Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι τα στρατηγικά όπλα της πολιτικής του νέου τσάρου της Ρωσίας.Oι Ρώσοι λατρεύουν τις «στρογγυλές» επετείους. Και αύριο Κυριακή 9 Αυγούστου συμπληρώνονται δέκα χρόνια από την ημέρα που ο ασθενής, «διαπλεκόμενος» με τη νέα μαφία και… τελειωμένος Μπορίς Γέλτσιν, υποκύπτοντας στις πιέσεις του ρωσικού «βαθέος κράτους», όρισε ως πρωθυπουργό και διάδοχό του έναν παντελώς άγνωστο πρώην πράκτορα της ΚGΒ: τον Βλαντίμιρ Πούτιν , ο οποίος μόλις είχε ξεκινήσει μια υποτυπώδη πολιτική καριέρα.

Επιμέλεια: Γ. ΤΣΙΑΡΑΣ
Τα χρόνια πέρασαν, ο άγνωστος έγινε πασίγνωστος και η «γονατισμένη» πρώην υπερδύναμη εκμεταλλεύτηκε τις συγκυρίες και ξαναστάθηκε στα πόδια της- χάρη σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση των διεθνών τιμών των καυσίμων, αλλά και στην προσωπική πυγμή και αποφασιστικότητα που επέδειξε στις κρίσιμες στιγμές ο πρώην συνταγματάρχης. Μπορεί σε θέματα δημοκρατικής αγωγής να μην παίρνει υψηλούς βαθμούς, με το ακραία προσωπολατρικό, συγκεντρωτικό και εθνικιστικό καθεστώς που έχει «κατασκευάσει» σε αυτή τη δεκαετία, αλλά σε θέματα… αγωγών, και δη μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου, ο πρώην πρόεδρος και νυν πρωθυπουργός της Ρωσίας «σκίζει»! Το ενεργειακό του όραμα αποσκοπεί στην πλήρη, ει δυνατόν, εξάρτηση της Δύσης, ιδίως της Ευρώπης, από τους ρωσικούς «αρωματικούς υδρογονάνθρακες».

Η ιστορική υπογραφή στην Αγκυρα, την περασμένη Πέμπτη, της συμφωνίας για την κατασκευή του αγωγού South Stream, που θα μεταφέρει το ρωσικό γκάζι στις ευρωπαϊκές αγορές παρακάμπτοντας την… άτακτη Ουκρανία, αποτελεί το επιστέγασμα του πουτινικού «δόγματος».

Ποιο είναι αυτό το «δόγμα»; Ηδη από τον καιρό που ήταν ακόμη αξιωματικός της FSΒ, της διαδόχου υπηρεσίας της ΚGΒ, ο Πούτιν επεξεργαζόταν μια νέα πολιτική, σύμφωνα με την οποία η ανάκτηση της ρωσικής ισχύος και του χαμένου στάτους της Ρωσίας ως πολιτικής, στρατιωτικής και οικονομικής υπερδύναμης μέσω μιας επιθετικής ενεργειακής πολιτικής, δεν θα πραγματοποιηθεί με τεθωρακισμένα και βαλλιστικούς πυραύλους. Θα γίνει με όπλο το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τους στρατηγικής σημασίας αγωγούς μεταφοράς τους.

Ετσι, το μεγάλο «ναι» της Τουρκίας για την κατασκευή του South Stream στα χωρικά της ύδατα στον Εύξεινο Πόντο είναι από κάθε άποψη το καλύτερο δώρο για την επέτειο του Πούτιν, αφού επιτρέπει στη ρωσική Gazprom να διατηρήσει την ενεργειακή «λαβή» της, αλλά και την οικονομική της αλληλεξάρτηση με τις χώρες-πελάτες των καυσίμων της στην υπόλοιπη Ευρώπη. Στο σκακιστικό «μεγάλο παιχνίδι» των αγωγών, το οποίο ξεκίνησε πριν από σχεδόν 20 χρόνια με τη συμμετοχή όλων των μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη, ο κ. Πούτιν είναι πλέον ο αναμφισβήτητος «γκραν μετρ» – ο… πραγματικός Κασπάροφ της ενέργειας.

Κ αι ο κ. Ερντογάν, φυσικά, δεν βγαίνει χαμένος. Η υπογραφή του στο σχέδιο του South Stream ενισχύει ακόμη περισσότερο τον ρόλο της Αγκυρας ως βασικού ενεργειακού «παίκτη» στην ευρύτερη ευρασιατική ζώνη, καθώς οι περισσότεροι σημαντικοί αγωγοί μεταφοράς των καυσίμων της Κασπίας προς τις δυτικές αγορές (o South Stream, ο σχεδιαζόμενος από τους Αμερικανούς Νabucco, ο ήδη υπάρχων πετρελαιαγωγός Μπακού-Τσεϊχάν, αλλά και η σχεδιαζόμενη «επέκτασή» του ως τη Σαμψούντα, που επίσης συμφωνήθηκε την Πέμπτη) θα περνούν από το έδαφος ή τα χωρικά ύδατα της πάντα σημαντικής γεωστρατηγικά Τουρκίας.

Για να κατορθώσει ο Πούτιν να ξεπεράσει όλα τα εμπόδια, βέβαια, χρειαζόταν έναν ισχυρό σύμμαχο στη Δύση. Τον βρήκε στο πρόσωπο του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο οποίος μπορεί να έχει καταντήσει καταγέλαστος εξαιτίας διαδοχικών ροζ σκανδάλων, αλλά στο θέμα της ενεργειακής ασφάλειας της ιταλικής οικονομίας, και του ευρύτερου ρόλου που θα παίξει μελλοντικά η Ιταλία ως μεσάζων όχι μόνον του ρωσικού, αλλά και του λιβυκού γκαζιού και πετρελαίου, παίρνει δέκα με τόνο…

Και αυτό γιατί χάρη στις πολύχρονες παρασκηνιακές προσπάθειες του «Καβαλιέρε», που ξεκίνησαν ήδη από τη δεύτερη πρωθυπουργική θητεία του στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο ιταλικός ενεργειακός γίγαντας Εni εξελίχθηκε σε βασικό εταίρο της ρωσικής Gazprom για την κατασκευή του στρατηγικού South Stream, αλλά και του νέου πετρελαιαγωγού Σαμψούντας- Τσεϊχάν, που έχει σχεδιαστεί για να παρακάμπτει τα στενά του Βοσπόρου (και το Αιγαίο). Να σημειωθεί εδώ πως, σύμφωνα με χθεσινές δηλώσεις ρώσων αξιωματούχων, που συνόδευσαν τον κ. Πούτιν στην Τουρκία, η συμφωνία για τον αγωγό Σαμψούντα- Τσεϊχάν δεν ακυρώνει την υλοποίηση του παράλληλου σχεδίου για τον αγωγό Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολη, που επίσης έχει σχεδιαστεί για να παρακάμψει τα «μποτιλιαρισμένα» από τάνκερ Στενά.

Ο ρώσος ηγέτης έχει εκμεταλλευθεί τα στρατηγικά λάθη των αντιπάλων του για να πουλήσει ρωσικά καύσιμα, όπλα και πυρηνική τεχνογνωσία σε όλες τις «γκρίζες ζώνες» του κόσμου: από το Ιράν των μουλάδων ως τη Βενεζουέλα του Ούγκο Τσάβες και την Κίνα των «κόκκινων μανδαρίνων».

Η αχίλλειος πτέρνα της τακτικής του κ. Πούτιν δεν εντοπίζεται στην εξωτερική πολιτική, αλλά στις τεράστιες ανισότητες μεταξύ της νεόπλουτης ελίτ και των δεκάδων εκατομμυρίων μη προνομιούχων Ρώσων- ανισότητες που επιδεινώνονται από την οικονομική κρίση και δεν πρόκειται να γιατρευτούν ούτε με φυσικό αέριο ούτε με πετρέλαιο.

Η επόμενη μεγάλη μάχη θα δοθεί στο εσωτερικό της Ρωσίας, ενάντια στις γραφειοκρατικές ελίτ και τα «κλειστά κυκλώματα» που (συνεχίζουν να) λυμαίνονται τον ρωσικό δημόσιο πλούτο, έστω και αν επί Πούτιν το κάνουν από τα ΔΣ κρατικών και όχι ιδιωτικών εταιρειών. Γραφειοκρατικές ελίτ τις οποίες ο ίδιος εξέθρεψε για να ανακτήσει τον έλεγχο του κράτους, αλλά που πλέον τις βρίσκει όλο και συχνότερα μπροστά του.

Οι διαδρομές του South Stream
ΜΟΣΧΑ Το βασικό τμήμα του South Stream, μήκους 900 χιλιομέτρων, θα ποντισθεί στον βυθό του Εύξεινου Πόντου από το Νοβοροσίσκ στο βουλγαρικό λιμάνι Βάρνα. Εν συνεχεία ο αγωγός θα χωριστεί σε ένα βορειοδυτικό σκέλος (προς την Αυστρία) και ένα νότιο σκέλος (προς την Ελλάδα, με κατάληξη τις ακτές της Θεσπρωτίας) και την Ιταλία, αν και, σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο Ria Νovosti, «οι ακριβείς διαδρομές δεν έχουν ακόμη επικυρωθεί».

Το σίγουρο είναι πως η παροχετευτική του δυνατότητα θα είναι τεράστια, κάπου 63 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως. Το συνολικό ύψος των επενδύσεων, που θα καταβάλουν ισότιμα η ρωσική Gazprom και η ιταλική Εni, θα ξεπεράσει τα 25 δισ. ευρώ. Σύμφωνα δε με τον ισχύοντα προγραμματισμό, ο αγωγός πρέπει να έχει ολοκληρωθεί και να λειτουργήσει ως τις 31 Δεκεμβρίου 2015.

Για να συμβεί αυτό βέβαια έπρεπε η Τουρκία να πει το μεγάλο ναι και να συμμετάσχει πλήρως στο σχέδιο του South Stream. Και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, παρά τις πιέσεις των ΗΠΑ, το έπραξε, διότι έχει πολλά να κερδίσει από μια στρατηγική ενεργειακή συμμαχία με τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Η Αγκυρα είναι πλέον ο τρίτος αγοραστής ρωσικού φυσικού αερίου, μετά τη Γερμανία και την Ιταλία.

Η ρωσοτουρκική συμφωνία καταφέρνει εκ των πραγμάτων ένα βαθύ τραύμα στον βασικό «ανταγωνιστή» του South Stream, τον πολυσυζητημένο αγωγό Νabucco, η υλοποίηση του οποίου προωθείται διακαώς από την πλειοψηφία των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και φυσικά τις ΗΠΑ, με στόχο τη μεταφορά καυσίμων της Κασπίας στην Αυστρία παρακάμπτοντας τη Ρωσία. Αυτός ο αγωγός αναμένεται να λειτουργήσει ως το 2014, μεταφέροντας όμως περίπου 31 δισ. κυβικά μέτρα γκαζιού, δηλαδή λιγότερο από το μισό της χωρητικότητας του θηριώδους South Stream.