του Σάββα Καλεντερίδη

Αρχίζουν σήμερα οι εκ του σύνεγγυς συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού, διαδικασία που είναι υπό την αιγίδα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Φυσικά, ο κάθε Έλληνας που ενδιαφέρεται για τα θέματα που αφορούν την πατρίδα και τον ελληνισμό γενικότερα, αλλά και την ειρήνη, τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην περιοχή, εύχεται οι συνομιλίες να έχουν αίσια κατάληξη και να βρεθεί μια λύση που να εξασφαλίζει την ειρηνική συμβίωση στο νησί, χωρίς το καπέλωμα της Άγκυρας ή οποιουδήποτε άλλου παράγοντα θέλει να επιβάλει τη δική του άποψη στο μαρτυρικό νησί.
Με την ευχή ότι οι συνομιλίες θα έχουν αίσιο τέλος, παραθέτουμε κείμενο και ορισμένες σκέψεις σχετικά με έναν παράγοντα που επηρεάζει καθοριστικά την άσκηση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, την περίφημη “Ερυθρά Βίβλο”, η οποία θεωρείται ότι είναι το μυστικό σύνταγμα της Τουρκίας.

Το “Πρωτόκολλο Πολιτικής Εθνικής Ασφάλειας” και ο Ρόλος του στην Άσκηση της Τουρκικής Εξωτερικής Πολιτικής
Είναι σε όλους γνωστός ο συγκεντρωτισμός και η περίφημη συνέχεια της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, ο καθοριστικός ρόλος του Γενικού Επιτελείου και του βαθέος κράτους στην παραγωγή-χάραξη, αλλά και ο συνεχής έλεγχος για τη συνεπή υλοποίησή της. Πως όμως εξασφαλίζονται όλα αυτά;
Το σύστημα εξουσίας στην Τουρκία, αυτό που ονομάζεται βαθύ κράτος, για να αποφύγει πιθανές «αστοχίες» των χειριστών της πολιτικής, για πρώτη φορά τα μέσα της δεκαετίας του ’60, προχώρησε στη σύνταξη του “Πρωτοκόλλου Πολιτικής Εθνικής Ασφάλειας» (Milli Guvenlik Siyaset Belgesi) της Τουρκικής Δημοκρατίας, αυτό που είναι γνωστό στη γειτονική χώρα ως “Ερυθρά Βίβλος” (Kirmizi Kitap).
Το πρωτόκολλο του 1960 παρέμενε αναλλοίωτο επί μια 20ετία, μέχρι που η αλλαγή των γεωπολιτικών πολιτικών συνθηκών και η επιβολή της χούντας του Εβρέν οδήγησε στην πρώτη του αλλαγή.
Η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ και οι γεωπολιτικές αλλαγές που δρομολογήθηκαν οδήγησαν στη σύνταξη του τρίτου πρωτοκόλλου (1992), ενώ οι ταραγμένες συνθήκες που επικρατούσαν στο Αιγαίο οδήγησαν στη σύνταξη του τέταρτου πρωτοκόλλου, το Νοέμβρη του 1997.
Το 2005 εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας το πέμπτο (;) πρωτόκολλο, το οποίο επικυρώθηκε με απόλυτη μυστικότητα από το υπουργικό συμβούλιο και τέθηκε σε ισχύ στις αρχές του 2006.

Τι είναι το μυστικό «Πρωτόκολλο Πολιτικής Εθνικής Ασφαλείας»
Η ερυθρά βίβλος είναι ένα επίσημο έγγραφο του τουρκικού κράτους, που καθορίζει ρητά τις βασικές γραμμές της πολιτικής εθνικής ασφάλειας της Τουρκίας και υποχρεώνει την εκάστοτε κυβέρνηση να ακολουθεί πολιτικές που στηρίζονται απαρέγκλιτα στις γραμμές του πρωτοκόλλου.
Συντάσσεται από τη γραμματεία του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (ΣΕΑ), εγκρίνεται και υπογράφεται από τα μέλη του ΣΕΑ και από το υπουργικό συμβούλιο. Στη συνέχεια, υπογράφεται ανάλογα από εκείνα τα όργανα του κράτους και της κυβέρνησης που έχουν αρμοδιότητα υπογραφής διεθνών και διμερών συμβάσεων και συμφωνιών, νόμων, διαταγμάτων και λοιπών διοικητικών αποφάσεων.
Όλοι όσοι υπογράφουν το πρωτόκολλο αυτό, δεσμεύονται και δεν έχουν δικαίωμα να πάρουν αποφάσεις ή να υπογράψουν διεθνείς συμβάσεις ή συμφωνίες, νόμους, διατάγματα κλπ, τα οποία να έρχονται σε αντίθεση με όλα όσα αναφέρονται σε αυτό.
Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται η συνέχεια στην πολιτική και ιδιαίτερα στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας.
Δηλαδή, ο ΤΥΠΕΞ, ανεξάρτητα από τις εξωτερικές ή άλλες πιέσεις που ενδεχόμενα να δεχθεί σε μια διαπραγμάτευση, δεν έχει δικαίωμα να υποχωρήσει και να δεσμεύσει τη χώρα του, έστω και αν πάρει προφορική ή γραπτή εντολή από τον πρωθυπουργό ή από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αν αυτή έρχεται σε αντίθεση με όσα αναφέρονται στο ως άνω πρωτόκολλο.

Η Ερυθρά Βίβλος και το εθνικό σχέδιο της Τουρκίας
Το μυστικό Πρωτόκολλο Πολιτικής Εθνικής Ασφάλειας λειτουργεί στην ουσία και σαν Εθνικό Σχέδιο για την Τουρκία, το οποίο είναι υποχρεωμένες να στηρίξουν και να υποστηρίξουν όλες οι δυνάμεις του τόπου.
Έτσι, όταν ο Τούρκος πρωθυπουργός, ο ΥΠΕΞ ή οποιοσδήποτε άλλος εκπροσωπεί την Τουρκία, προσέρχεται σε διμερείς ή πολυμερείς διαπραγματεύσεις, έχει ξεκάθαρους και συνήθως καλοδουλεμένους στόχους, τους οποίους είναι υποχρεωμένος να στηρίξει χωρίς παρεκκλίσεις, ενώ ταυτόχρονα δεν έχει δικαίωμα να διαπραγματευθεί και φυσικά ούτε να υποχωρήσει σε θέματα που περιέχονται στο πρωτόκολλο.
Από την άλλη πλευρά, όσοι έχουν την τύχη ή την ατυχία να διαπραγματεύονται με την Τουρκία, όπως για παράδειγμα η Ελλάδα και η Κύπρος, βρίσκονται πάντα ή σχεδόν πάντα στη δυσάρεστη θέση να υποχωρούν, αφού η άτεγκτη στάση της Τουρκίας προκαλεί ένταση η οποία έντεχνα αφήνεται να εννοηθεί ότι μπορεί να εξελιχθεί ακόμα και σε ένοπλη σύγκρουση, κάτι που, όπως είναι φυσικό, προσπαθεί να αποφύγει πάση θυσία η άλλη χώρα, αφού συνήθως είναι απροετοίμαστη για μια τέτοια ακραία εξέλιξη. Αρκεί κανείς να ρίξει μια ματιά στο χρονικό και την εξέλιξη των Ε-Τ σχέσεων τα τελευταία χρόνια και να κρίνει αν τα όσα αναφέρονται παραπάνω ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγματικότητα.

Τί προβλέπει η Ερυθρά Βίβλος για Αιγαίο και Κύπρο
Όσον αφορά το περιεχόμενο των πρωτοκόλλων σε σχέση με τη χώρα μας, αυτό του 1992 δέσμευε και υποχρέωνε την όποια τουρκική κυβέρνηση να κάνει ότι ήταν δυνατό, ακόμη και πόλεμο, για να αποτρέψει οποιαδήποτε αλλαγή του STATUS στο Αιγαίο, δηλαδή την επέκταση των Χ.Υ. από πλευράς της χώρας μας από τα 6 στα 12 Ν.Μ.
Με βάση αυτό οι τουρκικές κυβερνήσεις άσκησαν κάθε μορφής πιέσεις, με αποκορύφωμα τις πιέσεις που ασκήθηκαν στη χώρα μας και μέσω Ουάσιγκτον, το Νοέμβρη το 1994, περίοδο που τέθηκε σε ισχύ η διεθνής συνθήκη για το δίκαιο της θάλασσας. Τότε η Τουρκία πέρασε από το Κοινοβούλιό της και επικύρωσε την απειλή πολέμου κατά της χώρας μας. Οι πιέσεις είχαν ως αποτέλεσμα την δήλωση από πλευράς της χώρας μας, ότι η Ελλάδα διατηρεί το δικαίωμα της επέκτασης, το οποίο όμως θα κάνει χρήσει όταν αυτό κριθεί σκόπιμο και αναγκαίο, που ισοδυναμούσε με σαφή υποχώρηση, υπό το κλίμα των συνθηκών της εποχής.
Από τη στιγμή που η Ελλάδα δεν έκανε χρήση του δικαιώματος της επέκτασης των χωρικών της υδάτων με την ισχύ της διεθνούς συνθήκης για το δίκαιο των θαλασσών (1994), η Τουρκία θεώρησε ότι πέτυχε τον εθνικό αντικειμενικό σκοπό, που είχε θέσει στην ερυθρά βίβλο, που ήταν η διατήρηση του STATUS στο Αιγαίο και αμέσως μετά άρχισε να επεξεργάζεται πολιτικές ανατροπής του, όπως φάνηκε για πρώτη κατ΄ ουσίαν φορά στα Ίμια, τον Ιανουάριο του 1996. Οι πολιτικές αυτές επισημοποιήθηκαν και θεσμοθετήθηκαν στο πρωτόκολλο που εγκρίθηκε το Νοέμβρη του 1997, οπότε η Τουρκία έθεσε σαν εθνικό αντικειμενικό σκοπό την ανατροπή του STATUS στο Αιγαίο υπέρ της Τουρκίας με διάλογο ή με τη βία και τη διατήρηση του STATUS στην Κύπρο.
Το πρωτόκολλο που εγκρίθηκε από την κυβέρνηση Ερντογάν, το 2006, όσον αφορά το Αιγαίο αναφέρει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια και ότι η απειλεί πολέμου πρέπει να συνεχίσει να είναι σε ισχύ, για λόγους αποτροπής.
Όσον αφορά την Κύπρο, το πρωτόκολλο του 2006 αναφέρει τα εξής:
«Το πρόβλημα της Κύπρου πρέπει να επιλυθεί στον ΟΗΕ. Η Τουρκία έχει το δικαίωμα της εγγυήτριας δύναμης. Η παρουσία των τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων. Η κατάσταση αυτή πρέπει να συνεχιστεί. Μέχρι την επίτευξη μόνιμης ειρήνης η ΤΔΒΚ θα ενισχυθεί και θα προστατευθεί.»

Οι νέοι παράμετροι στο Κυπριακό
Με βάση τα παραπάνω, γίνεται σαφές το πλαίσιο στο οποίο κατά πάσα πιθανότητα θα κινηθεί ο Ταλάτ στις διαπραγματεύσεις που αρχίζουν σήμερα.
Φυσικά, ανεξάρτητα με το τι προβλέπει η ερυθρά βίβλος της Τουρκίας, οι ταχύτατα μεταβαλλόμενες συνθήκες στην περιοχή και η συμμετοχή της Κύπρου στην Ε.Ε. έχει εισάγει νέες παραμέτρους στο Κυπριακό, οι οποίες εκ των πραγμάτων επηρεάζουν την πορεία του Κυπριακού και τις προσπάθειες επίλυσής του. Και παρότι η ερυθρά βίβλος έχει λειτουργήσει εις βάρος των συμφερόντων του ελληνισμού, όλα αυτά τα χρόνια, οι ταχύτατα μεταβαλλόμενες συνθήκες στο διεθνές σκηνικό και η είσοδος της Κύπρου στην Ε.Ε., υπό κάποιες προϋποθέσεις, ίσως να μετατρέψουν την ερυθρά βίβλο από πλεονέκτημα σε μειονέκτημα. Αν εκμεταλλευτούμε ορθά και αποδοτικά το πλεονέκτημα της εισόδου της Κύπρου στην Ε.Ε. και τη γεωπολιτική συγκυρία, ίσως η ερυθρά βίβλος τη φορά αυτή να λειτουργήσει ως «γύψος» ή ένα πολύ ενοχλητικό “βαρίδιο” στην άσκηση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
Θέλει αρετή, τόλμη και …εγρήγορση η Ελευθερία…