Εναν χρόνο μετά τη ρωσική εισβολή στη Γεωργία (7 Αυγούστου 2008), και ο ήχος από τις αρβύλες των στρατιωτών ακούγεται ξανά στον Νότιο Καύκασο. Δεν περνά ημέρα που να μην εκφράσουν οι ρώσοι ηγέτες την ανησυχία τους και να μην επιτεθούν λεκτικά εναντίον του πλέον ανυπόφορου για εκείνους ηγέτη, δηλαδή του γεωργιανού προέδρου Σαακασβίλι.

Οπως ισχυρίζεται η Μόσχα, η Γεωργία έχει αρχίσει και πάλι να εξοπλίζεται με τη βοήθεια της Ουάσιγκτον και είναι μάλιστα έτοιμη να λάβει «τα απαιτούμενα μέτρα»… Από την άλλη πλευρά, ο γεωργιανός ηγέτης κάνει λόγο για πιθανό «κίνδυνο» επανάληψης των εχθροπραξιών με τη Μόσχα κατηγορώντας τους ρώσους ηγέτες για «άσκηση διαρκούς πίεσης» προς τη χώρα του.

Πολλοί είχαν εσφαλμένα θεωρήσει ότι αυτό το πρόβλημα είχε λυθεί. Οπως όμως αποδεικνύεται και παρά τη διπλωματική κινητικότητα, κάτι τέτοιο δεν έχει επιτευχθεί. Πριν από έναν χρόνο ακριβώς η Ρωσία ανέκτησε τον έλεγχο της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας ενώ απείχε ελάχιστα από την πρωτεύουσα της Γεωργίας, την Τιφλίδα, και την εγκαθίδρυση μιας απόλυτα ελεγχόμενης από το Κρεμ λίνο κυβέρνησης. Ασφαλώς αυτό που εμπόδισε τα ρωσικά άρματα από το να εισβάλουν στην Τιφλίδα δεν ήταν ο γεωργιανός στρατός. Η αδιαμφισβήτητη ρωσική υπεροπλία ήταν εκ των προτέρων γνωστή. Το μοναδικό εμπόδιο που συνάντησε ο ρωσικός στρατός ήταν η παρέμβαση των Ευρωπαίων μέσω του τότε προεδρεύοντος Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος κατάφερε με τους επιδέξιους χειρισμούς του να σταματήσει την προέλαση του ρωσικού στρατού. Εκτοτε οι παρατηρητές του ΟΑΣΕ ήταν εκείνοι που ανέλαβαν τη διαφύλαξη της ειρήνης στην περιοχή. Αυτοί οι παρατηρητές όμως έπρεπε να αποσυρθούν προκειμένου να επιτρέψουν στη Γεωργία «να ανακτήσει την εδαφική της κυριαρχία», κατά την προσφιλή φρασεολογία της γεωργιανής ηγεσίας. Στην πραγματικότητα συνέβη ακριβώς το αντίθετο καθώς η Ρωσία εγκαταστάθηκε για τα καλά στις δύο αποσχισθείσες περιοχές, εξοπλίζοντας μάλιστα ακόμη περισσότερο τις στρατιωτικές της βάσεις.

Ωστόσο τα δεδομένα άλλαξαν διπλά καθώς από τη μία πλευρά η Ρωσία είναι λιγότερο ισχυρή σε σχέση με το περασμένο καλοκαίρι και, από την άλλη πλευρά, διότι το αμερικανικό δόγμα δεν είναι πια το ίδιο μετά την εκλογή Ομπάμα.

Βέβαια οι- κακόβουλες- διαθέσεις της Ρωσίας έναντι του γείτονά της δεν έχουν αλλάξει. Η οικονομική κρίση όμως έχει αναγκάσει τους ηγέτες της να χαμηλώσουν τους τόνους. Επιπλέον η ευρύτερη περιοχή του Βόρειου Καυκάσου ταλανίζεται από τις ταραχές της Ινγκουσετίας και του Νταγκεστάν. Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τη Ρωσία εξακολουθεί να είναι ο έλεγχος της αχανούς επικράτειάς της, καθώς και η διαρκής επίδειξη ισχύος προς τους γείτονές της. Η Ρωσία οφείλει να δείχνει συνεχώς στη Γεωργία, στην Αρμενία, στο Αζερμπαϊτζάν αλλά και στην Τουρκία ότι τίποτε δεν μπορεί να συμβεί στην περιοχή χωρίς την έγκρισή της.

Oσο για την Ουάσιγκτον είναι γνωστό ότι υιοθετεί πλέον μια πιο δημιουργική προσέγγιση. Οχι μόνο δεν υποτιμά τους Ρώσους αλλά επιπλέον επιχειρεί, όπως απέδειξε και η επίσκεψη του Ομπάμα στη Μόσχα, να «παρασύρει» τη Ρωσία σε μια στρατηγική ισορροπία ειρήνης. Ετσι το σκηνικό έχει αλλάξει καθώς επί προεδρίας Μπους η Ρωσία είχε καταστήσει σαφές ότι ενδεχόμενη ένταξη της Γεωργίας και της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα ήταν «αιτία πολέμου». Η νέα ηγεσία των ΗΠΑ βρίσκεται πιο κοντά στη γαλλογερμανική προσέγγιση που ζητούσε από τότε να παραταθεί για κάποιο διάστημα αυτή η απόφαση. Αυτό δεν συνεπάγεται ότι οι ΗΠΑ θα παραμείνουν απαθείς σε περίπτωση που η Ρωσία εμπλακεί σε μια νέα περιπέτεια όπως το περασμένο καλοκαίρι. Αυτό άλλωστε διακήρυξε ο αμερικανός αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν κατά την επίσκεψή του στην Τιφλίδα.

Αντίθετα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη δεν έχει ξεκαθαρίσει τη θέση της και μοιάζει να επαναπαύεται στις δόξες του παρελθόντος, δηλαδή στην επιτυχία του περασμένου καλοκαιριού. Παρά το ότι αποτελεί επείγουσα ανάγκη να καταστρωθούν σχέδια αντίδρασης σε πιθανή επιθετική ενέργεια της Ρωσίας, οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν δείχνουν να προετοιμάζονται για αυτό το ενδεχόμενο.

Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να εφησυχάζει καθώς η συμπεριφορά του ρωσικού ηγετικού διδύμου παραμένει μυστήριο. Ετσι παρακολουθούμε συνεχώς νέα επεισόδια του σίριαλ «Πούτιν», με τον ρώσο πρωθυπουργό να επιδεικνύει τους μυς τους και να δίνει στη δημοσιότητα φωτογραφίες που ενισχύουν τις προειδοποιήσεις περί των ρωσικών προθέσεων που ακούγονται κατά καιρούς από τους υπουργούς του. Ο ρώσος πρόεδρος Μεντβέντεφ προτιμά από την πλευρά του ένα πιο διπλωματικό λεξιλόγιο. Με αυτά τα δεδομένα λοιπόν είναι απορίας άξιον το πώς ο Μιχαήλ Σαακασβίλι παραμένει στη θέση του. Γνωρίζει και ο ίδιος άλλωστε ότι η θέση του κρέμεται από μια κλωστή. Για την ακρίβεια από δύο: τη μία κρατά η Ουάσιγκτον και την άλλη η Μόσχα.

Ο κ. Ζαν-Μαρί Κολομπανί είναι ένας από τους εγκυρότερους ευρωπαίους δημοσιογράφους, πρώην διευθυντής της εφημερίδας «Le Μonde». Το τακτικό, ανά Κυριακή, άρθρο του είναι γραμμένο αποκλειστικά για «Το Βήμα».