Τα μάτια βουρκώνουν. Ο πόνος παραμένει το ίδιο έντονος και ξεχειλίζει εδώ και 35 χρόνια. Ακόμα και όταν η λογική υπαγόρευε τη σκληρή πραγματικότητα, η ελπίδα δεν έσβηνε ποτέ από τις ψυχές για το αγαπημένο τους πρόσωπο. Κάθε φορά που έβλεπαν τη χαρακτηριστική φωτογραφία με τα πέντε πρόσωπα, τα αδέλφια του αναγνώριζαν τον Χριστόφορο και πολλά ερωτηματικά τους πλημμύριζαν.

Τριάντα πέντε χρόνια, περίμεναν τον Χριστόφορο Σκορδή
ΤΟΥ ΦΡΙΞΟΥ ΔΑΛΙΤΗ
Ο Χριστόφορος Σκορδής από το Δάλι, ο ένας εκ των πέντε Ελληνοκυπρίων στρατιωτών που φαίνεται στην πιο χαρακτηριστική φωτογραφία αγνοουμένων, ήταν τότε μόλις 24 χρόνων. Ήταν απόφοιτος της Τεχνικής Σχολής και μάλιστα άριστος. Εργαζόταν σε μία εταιρεία εισαγωγής εξαρτημάτων και συναρμολογούσε μηχανές. Υπηρετούσε ως έφεδρος στρατιώτης. Ήταν ολμιστής στην ειδικότητα και η πρώτη φάση της τουρκικής εισβολής τους βρίσκει στο Δίκωμο. Μεταξύ πρώτης και δεύτερης εισβολής, επιστρέφει για λίγες μέρες στο χωριό του. Επιστρέφει μετά στη μονάδα του στο Τζιάος και στο μεταξύ ξεκινά η δεύτερη εισβολή. Στις 14 Αυγούστου, συλλαμβάνεται μαζί με τους υπόλοιπους τέσσερις της φωτογραφίας. Η οικογένεια του, μετά το τέλος της εισβολής τον περιμένει να γυρίσει πίσω. «Κανένας δεν ήξερε τίποτε, μέχρι τη μέρα που δημοσιεύτηκε τότε στην εφημερίδα «Μάχη» η γνωστή φωτογραφία με τους πέντε, την ώρα που συλλαμβάνονταν από τους Τούρκους», θυμάται ο μεγαλύτερος αδελφός της οικογένειας Πέτρος Σκορδής. «Πήγα μαζί με κάποιο γνωστό μου που γνώριζε τον Σαμψών, στα γραφεία της εφημερίδας για να μάθω πληροφορίες πού βρήκαν τη φωτογραφία. Μου είπε ότι είχαν συλληφθεί δύο Τούρκοι δημοσιογράφοι και τους πήραν τα φιλμ. Μετά, όταν επέστρεψε ο Μακάριος στην Κύπρο, πήρα την εφημερίδα και πήγα στην Αρχιεπισκοπή για να τον βρω και να του πω να το θέσει στον Ντενκτάς. Ένας γνωστός μου, που ήταν στη φρουρά του Μακαρίου, μου είπε ότι ο Αρχιεπίσκοπος την είχε υπόψη του τη φωτογραφία και θα το συζητούσε με τον Ντενκτάς. Απ’ εκεί και πέρα, καταθέσεις στην Αστυνομία, δίναμε φωτογραφίες παντού. Αλλά κανείς δεν ήξερε τίποτα», αναφέρει.
Οι πληροφορίες τότε ήταν συγκεχυμένες. Κυκλοφορούσαν δε και διάφορες φήμες, που τάραζαν τους συγγενείς, που κάθε φορά ευελπιστούσαν ότι ο δικός τους άνθρωπος θα επέστρεφε πίσω.
«Μετά από κάποιο διάστημα, γνωρίστηκα με έναν αξιωματικό της Αστυνομίας, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για το θέμα των αγνοουμένων», αναφέρει ο κ. Πέτρος. Μια μέρα που πήγα στο γραφείο του, μου είπε: «Ευχάριστα νέα. Μας έφεραν μια λίστα ότι υπάρχουν 200 άτομα στο Μπογάζι του Τρικώμου και μέσα σε αυτούς είναι και ο αδελφός σου. Μου είπε ότι θα πήγαινε ο Κληρίδης μαζί με τον Ντενκτάς να επισκεφθεί το στρατόπεδο. Μετά τη συνάντηση, όταν επέστρεψαν πίσω, ο Κληρίδης δήλωσε ότι δεν υπήρχαν ίχνη ότι στο στρατόπεδο εκείνο ζούσαν πρόσφατα άτομα. Πήγα ξανά πίσω στον Αστυνόμο και ρώτησα να μάθω τι γινόταν. Εκείνος επέμενε ότι υπήρχαν αυτά τα άτομα και ότι το δήλωσε αυτό γιατί δεν μπορούσε να πει κάτι διαφορετικό δημόσια. Μετά από λίγες μέρες, ένας μακρινός συγγενής, ο οποίος ήταν εγκλωβισμένος στην Επτακώμη, ήρθε στις ελεύθερες περιοχές και τον φιλοξένησα σπίτι μου λίγες μέρες. Μου είπε ότι τη συγκεκριμένη μέρα της επίσκεψης του Κληρίδη με τον Ντεκτάς, είδαν λεωφορεία με καλυμμένα τα παράθυρα να φεύγουν από εκείνο το σημείο και να πηγαίνουν προς τον Απόστολο Ανδρέα. Μετά από λίγες μέρες, δημοσιεύτηκε και στην εφημερίδες ότι υπήρχαν 200 άτομα που μεταφέρθηκαν από την Κερύνεια στα Άδανα. Τελικά αποδείχτηκε ότι ήταν όλα εικασίες…», αναφέρει με παράπονο.
«Υπήρχε και η ιστορία με τον Κορέλλη ότι μίλησε στον Μπαϊράκ και ότι ήταν αιχμάλωτοι και ότι τους είχαν καλά…», προσθέτει η μικρότερη αδελφή της οικογένειας, η Ελένη.
«Είναι ένας τραγικός επίλογος που περιμέναμε…»

EKTOTEη οικογένεια δεν είχε μάθει τίποτα το συγκεκριμένο. Ανέμεναν όμως… «Πάντα είχαμε μια ελπίδα», αναφέρει η Ελένη. Περνώντας όμως τα χρόνια, αρχίζεις να συνειδητοποιείς κάποια πράγματα με τη λογική. Προσωπικά εμένα μου πήρε 25 χρόνια να αρχίσω να συνειδητοποιώ κάποια πράγματα. Ιδίως όταν ξεκίνησαν οι εκταφές, παρόλο που ήθελαν να μας πείσουν ότι δεν είναι μόνο θέμα εκταφών. Πόσα χρόνια. Τα πρώτα χρόνια δεν τα βλέπεις αυτά. Φεύγοντας οι γονείς αρχίζεις να συνειδητοποιείς κάποια πράγματα. Ήταν μια στιγμή που περιμέναμε. Είναι αν μη τι άλλο ένας επίλογος, τραγικός μεν, αλλά ένας επίλογος. Ο πατέρας μας, μας έλεγε ότι άρχισε να πιστεύει ότι ήξεραν και ότι περίμεναν να πεθάνουν οι γονείς για να μαθευτεί η αλήθεια», καταλήγει η Ελένη.
Οι γονείς τους έφυγαν με αυτό τον καημό, λίγα χρόνια μετά.

Το παράπονο της οικογένειας
Κάθε φορά που οι δικοί του άνθρωποι, έβλεπαν τη φωτογραφία του την ώρα της σύλληψης, ο πόνος θέριευε. Γι’ αυτούς δεν ήταν απλά ένας αγνοούμενος, απόδειξη του εγκλήματος εις βάρος της Κύπρου. Ήταν ο δικός τους άνθρωπος και τους πλήγωνε αφάνταστα.
«Το ερώτημα είναι, όντως δεν ήξερε κανένας τίποτε, ή μας αφήσαν να ζούμε στην άγνοια», αναφέρει με παράπονο η αδελφή του Ελένη. «Θέλω να το τονίσεις αυτό. Μας άφησαν στην άγνοια και μας χρησιμοποίησαν για προπαγανδιστικούς σκοπούς. Αυτό φαίνεται από πάρα πολλά και από βιβλία και από μαρτυρίες που μάθαμε. Φαίνεται ότι μας χρησιμοποίησαν. Αυτό είναι το πιο τραγικό», δηλώνει. «Από το Γενάρη- Φεβράρη κυκλοφορούσε σαν φήμη ότι τους βρήκαν και εμείς δεν είχαμε ιδέα», προσθέτει η αδελφή του η Σκεύη.

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ