Ο υπεύθυνος για θέματα Άμυνας του ΠΑΣΟΚ κ. Μιχάλης Καρχιμάκης αναλύει τις συνθήκες, τα κριτήρια και τις διαδικασίες με τις οποίες πρέπει να γίνονται οι διακρατικές συμφωνίες για την προμήθεια οπλικών συστημάτων.Βασικά πραγματικά δεδομένα για τις προμήθειες Ε.Δ.:.

Παρασκευή, 12 Ιούνιος 2009
Οι προμήθειες στις Ενοπλες Δυνάμεις
Η ρύθμιση και η λειτουργία διαφανών και αποτελεσματικών διαδικασιών για τις προμήθειες των Ενόπλων Δυνάμεων είναι αναγκαία σύγχρονη απαίτηση, με άμεση επίδραση στα συνολικά οικονομικά της χώρας, αλλά και στη γενικότερη αξιοπιστία τής εκ μέρους τους κράτους διαχείρισης των δυνατοτήτων που δίνουν τέτοιες διακρατικές συμφωνίες.
Για να απαντά η όποια νομοθετική και διαδικαστική πρόταση στις πραγματικές συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί από την αλληλεπίδραση διεθνών επιχειρηματικών πρακτικών και παγιωμένων συσχετισμών πολιτικών και στρατιωτικών ηγεσιών στις Ένοπλες Δυνάμεις, είναι απαραίτητο να στηρίζεται σε κάποια απλά, πραγματικά, αλλά συχνά παραλειπόμενα από τις σχετικές συζητήσεις δεδομένα:
•Πρώτο δεδομένο (εναρμόνιση με ανάγκες)
Τα ΟΠΛΑ και τα ΟΠΛΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ πρέπει να είναι:

α) απολύτως εναρμονισμένα με το ισχύον αμυντικό δόγμα και την οργανωτική δομή των Ενόπλων Δυνάμεων,
β) η επιλογή τους θα πρέπει να καλύπτει τις αυστηρά απαραίτητες «βασικές» επιχειρησιακές ανάγκες τους χωρίς «υπερβολές»,
γ) ενώ το κόστος τους θα πρέπει να είναι σε αναλογίες με τις οικονομικές δυνατότητες της χώρας και του λαού.

•Δεύτερο δεδομένο (εναρμόνιση με τεχνολογικά δεδομένα)
Το ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ των προς προμήθεια όπλων και οπλικών συστημάτων θα πρέπει να είναι ή να μπορεί διασφαλισμένα να τεθεί ΣΕ ΑΡΜΟΝΙΑ:

α) με το επίπεδο της τεχνογνωσίας του προσωπικού που θα τα χρησιμοποιεί,
β) με το επίπεδο της τεχνογνωσίας του προσωπικού που θα αναλάβει την τεχνική υποστήριξη,
γ) με την υφιστάμενη στην πατρίδα μας τεχνολογική υποδομή και με το πόσο αυτή είναι ικανή να αποδεχθεί και να αφομοιώσει υψηλού επιπέδου τεχνολογία και να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις απαιτήσεις της.

Μια δυσαρμονία στα παραπάνω απαξιώνει εξ αντικειμένου κάθε προμήθεια υψηλής τεχνολογίας και υψηλού κόστους και καθιστά οποιοδήποτε σύγχρονο όπλο ή οπλικό σύστημα άχρηστο και αναποτελεσματικό, όπως εκ των πραγμάτων έχει αποδειχθεί.

•Τρίτο δεδομένο (το πραγματικά υψηλό κόστος δεν είναι αυτό της προμήθειας, αλλά της αναγκαίας ενσωμάτωσης, συντήρησης και τακτικού εκσυγχρονισμού)
Το κόστος της προμήθειας δεν αποτελεί παρά μικρό μέρος του συνολικού κόστους ενός όπλου ή ενός οπλικού συστήματος, το τελικό μέγεθος του οποίου διαμορφώνουν:
α) το κόστος της τεχνικής υποστήριξης και των ανταλλακτικών που απαιτούνται κατά την διάρκεια του προσδόκιμου χρόνου λειτουργίας του.
β) το κόστος του αναπόφευκτου εκσυγχρονισμού του, ο οποίος καθίσταται αναγκαίος με την εξάντληση της δεκαετίας από την προμήθεια και ο οποίος έχει οικονομικό μέγεθος πολλές φορές μεγαλύτερο αυτού της προμήθειας. Είναι επομένως υποχρέωση του κλάδου που εισηγείται την προμήθεια να περιγράψει το συνολικό απαιτούμενο κόστος και το πώς αυτό θα αναπτυχθεί στον χρονικό ορίζοντα που έχει προβλεφθεί, προκειμένου η εκάστοτε πολιτική ηγεσία να έχει σαφή εικόνα και σαφές χρονοδιάγραμμα των οικονομικών μεγεθών που αφορούν τη συγκεκριμένη προμήθεια. Η διευκρίνιση αυτή κρίνεται ιδιαίτερα απαραίτητη, αφού μέχρι σήμερα –όχι χωρίς σκοπιμότητες– οι κλάδοι, προκειμένου να αποσπάσουν την συγκατάθεση της πολιτικής ηγεσίας, δείχνουν μόνο το τυρί, κρύβοντας επιμελώς τη φάκα.

•Τέταρτο δεδομένο (έλλειψη διαθέσιμων και κατάλληλων χειριστών)
Η αποτελεσματικότητα ενός όπλου ή οπλικού συστήματος είναι σε άμεση διασύνδεση και εξάρτηση με τον χειριστή του, ενώ η αποτελεσματικότητα και οι επιδόσεις του χειριστή είναι σε άμεση διασύνδεση με το επίπεδο και την ποιότητα της εκπαίδευσής του, της εξάσκησής του, με το ηθικό και γενικά με την ψυχολογία του. Δυστυχώς, με την κρατούσα σήμερα κατάσταση στελεχών και προσωπικού στις Ένοπλες Δυνάμεις το ζητούμενο δεν είναι τα παραπάνω, αλλά η απλή ύπαρξη διαθέσιμου κατάλληλου χειριστή!

•Πέμπτο δεδομένο
Η έλλειψη κινήτρων, οι χαμηλές αποδοχές, η κρατούσα αναξιοκρατία, το θολό πλαίσιο του νόμου περί ιεραρχίας και προαγωγών, ο κομματισμός, η αδυναμία επίλυσης βασικών αναγκών έχουν φέρει τα στελέχη που θα κληθούν να διαχειριστούν «τις μεγάλες προμήθειες» σε απελπιστική κατάσταση, με το ηθικό τους σε κάθετη πτώση και σε διαρκή αναζήτηση τρόπων φυγής από τις Ένοπλες Δυνάμεις με κάθε μέσο και τρόπο. Η αδυναμία της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Άμυνας να αντιληφθεί τον επερχόμενο κίνδυνο δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια και την άμυνα της χώρας μας και για την τύχη των διατιθέμενων τεράστιων οικονομικών πόρων που οδηγούνται με αυτόν τον τρόπο στην απαξίωση.

ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΣΤΗ ΣΑΘΡΗ ΒΑΣΗ ΜΙΑΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΚΛΑΔΩΝ

Συχνά η επιλογή γίνεται στο πλαίσιο μίας λογικής που έχει επιβάλει ο ανταγωνισμός των τριών κλάδων, καθένας από τους οποίους προσπαθεί να πείσει για τη συστηματικότητα του ρόλου του στην Εθνική Άμυνα, παγιδεύοντας ενίοτε την πολιτική ηγεσία σε ψευδοδιλήμματα για επιλογές που δεν είναι βέβαιο ότι εξυπηρετούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την ασφάλεια και την άμυνα της πατρίδας μας.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΕΝΑΣ ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΑΕΝΑΩΝ (ΚΑΙ ΟΧΙ ΠΑΝΤΑ ΕΥΣΤΟΧΩΝ) ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΠΟΥ ΕΞΑΝΤΛΟΥΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗ ΧΩΡΑ

Είναι περισσότερο από βέβαιο ότι το σύστημα χωλαίνει και ότι οδηγεί τη χώρα σε μια διαρκή διαδικασία εξοπλισμών, διαδικασία η οποία εξαντλεί οικονομικά, λειτουργεί σε βάρος άλλων προτεραιοτήτων και δεν δημιουργεί ανάλογη προς τις δαπάνες ελληνική προστιθέμενη αξία. Παράλληλα, με το ισχύον σύστημα και τις επικρατούσες πρακτικές δημιουργούνται έντονοι προβληματισμοί ως προς την επίτευξη έστω και στοιχειωδώς των βασικών στόχων:

•Πρώτος ζητούμενος στόχος:
Να προχωρούν οι Ένοπλες Δυνάμεις σε προμήθειες όπλων ή οπλικών συστημάτων:
α) που πραγματικά χρειάζονται,
β) που ανταποκρίνονται στην ανάγκη αντιμετώπισης της πραγματικής απειλής,
γ) που εναρμονίζονται με τον σχεδιασμό για ένα πιο μικρό και πιο ευέλικτο στράτευμα
δ) που μπορούν να τις υποστηρίξουν από πλευράς τεχνογνωσίας είτε ως χρήστες είτε ως τεχνική υποδομή.
•Δεύτερος ζητούμενος στόχος:
Οι επιλογές των Ενόπλων Δυνάμεων πρέπει να λαμβάνουν υπόψη ότι οι προμήθειες για όπλα ή οπλικά συστήματα όμοια με αυτά που διαθέτει ο βασικός τους αντίπαλος τις περισσότερες φορές ΔΕΝ προσδίδουν σε αυτές κάποιο συγκριτικό επιχειρησιακό πλεονέκτημα, τη στιγμή που ο αντίπαλός τους έχει διαχρονικά την υπεροπλία.
•Τρίτος ζητούμενος στόχος:
Πρέπει να τεθούν άμεσα απλές, επικαιροποιημένες, ειλικρινείς και αδιαμφισβήτητες προϋποθέσεις για την προμήθεια όπλων ή οπλικών συστημάτων, οι οποίες θα καταστήσουν το όποιο νομοθετικό πλαίσιο αξιόπιστο και διάφανο.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ:

Τέτοιες προϋποθέσεις είναι:
Πρώτη προϋπόθεση: Να καθορίζει ο νόμος με σαφήνεια την έννοια της επιχειρησιακής απαίτησης για το προς προμήθεια όπλο ή οπλικό σύστημα. Ειδικότερα θα πρέπει να προσδιορίζεται με σαφήνεια ότι οι προδιαγραφές τού προς προμήθεια όπλου ή οπλικού συστήματος θα πρέπει (και αυτό είναι απαραίτητο για το οικονομικό συμφέρον της πατρίδας μας) να περιγράφουν τις αυστηρά βασικές επιχειρησιακές ανάγκες του κλάδου που υποβάλλει την αίτηση. Με αυτόν τον τρόπο οδηγούμαστε στην επιλογή του τεχνοκρατικά αναγκαίου και όχι του τεχνοκρατικά επιθυμητού, που εκ των πραγμάτων μέχρι σήμερα οδηγεί σε ιδιαίτερα υψηλές δαπάνες, οδυνηρές για τη χώρα, χωρίς να προσθέτει ιδιαίτερη ενίσχυση στην επιχειρησιακή ετοιμότητα και ικανότητα για την άμυνά της.
Δεύτερη προϋπόθεση: Να καθορίζει ο νόμος με σαφήνεια το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα αντιμετωπίζεται το θέμα της τεχνικής υποστήριξης του όπλου ή του οπλικού συστήματος από την παραλαβή του μέχρι την απόσυρσή του από την ενέργεια. Αυτό σημαίνει πρόβλεψη, έτσι ώστε η βασική προμήθεια και οι προμήθειες για τη συνολική τεχνική υποστήριξη του όπλου να αντιμετωπίζονται με παράλληλες και ταυτόχρονες συμβάσεις, δηλαδή με τη σύμβαση προμήθειας και τη σύμβαση τεχνικής υποστήριξης. Με τον τρόπο αυτόν ο μεν προμηθευτής δεσμεύεται να υποστηρίζει το προϊόν του μέχρι την απόσυρσή του από την ενέργεια με όποιον τρόπο επιλέξει ο αγοραστής, η δε πολιτική ηγεσία γνωρίζει με σαφήνεια το οικονομικό μέγεθος της προμήθειας αυτής και το πώς αυτό το μέγεθος θα αναπτυχθεί σε βάθος χρόνου.
Η πρόβλεψη αυτή είναι βέβαιο ότι διασφαλίζει τη συνεχή διαθεσιμότητα του όπλου ή του οπλικού συστήματος και αποδεσμεύει την επιχειρησιακή ετοιμότητα από την εξάρτησή της από τις διαθέσεις του προμηθευτή.
Τρίτη προϋπόθεση: (Τα αντισταθμιστικά ωφελήματα –OFFSETS– και η εν γένει διαχείρισή τους: ένα πολύτιμο εργαλείο εφόσον χρησιμοποιηθεί σωστά.)
Τα αντισταθμιστικά ωφελήματα στις Ένοπλες Δυνάμεις έχουν ταυτιστεί με την αδιαφάνεια, ενώ αποτελούν ταυτόχρονα σημείο πολιτικών τριβών ως προς την αναγκαιότητα και την αποτελεσματικότητά τους. Το ισχύον σήμερα σύστημα και οι κατευθυντήριες οδηγίες προσφέρουν ένα ασαφές και πολύπλοκο περιβάλλον μέσα στο οποίο κινούνται τεράστια οικονομικά μεγέθη στο όνομα της επίτευξης μιας Ελληνικής Προστιθέμενης Αξίας, η οποία πολλές φορές δεν έχει καταστεί δυνατόν να προσμετρηθεί. Η όλη διαδικασία έχει οδηγήσει σε σοβαρά αδιέξοδα με αποτέλεσμα τεράστια κονδύλια να παραμένουν ανενεργά και σημαντικές ευκαιρίες να χάνονται μέσα από τις αξεπέραστες δαιδαλώδεις διαδρομές της γραφειοκρατίας.
Απαιτείται λοιπόν ισχυρή πολιτική βούληση ικανή να ανατρέψει κατεστημένες αντιλήψεις εντός και εκτός των Ενόπλων Δυνάμεων, των κρατικών ή και των ιδιωτικών αμυντικών παραγωγικών μονάδων, προκειμένου ένας θεσμός που καθιερώθηκε με στόχο οι αμυντικές δαπάνες να προσφέρουν ένα ανταποδοτικό ωφέλημα στη χώρα να επανακτήσει τη σημασία και την αξιοπιστία που επιβάλλεται να έχει.
•Είναι ανάγκη να καθιερωθεί μια νέα μορφή αντισταθμιστικών ωφελημάτων με βάση την οποία ο κάθε προμηθευτής θα υποχρεούται στην επιστροφή αντισταθμιστικών ωφελημάτων που θα αφορούν σε επενδύσεις με στόχο την άμεση υποστήριξη του προς προμήθεια υλικού από την εγχώρια πολεμική ή αμυντική βιομηχανία και στο μέτρο που η υποστήριξη αυτή θα εξασφαλίζει μια παραδεκτή διαθεσιμότητα του υλικού και μια ικανοποιητική επιχειρησιακή ετοιμότητα.
Με λίγα λόγια οι επενδύσεις αυτές θα δίνουν στις Ένοπλες Δυνάμεις την ευκαιρία να εξασφαλίζουν την ικανοποίηση των βασικών τους αναγκών σε τεχνολογία και ανταλλακτικά από την εγχώρια αμυντική βιομηχανία χωρίς τη μέχρι σήμερα εξάρτησή τους από τις διαθέσεις του προμηθευτή, διαθέσεις που ενίοτε καθορίζουν την επιχειρησιακή ικανότητά τους σε δεδομένο χρόνο.

Με αυτόν τον τρόπο:

•Τα αντισταθμιστικά ωφελήματα είναι άμεσα και μετρήσιμα. (Καταλαμβάνουν δε τη συντήρηση που συχνά έχει μεγαλύτερο κόστος από την αγορά…)
•Η ζητούμενη Ελληνική Προστιθέμενη Αξία είναι άμεση και μετρήσιμη, ενώ αναζωογονείται η φθίνουσα εγχώρια αμυντική βιομηχανία και δημιουργούνται πολλές και πραγματικές θέσεις εργασίας.
•Αυτονομούνται σε μεγάλο βαθμό οι Ένοπλες Δυνάμεις από την εξάρτησή τους από τους προμηθευτικούς οίκους, οι οποίοι πολλές φορές καθιστούν ανενεργά ιδιαίτερα μεγάλου κόστους συστήματα εξαιτίας πραγματικών ή τεχνητών ελλείψεων ανταλλακτικών ευτελούς αξίας.
•Δημιουργούνται κάτω από ειδικές προϋποθέσεις ευκαιρίες εξαγωγών προς τρίτους του παραγόμενου υλικού από την εγχώρια αμυντική βιομηχανία.

Είναι απαραίτητο να γίνει, το συντομότερο δυνατόν, συνείδηση ότι οι αμυντικές δαπάνες που εγκλωβίζουν ποσοστό του ΑΕΠ πολλές φορές μεγαλύτερο εκείνου που διατίθεται για την Παιδεία στη χώρα μας είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να σέρνεται στη λογική της αναζήτησης ενός νόμου που ποτέ δεν τελειώνει, όπως επίσης και οι έννοιες της «Αμυντικής Θωράκισης», της «Ασφάλειας της Χώρας» και της «Επιχειρησιακής Ετοιμότητας» είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να χρησιμοποιούνται αβασάνιστα και σε βάρος άλλων προτεραιοτήτων που μπορεί να είναι περισσότερο πραγματικές για τον λαό μας.

* Ο κ. Μιχάλης Καρχιμάκης είναι βουλευτής Λασιθίου, μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ, υπεύθυνος για θέματα Άμυνας.
diplomatia.gr