▅Ο Ομπάμα δέχεται να αρχίσουν συνομιλίες χωρίς να διακοπεί η διαδικασία εμπλουτισμού του ουρανίου και ο Αχμαντινετζάντ ανταποκρίνεται
Του ΣΤ. ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗ
Ανατρέποντας την πολιτική Μπους στο Ιράν, η νέα πολιτική ηγεσία στην Ουάσιγκτον στέλνει μήνυμα στην Τεχεράνη ότι η πρόσκλησή της για διάλογο είναι ουσιαστική και το Ιράν απαντά θετικά. Η νέα τροπή στο κρίσιμο πρόβλημα της πυρηνικής προσπάθειας του Ιράν γίνεται δεκτή με ικανοποίηση στην Ευρώπη αλλά προκαλεί ανησυχία στη συντηρητική κυβέρνηση του Ισραήλ. Ο πρόεδροςΜπαράκ Ομπάμααπό τις αρχές Μαρτίου είχε θέσει το Ιράν ενώπιον δύο επιλογών. Είτε θα εγκαταλείψει το πυρηνικό πρόγραμμά του, οπότε θα ανταμειφθεί, είτε θα αγνοήσει τις αμερικανικές προσφορές, οπότε θα υποστεί εντονότερες κυρώσεις. Το Ιράν δηλώνει ότι είναι«έτοιμο για διαπραγματεύσεις».

▅Χωρίς όρους
Η Ουάσιγκτον δέχεται να αρχίσουν συνομιλίες με το Ιράν χωρίς αυτό να διακόψει τη διαδικασία εμπλουτισμού του ουρανίου, δεν θέτει όρους για τον έλεγχο ενδεχόμενης συμφωνίας από υπηρεσίες του ΟΗΕ ούτε και κάνει λόγο για αλλαγή καθεστώτος, ενώ συζητεί ακόμη και μερική άρση των κυρώσεων στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, προϋποθέσεις τις οποίες έθετε η κυβέρνηση Μπους με αποτέλεσμα να απορρίπτονται από την Τεχεράνη. Αντιθέτως ο ίδιος ο πρόεδρος Ομπάμα, όταν στις 20 Μαρτίου στην Ουάσιγκτον έδειξε την πρόσθεσή του για«διάλογο ουσίας»με το Ιράν και στις 5 Απριλίου στην Πράγα έκανε πιο συγκεκριμένο το ενδιαφέρον του επιμένοντας ότι ζητεί μια«δημιουργική συνεργασία» με την Τεχεράνη, φρόντισε να τονίσει ότι η Αμερική εκτιμά την«πολιτισμική εισφορά» του Ιράν στον κόσμο και ότι«σέβεται το εθνικό αίσθημα» των άλλων χωρών. Δεν έγιναν γνωστές οι λεπτομέρειες της αμερικανικής χειρονομίας, λ.χ. πόσο διάστημα θα διαρκέσει η συνέχιση του εμπλουτισμού του ουρανίου, αν αυτή θα εξαρτάται από την πορεία των διαπραγματεύσεων κ.ά.
Η ανταπόκριση του Ιράν ήταν απροσδόκητα «συμβιβαστική», κατά την εκτίμηση στελεχών του Λευκού Οίκου. Ο ίδιος ο πρόεδρος Μαχμούντ Αχμαντινετζάντδήλωσε την περασμένη Τετάρτη ότι βλέπει μια«αλλαγή της συμπεριφοράς» της Ουάσιγκτον, ότι αποδέχεται την πρόσκληση για διαπραγματεύσεις και ότι το Ιράν«ετοιμάζει δέσμη νέων προτάσεων οι οποίες μπορεί να αποτελέσουν τη βάση για λύση του πυρηνικούπροβλήματος». Οι προτάσεις, οι οποίες, όπως τόνισε, «διασφαλίζουν την ειρήνη και τη δικαιοσύνη στον κόσμο και σέβονται τα δικαιώματα όλων τωνλαών», θα υποβληθούν σύντομα. Η δήλωση του ιρανού προέδρου έγινε δεκτή με ικανοποίηση στην Ουάσιγκτον και στην Ευρώπη. Στη Μόσχα και στο Βερολίνο κυβερνητικές πηγές με δημόσιες δηλώσεις εκτίμησαν ότι«η πρωτοβουλία Ομπάμα και η θετική ανταπόκριση από τον πρόεδρο του Ιράν»ανοίγουν«τεράστιες προοπτικές», κατά τον γερμανό εκπρόσωπο. Μαρτυρούν «αλλαγή στο παγκόσμιο σκηνικό»,αναφέρει το κρατικό ρωσικό πρακτορείο.
Αντιθέτως, εκδηλώθηκαν (ήπιες) αντιδράσεις στην Αμερική και«ζωηρή ανησυχία»στους κόλπους της κυβέρνησης Νετανιάχου του Ισραήλ. Συντηρητικά μέλη του Κογκρέσου και νεοσυντηρητικοί αρθρογράφοι στις ΗΠΑ σημειώνουν ότι είναι πρόωρη η αισιοδοξία για λύση του«μέγιστου προβλήματος ασφαλείας» που δημιουργεί το Ιράν. Στην Ιερουσαλήμ πηγές οι οποίες εκφράζουν τον υπουργό Εξωτερικών Λίμπερμανμιλούν για«παγίδα των αγιατολάχ» και για προσπάθεια του Ιράν«να κερδίσει χρόνο ώστε να ολοκληρώσει»το πρόγραμμα για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας. Και οι προχθεσινοί «Νew Υork Τimes» αναγνώριζαν ότι«το Ισραήλ παραμονεύει».
Η πρόταση-πρόκληση του προέδρου Ομπάμα προς το Ιράν για διαπραγματεύσεις χωρίς προηγούμενους όρους είναι αποτέλεσμα της ρεαλιστικής αναθεώρησης- η οποία συνεχίζεται – της εξωτερικής πολιτικής που από καιρό ενεργούν δύο ομάδες συμβούλων και ειδικών του Λευκού Οίκου και«περιέχει άρωμα Ευρώπης», όπως δήλωσε ανώνυμη πηγή της Ουάσιγκτον. Αποκαλύπτεται σήμερα ότι ο πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουνόταν συνάντησε τον πρόεδρο Ομπάμα τον Φεβρουάριο, τού τόνισε ότι, πρώτον, δεν υπάρχει καμία ελπίδα διαλόγου με το Ιράν αν συνεχιστεί η πολιτική Μπους, έστω και βελτιωμένη, και δεύτερον, η Ευρώπη δεν θα τον ακολουθήσει αν δείξει «σκληρό πρόσωπο»στους αγιατολάχ.

▅Μεγαλόπνοο σχέδιο
Η χειρονομία προς το Ιράν του Ομπάμα τοποθετείται μέσα στο πλαίσιο του μεγαλόπνοου σχεδίου του για«έναν κόσμο δίχως πυρηνικά»το οποίο συζήτησε με τον ρώσο ομόλογό τουΝτμίτρι Μεντβέντεφστο Λονδίνο στις 2 Απριλίου, εξασφάλισε την υποστήριξη και τη συνεργασία του και διατύπωσε πανηγυρικά στην Πράγα, στο περιθώριο της Διάσκεψης Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 5 Απριλίου. Το αντιπυρηνικό «όνειρό» του είχε ήδη ανταπόκριση. Ο γερμανός υπουργός ΕξωτερικώνΦρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερζήτησε να απομακρυνθούν από τη χώρα του τα αμερικανικά πυρηνικά όπλα που έχουν οι εκεί (προσωρινά) εγκατεστημένες αμερικανικές μονάδες – η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ διαφώνησε – και προχθές ο τούρκος πρόεδροςΑμπντουλάχ Γκιουλζήτησε να γίνει η Μέση Ανατολή αποπυρηνικοποιημένη περιοχή- προκαλώντας «απογοήτευση»στο Ισραήλ.
Η αλλαγή στάσης του Ιράν- τη μορφή της οποίας δεν γνωρίζουμε ακόμη- έχει την εξήγησή της. Ο πρόεδρος Αχμαντινετζάντ βρίσκεται υπό πίεση όσο ποτέ στο παρελθόν. Αν πράγματι το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα αποβλέπει στην κατασκευή πυρηνικής βόμβας, πρέπει να κερδίσει χρόνο για να ολοκληρωθεί αυτό το πρόγραμμα. Δυτικοί εμπειρογνώμονες λέγουν ότι θέλει τουλάχιστον οκτώ ακόμη μήνες. Μόνο αν αρχίσει διαπραγματεύσεις, και μάλιστα χωρίς να ανασταλεί το πρόγραμμα, μπορεί να πραγματοποιήσει τον στόχο του. Εξάλλου αντιμετωπίζει εκλογές στις 12 Ιουνίου και βλέπει ήδη διαρροές στον πολιτικό χώρο. Ο αντίπαλός του Χουσεΐν Μουσαβίπαρουσιάζει πρόγραμμα με «φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις» οι οποίες φαίνεται ότι ελκύουν τη νεολαία. Η δημοτικότητά του έφθασε στο 24%, γράφει ο «Guardian». Πίεση όμως δέχεται και ο πρόεδρος Ομπάμα. Πρέπει να φανούν σύντομα οι καρποί της νέας πολιτικής του στο Ιράν και ο χρόνος δουλεύει εναντίον του.
BHMA