Του Θανάση Γκαβού
Τουλάχιστον μία στις τέσσερις μεγάλες βάσεις δεδομένων που έχει δημιουργήσει το βρετανικό κράτος για να συγκεντρώνει και να αποθηκεύει πληροφορίες για τους πολίτες της χώρας είναι «παράνομη και αναποτελεσματική», σύμφωνα με έκθεση του κέντρου πολιτικών καικοινωνικών μελετών Joseph Rowntree Reform Trust.
Η έκθεση με τίτλο “Database State” (μεταφραζόμενο τόσο ως «Η κατάσταση των βάσεων δεδομένων» όσο και ως «Κράτος Βάσεων Δεδομένων») καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι 11 από τις 46 μεγαλύτερες κρατικές βάσεις προσωπικών δεδομένων πολιτών, μεταξύ των οποίων η διαβόητη βάση δεδομένων στοιχείων DNA, θα πρέπει να καταργηθούν ή να επανασχεδιαστούν άμεσα. Στις βάσεις δεδομένων που τίθενται στην κατηγορία αυτών που πρέπει να λάβουν «κόκκινο φως» ανήκουν επίσης το μητρώο που έχει συσταθεί ενόψει της μελλοντικής έκδοσης δελτίων ταυτότητας για τους κατοίκους της Βρετανίας, καθώς και ο δείκτης Contactpoint που περιέχει στοιχεία για όλους τους ανήλικους στη χώρα.
Κατά τους συντάκτες της έκθεσης, οι συγκεκριμένες βάσεις δεδομένων είναι «θεμελιωδώς ελαττωματικές», ενώ παράλληλα «παραβιάζουν σαφώς το ευρωπαϊκό δίκαιο περί προστασίας προσωπικών δεδομένων και ατομικών δικαιωμάτων». Σημειώνεται χαρακτηριστικά ότι αυτή τη στιγμή η Βρετανία αποτελεί «το πιο αδιάκριτο κράτος παρακολούθησης πολιτών», με το χαμηλότερο επίπεδο προστασίας της ιδιωτικής σφαίρας στο δυτικό κόσμο.
Οι συντάκτες της έκθεσης εκτιμούν ότι περισσότερες από τις μισές εκ των 46 μεγάλων κρατικών βάσεων προσωπικών δεδομένων πολιτών παρουσιάζουν σημαντικά προβλήματα, είτε λόγω παραβίασης της ιδιωτικής ζωής των πολιτών είτε λόγω αναποτελεσματικότητας, έτσι ώστε να μένουν εκτεθειμένες σε νομικές προκλήσεις. Εκτός από τις 11 «παράνομες» βάσεις δεδομένων άλλες 29 λαμβάνουν «πορτοκαλί φως», διέπονται δηλαδή από σημαντικά προβλήματα που τις καταστούν δυνητικά παράνομες. Στις περιπτώσεις αυτές απαιτούνται είτε αλλαγές στο μέγεθος ή τη λειτουργία τους είτε τροποποιήσεις ώστε να δίνεται στους πολίτες το δικαίωμα εξαίρεσης. Στην κατηγορία αυτή συμπεριλαμβάνονται οι βάσεις δεδομένων των ασθενών του αντίστοιχου ΕΣΥ, των παιδιών που πάσχουν από παχυσαρκία, των μαθητών στο σύνολο της βρετανικής επικράτειας και το σύστημα αυτόματης αναγνώρισης των πινακίδων κυκλοφορίας των οχημάτων.
Μόλις 6 από τις 46 επίμαχες βάσεις δεδομένων, μεταξύ των οποίων αυτές στις οποίες καταχωρούνται τα δακτυλικά αποτυπώματα των συλληφθέντων και τα στοιχεία των χρηστών τηλεόρασης, κερδίζουν το «πράσινο φως» από την έκθεση του Joseph Rowntree Reform Trust. Αυτό σημαίνει ότι κρίνονται «αποτελεσματικές, σύμμετρες με το σκοπό που εξυπηρετούν, απαραίτητες και θεμελιωμένες» – με σταθερή νομική βάση που αποτρέπει την επέμβαση στην ιδιωτική ζωή των πολιτών. Ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις ωστόσο εντοπίζονται ορισμένα λειτουργικά προβλήματα.
Η έκθεση επισημαίνει περιστατικά που αποδεικνύουν το βαθμό της αδιακρισίας όλων αυτών των τεράστιων βάσεων δεδομένων. Σε μια περίπτωση μια ανύπαντρη μητέρα απέκρυψε από το γιατρό της τη μεταγεννητική κατάθλιψη από την οποία υπέφερε, από φόβο ότι οι υπηρεσίες πρόνοιας θα της έπαιρναν το παιδί της. Εξάλλου, σημειώνεται η περίπτωση ενός 13χρονου κοριτσιού το οποίο έχασε νωρίς το λευκό του ποινικό μητρώο, λόγω του ατυχούς τραυματισμού ενός άλλου ανηλίκου στην παιδική χαρά όπου έπαιζαν.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στους κινδύνους που προκύπτουν για τα παιδιά, καθώς τουλάχιστον τρεις μεγάλες βάσεις δεδομένων που τα αφορούν έχουν αποτύχει στο σκοπό τους. Τονίζονται οι ανησυχίες για τη λειτουργία της βάσης δεδομένων ONSET του βρετανικού υπουργείου Εσωτερικών, η οποία συγκεντρώνει πληροφορίες από πολλές πηγές έχοντας ως στόχο να προβλέπει ποια παιδιά μεγαλώνοντας θα παρανομήσουν. Η έκθεση σημειώνει ότι πολλά παιδιά είναι πιθανό να στιγματιστούν από ένα σύστημα το οποίο αντιτίθεται στην ευρωπαϊκή συνθήκη για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Οι συντάκτες της έκθεσης υπολογίζουν ότι η βρετανική κυβέρνηση δαπανά 16 δισεκατομμύρια λίρες το χρόνο σε ηλεκτρονικά συστήματα, η χρησιμότητα των οποίων άπτεται της επιτήρησης πολιτών. Για τα επόμενα πέντε χρόνια υπολογίζεται ότι ήδη έχουν δεσμευθεί άλλα 105 δισεκατομμύρια λίρες για τον ίδιο σκοπό. Η κυβέρνηση παραδέχεται ότι μόλις το 30% αυτών των συστημάτων θεωρούνται επιτυχημένα, την ώρα που οι αρμόδιες υπηρεσίες λειτουργούν χιλιάδες μικρότερες ή μεγαλύτερες βάσεις δεδομένων.
Ο εκ των συντακτών, Ρος Άντερσον, καθηγητής ασφάλειας πληροφορικής στο Κέιμπριτζ, δήλωσε στην εφημερίδα Γκάρντιαν ότι οι βάσεις δεδομένων του βρετανικού κράτους έχουν εξελιχθεί σε μία «οικονομική, ηθική και διοικητική καταστροφή, η οποία τιμωρεί κάποια από τα πλέον ευάλωτα μέλη της κοινωνίας». Την ίδια στιγμή, πρόσθεσε ο κ. Άντερσον, ξοδεύονται δισεκατομμύρια λιρών κάθε χρόνο τα οποία αντί να βελτιώνουν χειροτερεύουν την κατάσταση.
www.kathimerini.gr