Καθώς οι πάγοι της αρκτικής ζώνης λιώνουν, αποκαλύπτονται νέα πεδία στρατηγικής αντιπαράθεσης και τριβών στις διεθνείς σχέσεις. Πρωταγωνιστής σ’ αυτή τη νέα κατάσταση που διαμορφώνεται στο Βόρειο Πόλο, αναδεικνύεται η Ρωσία, η οποία την περασμένη εβδομάδα ανακοίνωσε επισήμως τη στρατιωτικοποίηση της περιοχής, παρά τις προγενέστερες υποσχέσεις της περί του αντιθέτου.
Η νέα αρκτική στρατηγική της φέρει την υπογραφή του προέδρου Μεντβέντεφ και διατυπώνεται συνοπτικά σε σχετικό κείμενο που έδωσε στη δημοσιότητα το Συμβούλιο Ασφαλείας της Ρωσίας: Η Μόσχα συγκροτεί ειδική αρκτική μεραρχία που μέχρι το 2010 θα εγκατασταθεί σε μια υπό κατασκευή στρατιωτική βάση, που θα είναι η μεγαλύτερη ρωσική στρατιωτική βάση σε επιχειρησιακή ετοιμότητα.

Παράλληλα, θα ιδρυθεί ειδικό σώμα ακτοφυλακής το οποίο θα αναλάβει την περιπολία στις θαλάσσιες περιοχές της Αρκτικής που σήμερα η Ρωσία θεωρεί κυρίαρχο εθνικό της χώρο.

Τον έλεγχο ολόκληρης της επιτηρούμενης αρκτικής περιοχής θα αναλάβει το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ασφαλείας, η διάδοχος δηλαδή υπηρεσία της σοβιετικής Κα-Γκε-Μπε.

Η Ρωσία δεν παραλείπει να κινηθεί και στο πεδίο της νομικής διευθέτησης του καθεστώτος που θα διέπει τόσο τα εδάφη που αποκαλύπτονται από το λιώσιμο των πάγων όσο και τις θαλάσσιες οδούς που σταδιακά απελευθερώνονται.

Στο πλαίσιο αυτό, ετοιμάζεται νομοθετικό πλαίσιο που θα επιβάλει αυστηρούς ελέγχους στα πλοία που θα περιπλέουν τις βόρειες εσχατιές της Ρωσίας, ενώ μέχρι το τέλος του χρόνου θα έχουν συγκεντρωθεί όλα τα απαιτούμενα νομικά στοιχεία για να υποβληθούν στη Σύνοδο του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας και να στηρίξουν τη διεκδίκηση περιοχής 1,2 εκατ. τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Οι πρώτες κινήσεις

Οι κινήσεις αυτές αποδεικνύουν ότι άμεση προτεραιότητα της Μόσχας είναι να προπορευτεί στην κούρσα για την εκμετάλλευση των πλούσιων ορυκτών κοιτασμάτων του αρκτικού κύκλου. Αποκαλύπτουν επίσης ότι η περιοχή αυτή θεωρείται ήδη το σημαντικότερο πεδίο στρατηγικών προστριβών και εντάσεων στο άμεσο μέλλον.

Διπλωματικές εντάσεις οι οποίες έχουν ήδη αρχίσει να εκδηλώνονται, προς το παρόν συγκρατημένες και μόνο μεταξύ των χωρών που περιβάλλουν τις αρκτικές θάλασσες (Ρωσία, Νορβηγία, Καναδάς, Δανία και ΗΠΑ).

*Μόλις στις αρχές του μήνα η Νορβηγία πραγματοποίησε ναυτική άσκηση στην περιοχή με σενάριο μια «σύρραξη για την πρόσβαση στις αρκτικές περιοχές με ορυκτό πλούτο», γεγονός που προκάλεσε τις έντονες επικρίσεις του ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, και την απάντηση του νορβηγού ομολόγου του Γιόνας Στορ ότι «άλλοι είναι οι υπεύθυνοι για την ένταση της στρατιωτικής δραστηριότητας στην περιοχή».

*Λίγο νωρίτερα, ο καναδός πρωθυπουργός Στίβεν Χάρπερ είχε εκφράσει φόβους ότι η Ρωσία «θα κινηθεί εκτός των ορίων της διεθνούς νομιμότητας προκειμένου να εξασφαλίσει τα συμφέροντά της στην Αρκτική».

Δήλωση η οποία υπενθύμισε ότι η Ρωσία ήταν αυτή που πρώτη προχώρησε το 2007 στην οικειοποίηση μέρους της αρκτικής θάλασσας, στήνοντας στην υφαλοκρηπίδα της υποθαλάσσιας «Ράχης Λομονόσοφ» μια ρωσική σημαία από τιτάνιο.

*Στα σενάρια της έντασης εμπλέκεται και το ΝΑΤΟ, που με κάθε ευκαιρία εκφράζει το ενδιαφέρον του για την αυξανόμενη ναυσιπλοΐα στην Αρκτική, επικαλούμενο περιβαλλοντικούς λόγους. Πάντως, τόσο το ΝΑΤΟ όσο και η Ρωσία διαβεβαιώνουν ότι το αγκάθι της Αρκτικής δεν θα πληγώσει στο μέλλον τις διαβουλεύσεις των δύο πλευρών.

*Αν κάποιος πληγώνεται, όμως, αυτός είναι οι ΗΠΑ, που βλέπουν να μένουν έξω από το παιχνίδι της διεκδίκησης αρκτικών εδαφών και πυθμένων, πληρώνοντας για ένα παλαιότερο σφάλμα τους: να μην προσχωρήσουν στη Σύνοδο του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Αυτή η διεθνής συνθήκη βάζει τους όρους ιδιοκτησίας των υποθαλάσσιων ενεργειακών αποθεμάτων και αναγνωρίζει μόνο στις τέσσερεις χώρες που βρέχονται από την αρκτική θάλασσα (Ρωσία, Νορβηγία, Καναδάς, Δανία) το δικαίωμα να επεκτείνουν την υφαλοκρηπίδα τους.

Ετσι, η Ουάσιγκτον αναπτύσσουν διπλωματικό παρασκήνιο ώστε να προωθηθεί η ιδέα της δημιουργίας αρκτικού πάρκου, που λειτουργεί εκτός της Συνθήκης και είναι ελεύθερο για τη ναυσιπλοΐα και τις πετρελαϊκές εταιρείες -όπως έγινε ήδη στην Ανταρκτική. Θυμίζοντας παράλληλα ότι κάτι παρόμοιο είχε υποστηρίξει και ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ το 1987 μιλώντας τότε για «Αρκτική Ζώνη Ειρήνης».

Οι ΗΠΑ δεν κρύβουν την αγωνία τους για την ανάπτυξη της ρωσικής αρκτικής μεραρχίας. Μια αγωνία που θα παγώνει τα χαμόγελα της αμερικανορωσικής συνεργασίας, όσο ξεπαγώνουν οι πάγοι της Αρκτικής.
Ελευθεροτυπία επιμελήθηκε su92