Στις αρχές του 20ού αιώνα η παρακμάζουσα και καταρρέουσα στα Βαλκάνια Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν κυρίαρχη στη Μέση Ανατολή, διοικούσε απευθείας τη Λιβύη και κρατούσε την ψιλή κυριότητα στην Αίγυπτο που κατείχε η Βρετανία: Ο Ιταλοτουρκικός Πόλεμος του 1911 και η ήττα του 1918 τερμάτισαν την κυριαρχία αυτή, ένα τέλος που επιβεβαιώθηκε δραματικά, όταν ο Κεμάλ παραιτήθηκε το 1926 από τη διεκδίκηση του Βορείου Ιράκ.

Σήμερα η επιστροφή της Τουρκίας του Ερντογάν στην Ευρύτερη Περιοχή είναι μια χειροπιαστή πραγματικότητα και σε καμιά περίπτωση ρητορική κενή αντικρίσματος, όπως απεδείχθη τελικά να είναι οι φιλοδοξίες του Οζάλ για ρόλο της χώρας από την Αδριατική (τα Βαλκάνια δηλαδή) μέχρι το Συνικό Τείχος, μια διαδρομή που περιελάμβανε τον Καύκασο, την Κεντρική Ασία, αλλά και την κινεζική επαρχία του Σινκιάγκ που κατοικείται από τους τουρκόφωνους και μουσουλμάνους Ουιγούρους.

Την βδομάδα που πέρασε δύο εξελίξεις ήλθαν να προστεθούν στον ήδη κατοχυρωμένο ρόλο της Αγκυρας στο Ιράκ και στη στενή της σχέση με την Δαμασκό:

-Την Πέμπτη 30.7 ο υπουργός Εξωτερικών Νταβούτογλου επισκέφθηκε τον Λίβανο και προσφέρθηκε να μεσολαβήσει στις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται για τη συγκρότηση κυβέρνησης Συνασπισμού. Η κίνηση αυτή εκ των πραγμάτων διευκολύνει την Συρία που θέλει να δει τη Χεζμπολάχ και τους συμμάχους της να μετέχει με βαρύνοντα ρόλο στην υπό συγκρότηση κυβέρνηση Χαρίρι, μια εξέλιξη που θα αποκαταστήσει εν μέρει τον ρόλο που είχε η Δαμασκός στη Βηρυτό πριν αναγκασθεί να αποσύρει τα στρατεύματά της από τον Λίβανο την άνοιξη του 2005. Ετσι η Τουρκία προσφέρει μια ακόμη υπηρεσία στη Συρία μετά τη μεσολάβησή της τόσο στην αποκατάσταση των σχέσεων του Ασαντ με την Ουάσιγκτον όσο και στις διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ.

-Την ίδια μέρα έγινε γνωστό ότι η Αγκυρα ζήτησε από την Αίγυπτο να παραιτηθεί από την αποκλειστικότητα της διαμεσολάβησης ανάμεσα στην Φατάχ και την Χαμάς. Ούτως η άλλως το Κάιρο, το οποίο είναι εξίσου αν όχι περισσότερο εχθρικό από το Ισραήλ απέναντι στην Χαμάς, καθώς ο Μουμπάρακ νιώθει ως θανάσιμη απειλή στη χώρα του το ομογάλακτο κίνημα των Αδελφών Μουσουλμάνων, δεν έχει πλέον ούτε καν την επίφαση του ουδέτερου ομοεθνούς και ομόθρησκου Αραβα διαμεσολαβητή στην ενδοπαλαιστινιακή διένεξη.

Τόσο η διαμόρφωση νέων ισορροπιών στον Λίβανο όσο και η εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης που να αποκαθιστά την ενότητα των Παλαιστινίων είναι δύο σύνθετες προκλήσεις, με την τουρκική διπλωματία να μη διαθέτει μαγικές συνταγές.

Σε κάθε περίπτωση η εκδήλωση του ενδιαφέροντος της Αγκυρας και η αποδοχή της τόσο από τον εντολοδόχο πρωθυπουργό Χαρίρι στον Λίβανο όσο και από τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής Αμπάς στη Δυτική Όχθη επιβεβαιώνουν πανηγυρικά τον τερματισμό της ιστορικής καχυποψίας των Αράβων που εμπόδιζε την Τουρκία να διαδραματίσει οποιοδήποτε ρόλο στην περιοχή από το 1918 μέχρι και πριν από λίγα χρόνια.

Αυτό που παραμένει ζητούμενο είναι αν το μεταρρυθμιστικό Πολιτικό Ισλάμ που κυβερνά την Τουρκία σήμερα γίνει σημείο αναφοράς για τις δυνάμεις του Αραβικού Κόσμου που διεκδικούν εκδημοκρατισμό.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ
Kapopoulos@pegasus.gr
ΗΜΕΡΗΣΙΑ