή του προαίρεση, παρά την πρόθεσή του να κάνει αυτό που έπρεπε να κάνει εκείνες τις κρίσιμες ώρες:
«Την 26η Ιουλίου και υπό εκεχειρία, μας επιτέθηκαν τουρκικές δυνάμεις με όλα τα μέσα. Πεζικό, πυροβολικό, όλμους, άρματα μάχης… Μας διέλυσαν. Και άρχισε η υποχώρηση! Άτακτη! Ο σώζων εαυτόν σωθήτω! Ποιους αξιωματικούς είδα μεταξύ μας; Τον Αχειλλίδη και τον Σαλάτα. Μόνο! Εκτός βέβαια από κάποιους έφεδρους ανθυπολοχαγούς, αν και κάποιοι από αυτούς, που γνωρίζω, το ‘σκασαν κι εκείνοι από νωρίς, επειδή όπως μου είπαν αργότερα, κατάλαβαν πως εκεί μας είχαν στείλει για “στότσιν”!».
Είναι εκπληκτική η αναφορά του Ανδρέα Λουκά όχι γιατί μιλά για κάτι άγνωστο, για κάτι που ακούγεται πρώτη φορά, αλλά γιατί κουβαλά τόση οργή μετά από τόσα πολλά χρόνια: «Να εξομολογηθώ έναν καημό που έχω από τότε; Που δεν άρπαξα κι εγώ ένα κομμάτι σίδερο στο δόξα πατρί και να είχα γλιτώσει όλον αυτόν τον εξευτελισμό που βιώσαμε και βιώνουμε έκτοτε… Θα υφιστάμην τον εξευτελισμό των επιμνημόσυνων λόγων τους θα μου πεις, αλλά αυτός θα ήταν δικός τους εξευτελισμός…».
Δεν λέγονται εύκολα τέτοιες αλήθειες, αλλά είναι θυμωμένος που δεν σκοτώθηκε τότε, ο τότε έφεδρος στρατιώτης Ανδρέας Λουκά – και η αλήθεια του καίει σαν σφαίρα που σου τρυπά την καρδιά, σαν ένα κομμάτι σίδερο στο δόξα πατρί.

ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΜΑΡΙΟΣΔΗΜΗΤΡΙΟΥ