Οι Κούρδοι διατηρούν ακόμη το όνειρο της ανεξαρτησίας. Θα ήθελαν, κάποια μέρα, να διαρρήξουν τους δεσμούς τους με το Ιράκ, να ιδρύσουν ανεξάρτητο Κουρδιστάν και να σταματήσουν να είναι ο μεγαλύτερος άπατρις λαός της Μέσης Ανατολής. Ο συνολικός αριθμός των Κούρδων πρέπει να φθάνει τα 24 εκατομμύρια, διασκορπισμένων ανάμεσα στο Ιράν, το Ιράκ, τη Συρία και την Τουρκία.

Οι Αραβες Ιρακινοί δεν επιθυμούν να πραγματοποιηθεί αυτό το όνειρο, φοβούμενοι ότι η απόσχιση των Κούρδων μπορεί να καταστρέψει τη χώρα τους και, σε κάθε περίπτωση, να της στερήσει αρκετό από το πετρέλαιό της. Ετσι, ύστερα από αμερικανικές πιέσεις, η Βαγδάτη έδωσε το 2003 στους Κούρδους κάποια περιθώρια αυτονομίας, ελπίζοντας ότι αυτά θα τους ικανοποιήσουν. Ομως, κάθε πολιτική εξέλιξη στο ιρακινό Κουρδιστάν συνεχίζει να κρίνεται με το μέτρο του κατά πόσον φέρνει την ανεξαρτησία πιο κοντά. Δεν είναι σίγουρο ότι οι περιφερειακές εκλογές της 25ης Ιουλίου επιτάχυναν την πορεία προς την ανεξαρτησία, δημιούργησαν, όμως, για πρώτη φορά, μια πραγματική αντιπολίτευση στο κουρδικό κοινοβούλιο. Το κίνημα της Αλλαγής, που συγκεντρώνει πολλούς ακτιβιστές από την κοινωνία των πολιτών, κέρδισε σχεδόν το 25% των εδρών, ενώ άλλες αντιπολιτευόμενες δυνάμεις κέρδισαν το 15%, τερματίζοντας έτσι τη φήμη του κοινοβουλίου του Ερμπίλ ως θεσμού διακοσμητικού. «Η αλλαγή ήρθε για να μείνει», σημειώνει ο ανεξάρτητος δημοσιογράφος Ασούς Χαρντί.

Ενα από τα στοιχεία που καθιστούν την Αλλαγή ελκυστική είναι τα αιτήματά της για περισσότερη αυτονομία. Ομως, ο κύριος λόγος της επιτυχίας της είναι η αντίδρασή της στη διαφθορά των δύο κύριων κουρδικών κομμάτων. Πολλοί Κούρδοι έχουν αηδιάσει με τα προνόμια που απολαμβάνουν όσοι έχουν σχέση με τις δύο ηγετικές φατρίες, τους Μπαρζανί και τους Ταλαμπανί. Παρ’ όλο που στο ιρακινό Κουρδιστάν γίνονται συστηματικά εκλογές από το 1992, οι δύο φατρίες συνεχίζουν να κυβερνούν με σχεδόν φεουδαρχικές μεθόδους, ελέγχοντας τον κύριο κορμό της οικονομικής δραστηριότητας και τον τομέα της ασφάλειας. Στις εκλογές κατέβηκαν με κοινή λίστα, έτσι, παρ’ όλο που έχασαν σχεδόν το 1/3 της δύναμής τους, θα μπορέσουν εκ νέου να σχηματίσουν κυβέρνηση. Εξάλλου, ο Μασούντ Μπαρζανί, ο αρχηγός του Κουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος, επανεξελέγη άνετα στο αξίωμα του προέδρου της επαρχίας.

Ομως, το παλιό σύστημα κατανομής της λείας ανάμεσα στο ΚDP του Μπαρζανί και στην Πατριωτική Ενωση του Κουρδιστάν (PUK) του Τζαλάλ Ταλαμπανί αρχίζει να εμφανίζει σημάδια φθοράς. Η ισχύς των δύο φατριών έχει μειωθεί, διαπίστωση που ισχύει κυρίως για τη φατρία του Ταλαμπανί, από τις τάξεις της οποίας προήλθαν πολλοί ψηφοφόροι της Αλλαγής. Την ίδια ώρα που η δύναμη του PUK αρχίζει να ξεφτίζει, το KDP αντιμετωπίζει άνευ προηγουμένου ελέγχους στα οικονομικά του.

«Διαίρει και βασίλευε»

Παράλληλα με όλα αυτά, οι Κούρδοι ανησυχούν για όσα συμβαίνουν στη Βαγδάτη, όπου ο Ιρακινός πρωθυπουργός Νουρί Αλ Μαλίκι έχει αρχίσει να τους αντιμετωπίζει με την τακτική τού «διαίρει και βασίλευε». Επίσης, ο Ταλαμπανί, που είναι πρόεδρος του Ιράκ, θα υποχρεωθεί πιθανώς του χρόνου να δώσει τη θέση του σε κάποιον Αραβα σουνίτη. Η αποχώρηση ενός οπαδού των συμβιβαστικών λύσεων, όπως ο Ταλαμπανί, μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στις προσπάθειες επίλυσης της αραβο-κουρδικής διαμάχης για τη γη και το πετρέλαιο του Κιρκούκ, τα οποία οι Κούρδοι θεωρούν ότι τους ανήκουν. Η αποδυνάμωση της παλιάς δυαδικής εξουσίας μπορεί να κάνει ακόμη δυσκολότερη την πορεία των Κούρδων προς την ανεξαρτησία.

Αυτό που επίσης ανησυχεί τους Κούρδους είναι μήπως τους προδώσουν οι ξένοι υποστηρικτές τους, όπως συνέβη αρκετές φορές τον περασμένο αιώνα. Καθώς οι σχέσεις Κούρδων – Αράβων στη Βαγδάτη επιδεινώνονται, οι Αμερικανοί μπορεί να πάρουν το μέρος του πιο σημαντικού από τους δύο, δηλαδή των Αράβων. Ο τελικός διακανονισμός ανάμεσα στους Κούρδους και στους Αραβες Ιρακινούς δεν έχει έρθει καθόλου κοντύτερα.

Βία και νοθεία

Οι εκλογές στις κουρδικές επαρχίες του Ιράκ ήταν κάθε άλλο παρά τέλεια άσκηση δημοκρατίας. Το κόμμα της «Αλλαγής» ισχυρίστηκε, με βάσιμα επιχειρήματα, ότι διεξήχθη μεγάλης κλίμακας νοθεία. Στα εκλογικά τμήματα, υποστηρικτές του KDP (Μπαρζανί) με παραδοσιακές φορεσιές χόρευαν και γλεντούσαν, ενώ στα παρασκήνια οι συνάδελφοί τους παραφούσκωναν τις κάλπες με πλαστά ψηφοδέλτια. Κάποια στελέχη των φατριών φέρονται να ψήφισαν 20 φορές το καθένα – όμως η εκλογική επιτροπή, που απαρτίζεται από εκπροσώπους των δύο φατριών, έμεινε ασυγκίνητη. Ακόμη κι έτσι, όμως, τα αποτελέσματα για την «Αλλαγή» ήταν πολύ καλά. Ετσι, οι υποστηρικτές του KDP έβαλαν φωτιά στα γραφεία αντιπολιτευόμενων ομάδων στο Ερμπίλ, με αποτέλεσμα τον θάνατο ενός ατόμου και τον τραυματισμό δεκάδων. Ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι δηλώνουν ότι φοβούνται τώρα την αντίδραση των κουρδικών δυνάμεων ασφαλείας, στις οποίες επίσης κάνουν κουμάντο οι δύο φατρίες. «Μπορεί να υπάρξουν και δολοφονίες», είπε ο Αχμάντ Μίρα, εκδότης του περιοδικού «Λβιν». Ενας από τους δημοσιογράφους που δούλευαν στο περιοδικό του δολοφονήθηκε πέρυσι, πιθανώς γιατί οι έρευνές του σχετικά με το πώς λειτουργεί το κουρδικό κατεστημένο ήταν ιδιαίτερα διεισδυτικές. Ετσι, ενώ κάποτε οι κουρδικές επαρχίες θεωρούνταν μοντέλο για τη δημοκρατία στο Ιράκ, κάποιοι Κούρδοι ανησυχούν ότι το «χάσμα δημοκρατίας» του Κουρδιστάν με το υπόλοιπο Ιράκ όλο και μικραίνει.