Ανάλυση στα γεγονότα / Του ΒΙΚΤΩΡΑ ΝΕΤΑ

Με τη διάθεση των 500 εκατομμυρίων ευρώ για την ενίσχυση των αγροτών δεν κλείνει ούτε αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά το συνολικό πρόβλημα της ελληνικής γεωργίας. Είναι ένα πρόβλημα πολυσύνθετο, που οξύνθηκε από την έλλειψη αγροτικής πολιτικής, προσαρμοσμένης, μάλιστα, στις νέες συνθήκες, οι οποίες δημιουργήθηκαν με την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Περιορίστηκε η πολιτική όλων των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων, αλλά και το ενδιαφέρον των αγροτών, στην απλή διανομή και όχι στην αξιοποίηση των επιδοτήσεων και των άλλων κοινοτικών χρηματοδοτήσεων. Δεν έγινε καμιά…προσπάθεια συντονισμένων ενεργειών για τον εκσυγχρονισμό του αγροτικού τομέα και την οργάνωσή του, για την κατασκευή έργων υποδομής και προπαντός για την ανάπτυξη και την επέκταση των συνεταιρισμών, ώστε να συνδεθούν και με το κίνημα των καταναλωτών, για να παραμεριστούν οι μεσάζοντες, οι οποίοι εκμεταλλεύονται και τους παραγωγούς και τους καταναλωτές.
Με τις νέες συνθήκες που διαμορφώθηκαν από την παγκοσμιοποίηση της αγοράς και την κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο Έλληνας αγρότης θα έπρεπε να λειτουργεί ως επιχειρηματίας και μάλιστα συλλογικά, όχι μόνο για την παραγωγή προϊόντων, αλλά και για τη μεταποίηση και τη διάθεσή τους απευθείας στην κατανάλωση με όρους που να ανταγωνίζονται τα ομοειδή εισαγόμενα προϊόντα. Θεωρητικά η Νέα Δημοκρατία υποστήριζε αυτήν τη θέση. Στο προεκλογικό της κυβερνητικό πρόγραμμα του 2004 ανέφερε (σελ. 182), ότι: «Το μέλλον του αγροτικού τομέα διαγράφεται ζοφερό, αν συνεχιστεί η ανερμάτιστη, αντιφατική και χωρίς όραμα αγροτική πολιτική των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ». Στη συνέχεια υπογράμμιζε: «Το όραμά μας είναι η ανασυγκρότηση του ελληνικού αγροτικού χώρου, με μοχλό μια δυναμική γεωργία, οργανωμένη σε επιχειρηματική βάση, που θα εφαρμόζει σύγχρονη τεχνολογία, τόσο στο επίπεδο της παραγωγής όσο και στο επίπεδο της επεξεργασίας και εμπορίας των αγροτικών προϊόντων».
Αν στα πέντε χρόνια, που βρίσκεται στην εξουσία η Νέα Δημοκρατία, είχαν εφαρμοστεί από τις κυβερνήσεις της έστω τα μισά απ’ όσα είχε υποσχεθεί με το πρόγραμμά της, δεν θα αντιμετώπιζε αυτήν τη γενικευμένη κινητοποίηση και οργή του αγροτικού κόσμου. Κατέβηκαν στα μπλόκα αγρότες όλου του πολιτικού φάσματος, χωρίς υποκίνηση, αλλά μόνον επειδή τούς γονάτισε το κόστος παραγωγής, που δεν καλύπτεται από τις τιμές διάθεσης των προϊόντων τους στο εμπόριο. Οι τιμές καταναλωτή, ωστόσο, παρέμειναν στα ύψη, από τους μεσάζοντες, την ασυδοσία και την αισχροκέρδεια.
Είχε υποσχεθεί, μεταξύ άλλων, η Νέα Δημοκρατία: την ανασυγκρότηση του υπουργείου Γεωργίας -η οποία τελικά περιορίστηκε στη μετονομασία του σε υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων- την αναδιοργάνωση των κρατικών δομών του αγροτικού τομέα, τη λειτουργία τοπικών κέντρων αγροτικής ανάπτυξης κοντά στον αγρότη, την αναδιοργάνωση της αγροτικής πίστης, την οργανική διασύνδεση παραγωγής, μεταποίησης, εμπορίας και κατανάλωσης, την ανάπτυξη ακομμάτιστων, οικονομικά υγιών συνεταιρισμών, την ενίσχυση των ομάδων παραγωγών και των διεπαγγελματικών οργανώσεων κ.ά.
Βασικό εργαλείο για την εφαρμογή μιας αποτελεσματικής αγροτικής πολιτικής είναι η λειτουργία και η ανάπτυξη ενός υγιούς συνεταιριστικού κινήματος, κατά το μοντέλο της Σουηδίας, το θαυμαστό παράδειγμα της Κύπρου, αλλά και ορισμένων οργανώσεων στην Ελλάδα, όπως των μαστιχοπαραγωγών της Χίου, των παραγωγών των Πεζών της Κρήτης (γιορτάζει φέτος τα 70 της χρόνια με εξαιρετικές επιδόσεις στην οινοποιία, την ελαιουργία κ.λπ.), της Νεμέας, της Ζίτσας, του Κρόκου της Κοζάνης και του Βελβενδού κ.ά. Είχαν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί τεράστια προσφορά στον τόπο σ’ όλη τη μεταπολεμική περίοδο, παρά τα χτυπήματα που δέχτηκαν από την μεταξική δικτατορία, την Κατοχή, την απριλιανή χούντα, αλλά δυστυχώς και από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας. Το 1947 στην έκθεσή του για την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας ο αρχηγός της αμερικανικής αποστολής Πολ. Λ. Πόρτερ χαρακτήριζε «ανίκανον το δεξιόν καθεστώς που κυβερνά την Ελλάδα», υπογράμμιζε ότι «όπισθεν της κυβερνήσεως κρύπτεται μια μικρά κλίκα εμπόρων και τραπεζιτών», της οποίας «τα μέλη επιθυμούν να διατηρήσουν ένα φορολογικό σύστημα, το οποίον τα ευνοεί σκανδαλωδώς» και «οι εφοπλιστές απολαμβάνουν τεράστια κέρδη». Διαπίστωνε, ωστόσο, ότι: «Υπάρχουν δυνάμεις δημοκρατικής ζωτικότητας εις ολόκληρον την χώραν. Η αγροτική συνεργατική κίνησις μου έδωσε την εντύπωσιν ισχυράς και ελπιδοφόρου κινήσεως, και επίσης «η φοιτητική», κίνησις είναι σθεναρά». Τι άλλαξε από τότε έως σήμερα στον τόπο;
Αυτή η ελπιδοφόρος κίνησις, χάρη σε πρωτοπόρους συνεταιριστές, όπως ο Αλέξ. Μπαλτατζής και άλλοι, πέτυχε να δημιουργήσει ισχυρές συνεταιριστικές οργανώσεις, να πετύχει με τις τιμές ασφάλειας στήριξη του αγροτικού εισοδήματος, να παραμερίσει τους μεσάζοντες ιδρύοντας οργανώσεις εμπορίας, προμηθειών γεωργικών εφοδίων (λιπάσματα, εργαλεία κ.λπ.), να ιδρύσει μεγάλες βιομηχανίες μεταποίησης και αξιοποίησης της παραγωγής, να αυξήσει τις εξαγωγές προς όλες τις χώρες, ακόμη και του τότε ανατολικού συνασπισμού. Πέτυχε, ακόμη, να ιδρύσει 500 σουπερμάρκετ στα αγροτικά κέντρα και καταναλωτικούς συνεταιρισμούς στα μεγάλα αγροτικά κέντρα.
Στη φάση της μεγάλης ανάπτυξής του μετά τη δικτατορία, το συνεταιριστικό κίνημα δέχτηκε τα πρώτα χτυπήματα από τον κομματισμό στη δεκαετία του 1980, όταν το ΠΑΣΟΚ, επιχειρώντας την άλωσή του, οδήγησε μεγάλες οργανώσεις στη χρεοκοπία και στη διάλυση. Η Νέα Δημοκρατία, παρ’ όλο που με το πρόγραμμά της υποσχέθηκε εξυγίανση, στήριξη και ανάπτυξη, έδωσε τη χαρακτηριστική βολή στους συνεταιρισμούς, διότι, πολύ απλά, η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία της δεν συμπορεύεται με την ιδέα των συνεταιρισμών.
Είχε διακηρύξει, ωστόσο, η Νέα Δημοκρατία με το πρόγραμμά της (σελ. 194): «Θεωρούμε τον θεσμό των αγροτικών συνεταιρισμών σπουδαίο και χρήσιμο εργαλείο εφαρμογής της αγροτικής πολιτικής και στυλοβάτη της οικονομίας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Στόχος μας είναι η δημιουργία ενός πραγματικά ακομμάτιστου και αδέσμευτου συνεταιριστικού κινήματος, στην υπηρεσία του αγρότη, με συνεταιριστικές οργανώσεις που θα λειτουργούν αυτόνομα, υπεύθυνα και ελεύθερα».
Μεγάλο μερίδιο ευθύνης, εκτός από τα δύο κόμματα εξουσίας, έχουν και οι ίδιοι οι αγρότες για την κατάρρευση του συνεταιριστικού κινήματος. Ορισμένοι, μάλιστα, είχαν το θάρρος να το ομολογήσουν και στις τηλεοπτικές κάμερες, που κατέγραφαν δηλώσεις στα μπλόκα. Σήμερα πληρώνουν όλοι, και θα πληρώσουν ακόμη, βαρύ τίμημα για το μεγάλο έγκλημα διάλυσης των συνεταιριστικών οργανώσεων.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 27/01/2009