Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος σε όλη τη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας παρενέβη, δημόσια, ελάχιστες φορές. Μια από αυτές είναι και η δήλωση που έκανε στις 16 Ιούλη του 1974 για τις εξελίξεις στην Κύπρο. Μια δήλωση προσεκτική και ακριβολογημένη που περιέγραφε όλο το πλαίσιο, πάνω στο οποίο κινήθηκε τις επόμενες μέρες η μεταβίβαση της εξουσίας στην Ελλάδα από τους στρατιωτικούς στους πολιτικούς.
Ο χρόνος για τη χούντα έχει τελειώσει – Μια αξιοπρόσεκτη δήλωση του Κ. Καραμανλή

Οι περιπέτειες στις οποίες έβαζε την Κύπρο το πραξικόπημα για την ανατροπή του Μακαρίου ήταν ορατές διά γυμνού οφθαλμού και δεν ήταν δυνατόν να μη γίνουν αντιληπτές από έμπειρους αστούς πολιτικούς όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος σε όλη τη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας παρενέβη, δημόσια, ελάχιστες φορές. Μια από αυτές είναι και η δήλωση που έκανε στις 16 Ιούλη του 1974 για τις εξελίξεις στην Κύπρο. Μια δήλωση προσεκτική και ακριβολογημένη που περιέγραφε όλο το πλαίσιο, πάνω στο οποίο κινήθηκε τις επόμενες μέρες η μεταβίβαση της εξουσίας στην Ελλάδα από τους στρατιωτικούς στους πολιτικούς.

Σ’ εκείνη τη δήλωσή του, ο Κ. Καραμανλής εξέφραζε ανοιχτά τους φόβους του για ενδεχόμενες εσωτερικές και διεθνείς εξελίξεις άκρως δυσάρεστες για το αστικό καθεστώς, ενώ προκαλεί εντύπωση και στον πιο αδαή αναγνώστη το γεγονός ότι δεν απευθύνεται προς τον ελληνικό λαό αλλά προς τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας από τις οποίες ουσιαστικά ζητάει να εγγυηθούν την έξοδο από την κρίση και την ομαλή μετάβαση της εξουσίας σε πολιτική ηγεσία, δηλώνοντας ταυτόχρονα ότι ο ίδιος τίθεται «εις την διάθεσιν της χώρας».

«Τα δραματικά γεγονότα της Κύπρου – έλεγε συγκεκριμένα στη δήλωσή του ο Κ. Καραμανλής19- αποτελούν εθνικήν συμφοράν και ημπορούν να έχουν οδυνηράς διά το έθνος επιπτώσεις, εσωτερικάς και διεθνείς… Αυτήν την στιγμή αισθάνομαι το ιστορικόν χρέος να απευθύνω έκκλησιν πατριωτισμού και σωφροσύνης. Δε γνωρίζω όμως προς ποίον να αποτανθώ δεδομένου ότι στην Ελλάδα υπάρχει το πρωτοφανές καθεστώς της Αφανούς Αρχής. Θα αποτανθώ, όμως, προς τας Ενόπλους δυνάμεις της χώρας εν ονόματι των οποίων ασκείται η εξουσία και εις τον πατριωτισμόν και την φιλοτιμίαν των οποίων υπολογίζω διά να τους είπω: 1. Οτι επιβάλλεται ο άμεσος τερματισμός της τραγωδίας της Κύπρου και η αποκατάστασις της νομιμότητος εν τω προσώπω του Μακαρίου. 2. Οτι η αποκατάστασις της δημοκρατικής ομαλότητος στην Ελλάδα αποτελεί υψίστην εθνικήν ανάγκην. 3. Οτι αυτήν την στιγμήν υπάρχει η δυνατότης εξόδου από την ανωμαλίαν κατά τρόπον ασφαλή και ακίνδυνον διά την χώραν. 4. Οτι, μετά τινα χρόνον, η δυνατότης αύτη της ειρηνικής ομαλότητος και της εθνικής συμφιλιώσεως δε θα υφίσταται, και 5. Οτι διά την προσπάθειαν της αποκαταστάσεως της ομαλότητος και της εθνικής συμφιλιώσεως τίθεμαι εις την διάθεσιν της χώρας».

Τα πράγματα εξελίχθηκαν στο πλαίσιο που περιέγραψε στη δήλωσή του, ο Καραμανλής, ένας από τους πιο σημαντικούς για την τάξη του Ελληνες αστούς πολιτικούς ηγέτες, αν και με μια ελαφρά χρονική καθυστέρηση απ’ ό,τι ο ίδιος υπολόγιζε. Οι οδυνηρές διεθνείς επιπτώσεις ήρθαν στις 5 το πρωί της 20ής Ιούλη του 1974, όταν τα τουρκικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Κύπρο. Την επομένη, όπως προαναφέραμε, οι στρατιωτικοί ηγέτες της δικτατορίας έβαλαν μπροστά το σχέδιο της ελεγχόμενης μεταβίβασης της εξουσίας στους πολιτικούς. Για να διευκολυνθεί μάλιστα – όπως φαίνεται αυτή η εξέλιξη – στις 22 Ιουλίου τα χαράματα, με σαφή παρέμβαση των ΗΠΑ, επιτεύχθηκε ανακωχή στις εχθροπραξίες στη μεγαλόνησο χωρίς βεβαίως αυτό να σημαίνει τίποτα αναφορικά με τα αμερικανικά σχέδια διχοτόμησης του νησιού. Ο ΑΤΤΙΛΑΣ επανήλθε στις 14 Αυγούστου του ’74 και με την ολοκλήρωση και αυτής της επιχείρησης στα χέρια των Τούρκων πέρασε το 36,3% του κυπριακού εδάφους, με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί μια κατάσταση που παραμένει ίδια ως τις μέρες μας. Ας δούμε όμως πώς προετοιμάστηκε η πολιτική μεταβολή στην Ελλάδα, η οποία, σημειωτέον, συντελέστηκε ταυτόχρονα και στην Κύπρο, αφού στις 23 Ιουλίου του 1974, το ανδρείκελο των πραξικοπηματιών στο νησί, ο «πρόεδρος» Ν. Σαμψών παραιτήθηκε και χρέη Προέδρου ανέλαβε, ο συνταγματικά αναπληρωτής του Προέδρου Μακαρίου, Πρόεδρος της Βουλής Γλαύκος Κληρίδης.
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ